حکم یکی بودن چاه آشپزخانه و توالت
يكى بودن چاه آشپزخانه و توالت، چه صورت دارد؟
اشكال ندارد؛ ولى اگر جدا باشد بهتر است.
کالبدشکافی برای تعیین علت مرگ
يكى از وظايف پزشكى قانونى تشخيص و تعيين علّت تأمّه مرگ امواتى است كه بنا به دلايلى، ازجمله بيم وقوع و يا وقوع جنايت، بايد علّت تامّه مرگ آنان براى محاكم قضايى روشن گردد و در اكثر موارد تشخيص و تعيين دقيق علّت فوت، فقط با کالبدشکافی مقدور است و با اين اقدام بسيارى از جنايات به وقوع پيوسته كشف گرديده و از پايمال شدن خون به‌ناحق ريخته مقتولين جلوگيرى به عمل می‌آید. با عنايت به مطالب فوق، نظر مبارك خويش را در خصوص مسائل زير مرقوم فرماييد:۱. با توجّه به اينكه انجام عمل کالبدشکافی راهى است براى كشف حقيقت و احقاق حقّ اولياى دم، آيا انجام اين عمل شرعاً جايز است؟۲. برفرض جايز بودن، آيا رضايت اولياى دم براى انجام عمل کالبدشکافی لازم است؟ درصورتی‌که شرط باشد، اگر بعضى از اولياى دم راضى و بعضى ناراضى باشند، چه حكمى دارد؟۳. آيا براى انجام عمل کالبدشکافی، تشخيص پزشكى قانونى می‌تواند مجوّز شرعى باشد، يا علاوه بر آن، درخواست مقام قضايى نيز در اين خصوص لازم است؟۴. با فرض شرط بودن رضايت اولياى دم در جواز شرعى انجام کالبدشکافی، آيا در صورت درخواست مقام قضايى بازهم رضايت اولياى دم شرط است؟
چون شارع مقدّس راضى به هدر رفتن و پايمال شدن خون مسلمان نيست، در این‌گونه موارد بر حاكم شرع لازم است امر به کالبدشکافی كند تا مشكل حل شود؛ و در اين صورت بر متخصّص اين امر جايز، بلكه واجب است اطاعت كند و در چنين فرضى بر ورثه نيز لازم است رضايت دهند.
برطرف شدن شک در عدد دورها هنگام سعی
يكى از مقلّدين حضرت‌عالی در عدد دورهاى سعى شك مى‌كند و با حال ترديد به سعى خود ادامه داده، درعین‌حال فكر مى‌كند تا عدد صحيح را به دست آورد. پس از طىّ حدود صد متر، يا يك دور، يقين به عدد صحيح پيدا نموده، بقيّه سعى را انجام مى‌دهد. آيا سعى او صحيح است؟
آرى سعى او صحيح است؛ مشروط بر اینکه در حال شک و ترديد به اميد روشن شدن واقع مسئله سعى را ادامه دهد.
بیمار شدن قبل از احرام در مدینه و عدم امکان انجام اعمال بعد از بهبودی به خاطر تنگی وقت
يكى از مؤمنين، كه به‌قصد تشرّف به بیت‌الله الحرام وارد مدينه شده، متأسفانه سكته كرده و طبق نظر پزشكان بايد دو هفته در بيمارستان مدينه بسترى گردد و پس‌ازآن وقت كافى براى انجام مناسك حج ندارد، تكليف او چيست؟
اگر سال اوّل استطاعت اوست و قدرت بر اعمال حج، حتّى به شكل اضطرارى ندارد، مستطيع نبوده و حج بر او واجب نيست، ولى براى داخل شدن به مکه بايد مُحرم شود و با انجام اعمال عمره مفرده، از احرام خارج گردد، ولى اگر سال اوّل استطاعت او نباشد و قبلاً حج بر او واجب شده، درصورتی‌که اميد به بهبودى ندارد بايد نايب بگيرد تا حج تمتّع را براى او انجام دهد و خودش براى وارد شدن به مکه طبق آنچه در بالا گفته شد عمل كند و چنانچه براى اين شخص انجام اعمال حج تمتّع ممكن باشد، هرچند با انجام اضطرارى اعمال، لازم است محرم شود و هر مقدار از اعمال را كه توانايى دارد خودش يا با كمك گرفتن از ديگران انجام دهد و براى بقيّه نايب بگيرد، ولى در وقوف به عرفات و مشعر، گرفتن نايب كافى نيست.
خروج خدمه از مکه پس از عمره تمتع در حج نیابی
يكى از كارمندان سازمان حج به نيابت از شخصى، به مکه مشرّف شده و ناچار است بعد از عمره تمتّع و قبل از حج از مکه خارج شود و به عرفات برود. آيا لطمه‌اى به حج نيابى‌اش نمى‌خورد؟
ضررى به حج و نيابتش نمى‌زند؛ ولى احتياط آن است كه در صورت امكان احرام حج ببندد و از مکه خارج شود؛ امّا اگر احرام برايش موجب عسر و حرج است، لازم نيست.
محروم كردن فرزند معتاد از ارث
يكى از فرزندانم، كه متأسفانه معتاد است، داراى عيال و دو فرزند ذكور كبير است كه همه آنها بحمدالله سالم هستند. با توجّه به اینکه يقين دارم پس از مرگم اموالى كه از من به ارث می‌برد را حیف‌ومیل خواهد كرد، آيا اجازه دارم سهم‌الارث ايشان را بنام دو فرزندش كنم تا در آينده و بعد از مرگ من با مشكل مالى مواج نگردند؟
هرگونه بخششى به افراد در حال حيات به‌شرط اینکه تحويل طرف داده شود صحيح است؛ ولى آن فرد معتاد را نمى‌توان از ارث محروم كرد. مگر اینکه چيزى هم به خود او ببخشيد هرچند كم باشد و شرط كنيد كه از سهم‌الارث خود استفاده نكند و او هم اين شرط را بپذيرد.
محرم شدن بدون نیت و تلبیه به خاطر لکنت زبان
يكى از حجاج شنوايى خود را به‌کلی ازدست‌داده و زبانش هم لكنت دارد و قادر بر تكلّم صحيح نمى‌باشد. مسؤولين و دوستانش به اين موضوع توجّه نداشته و آن شخص در ميقات نيّت نكرده و تلبيه هم نگفته و به همين شكل همراه بقيّه وارد مکه شده است، وظيفه او چيست؟
بايد به ميقات برگردد و با نيّت و تلبيه مُحرم شود؛ هرچند با بردن همراه باشد و اگر نمى‌تواند به ميقات بازگردد، بايد در خارج از حرم محرم شود و اگر نمى‌تواند تلبيه را، هرچند با تلقين، صحيح بگويد احتياط آن است كه به هر نحو مى‌تواند بگويد و ترجمه‌اش را نيز بر زبان آورد.
مصدود شدن در روز عید قربان و قبل از حلق
يكى از حجاج را در روز عيد قربان و قبل از تراشيدن سر دستگير كرده و به ايران فرستاده‌اند. آيا رفقاى او مى‌توانند از وى نيابت نموده، بقيّه اعمالش را انجام دهند؟ چنين شخصى چگونه از احرام خارج مى‌شود؟
اين كار بدون اینکه نيابت به كسى بدهد صحيح نيست و برای خروج از احرام اگر ممكن است بايد به منى بيايد و تقصير كند، سپس اعمال بعدى را انجام دهد تا از احرام خارج شود و اگر نمى‌تواند به منى برود، در محل خودش حلق يا تقصير مى‌كند و بنا بر احتياط مستحب موهاى خود را به منى مى‌فرستد و براى اعمال بعدى نايب مى‌گيرد.
ادامه شوط با قصد رجا و تکرار آن
يكى از حجاج خيال كرده به هنگام طواف مقدارى از شوط را براثر فشار جمعیت طى كرده، ولى يقين به اين مطلب ندارد و ازآنجاکه نمى‌توانسته آن مقدار را برگردد و اعاده كند، بقيّه شوط را به‌قصد رجاء و احتیاطاً انجام مى‌دهد (تا اگر آن دور باطل بوده اضافه لغو باشد و اگر صحيح بوده، اضافه بر طواف محسوب نشود) سپس هفت دور بجا آورده و آن دور را حساب نكرده است. اين طواف چه حكمى دارد؟
اشكال ندارد.
اوتانازى (خاتمه دادن به زندگى بيمارى)
يكى از بحث‌هاى مهم اخلاق پزشكى، كه امروزه در جهان مطرح است، «اوتانازى» است. كه معنى فارسى آن مرگ خوب و آسان و راحت، يا تسريع در مرگ، يا كشتن از روى ترحّم است. يعنى فرد به‌ظاهر سالم، يا بيمار سخت، يا بيمارانى كه غیرقابل‌برگشت هستند، به‌صورت داوطلبانه، يا غير داوطلبانه، با تزريق داروى مرگ‌آور توسّط پزشك از بين می‌روند. اين عمل را این‌گونه توجيه می‌کنند: «حيات هر انسان مربوط به خود اوست و هر وقت بخواهد می‌تواند از خود سلب نمايد!» و از طرف ديگر، در مورد بيماران، بعضى از پزشكان معتقدند اگر بيمارى داراى درد و رنج زياد و غیرقابل‌کنترل باشد، با دارو، در مرگ او تسريع ايجاد می‌کنیم تا بيش از اين درد و رنج نداشته باشد. با توجه به زمزمه قانونى شدن «اوتانازى» در جهان، حكم شرعى اين مسئله چيست؟
بى‌شك خودكشى و انتحار، به هر شكل و به هر صورت و كمك به مرگ ديگرى، به هر شكل و هر صورت، خواه از ناحيه خود انسان باشد يا از ناحيه طبيب و خواه به‌منظور نجات از درد و رنج باشد يا به دليل سربار جامعه بودن، يا ظالم و ستمگر بودن و يا هر دليل ديگر، ازنظر اسلام ممنوع است و در بعضى از آيات قرآن و احاديث اسلامى به اين معنى اشاره‌شده است. عقل نيز حكم می‌کند كه اين كار بسيار زشت و ناپسند است. اضافه بر اين، گشودن اين باب سبب می‌شود كه هر كس به هر بهانه‌اى دست به خودكشى بزند. يا اطبّاى سودجو، كمك به كشتن افراد كنند. يا افرادى كه می‌خواهند اشخاصى را از صحنه به در كنند، متوسّل به اين بهانه شوند، كه خودش تقاضا كرده، يا از دردهاى مختلف رنج مى‌برده است. يا به تشخيص ما مصداق ظالم بوده و كشتن او سبب قطع ظلم او شده است.
نصب خودپرداز و عابر بانک در مسجد
يكى از بانكها ازهيئت امناى مسجد درخواست جا و مكان براى راه اندازى دستگاه خودپرداز درحياط مسجدنموده و در مقابل مبلغ 20ميليون تومان بعنوان رهن بمدت 5 سال آيا هيئت امناء ميتوانند از حياط مسجد باندازه 2*3 در اختيار بانك قراردهند؟ و اين رهن درست است؟
انجام این کار (نصب خودپرداز) در مسجد جایز نیست.
شروط غیر متعارف توسط واقف در وقفنامه
يك نفر مالي را وقف مسجد كرده كه خودش در قيد حيات است و به قول خود در وقف نامه ذكر كرده كه در اين مسجد فقط نماز و سالي دو روز دعا خوانده شود، آيا اين شرط منطقي و لازم الاجراست و آيا در اين مسجد ميتوان كارهاي فرهنگي و مراسمات مذهبي برپا كرد؟
انجام تمام کارهایی که در عرف متشرعه در مسجد انجام می گیرد در آن مسجد جایز است و شرایط مزبور اعتباری ندارد.
تضمین سود معین بدون در نظر گرفتن فعالیت عامل
يك طلافروش به فردى گفته من یک‌میلیون تومان می‌گیرم و ماهى 30 هزار تومان سود می‌دهم. آيا اين صحيح است؟
اگر به اين معناست كه درهرصورت من ماهى 30 هزار تومان می‌پردازم و ربطى به ميزان فعاليت طلافروش ندارد اين صحيح نيست و رباست؛ اما اگر آن‌یک‌میلیون تومان را داخل سرمايه كند و مورد كار قرار دهد يا به‌عبارت‌دیگر آن فرد را شريك كند اشكالى ندارد ولى بايد كسر معينى از سود را به‌عنوان سهم صاحب سرمايه قرار دهد. (درواقع قرارداد مضاربه انجام دهند)
