مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

چنانچه نذر كند كه سه روز بدون دو شب وسط آنها معتكف مى شود، چنين نذرى باطل است.

اگر نذر كند روز پس از ورود مسافرش معتكف شود، بدون شك نذرش صحيح است، و بايد تا سه روز در حال اعتكاف باشد.

هر گاه نذر كند كه روز بازگشت (مثلا) پدرش از مكّه معتكف شود، چنانچه امكان داشته باشد در آن روز احتياط كند و از طلوع فجر اعتكاف ببند، نذرش صحيح است. همچنين اگر يقين داشته باشد كه مسافرش قبل از طلوع فجر (اذان صبح) باز مى گردد.

اگر انسان نذر كند سه روز معيّن يا بيشتر معتكف گردد (مثل اينكه نذر كند روز 28 و 29 و 30 ماه مبارك رمضان را معتكف شود) سپس روز سوم مصادف با عيد گردد (مثل اينكه ماه رمضان در فرض مثال فوق 29 روز شود) چنين نذرى از اصل باطل است، و قضا هم ندارد; زيرا نذر از ابتدا منعقد نشده است، هر چند قضاى آن مطابق احتياط است.

چنانچه نذر كند يك يا دو روز معتكف شود، نه بيشتر، نذرش باطل است، ولى اگر قيد نه بيشتر را ذكر نكند، نذرش صحيح است، و بايد آن را تا سه روز كامل كند.

هرگاه نذر كند كه در روزهاى معيّنى (مثلا سه روز اوّل ماه شعبان) معتكف شود، و روزه نذرى يا روزه استيجارى(هر چند ما در اصل عبادات استيجاريّه اشكال داريم) نيز بر عهده داشته باشد، مى تواند چنين روزه هايى را به هنگام اعتكاف نذرى بجا آورد، تا هم نذر اعتكاف را انجام داده باشد و هم روزه هاى واجب را. البتّه اگر به هنگام نذرِ اعتكاف، قصدش اين باشد كه روزه مخصوص اعتكاف بگيرد، نمى تواند قصد روزه ديگرى كند.

چون اعتکاف يک عبادت است، مي توان آن را نذر کرد. ولي شرايط نذر باید رعایت شود، از جمله اينکه سبب آزار پدر و مادر نشود و در مورد زوجه بنابر احتياط واجب اذن زوج هم لازم است (اينکه منافات با حق زوج نداشته باشد کافي نيست).

نذر اعتكاف به عنوان شكرانه قضاى حوائج مانعى ندارد.

مانعى ندارد، زيرا در نذر رجحان در تمام قيود شرط نيست. البته بدون قصد اقامت ده روز نمی توان در سفر معتکف شد.

معتكف نمى تواند در يك اعتكاف شرط كند كه حقّ عدول در اعتكاف ديگر داشته باشد، همانگونه كه نمى تواند شرط كند كه حق فسخ اعتكاف شخص ديگر ـ اعمّ از فرزند، يا خدمتكار، يا فرد بيگانه اى ـ را داشته باشد.

تفاوتى در شرط عدول در صيغه نذر، بين نذر اعتكاف ايّام معيّن و غيرمعيّن، و اعتكافهاى پى در پى و جداى از هم نيست. بنابراين هر گاه شرط عدول كند در تمام صورتهاى  مذکور حقّ عدول دارد و قضاى چنين اعتكافى نسبت به نذر معيّن، و از سر گرفتن آن در نذر غير معيّن واجب نيست.

انسان مى تواند به هنگام نذر اعتكاف، شرط عدول را در صيغه نذر بگنجاند. مثل اينكه بگويد: «لله علىّ ان اعتكف بشرط ان يكون لى الرجوع عند عروض كذا او مطلقاً». دراين صورت حقّ عدول دارد، هر چند به هنگام نيّت اعتكاف آن را شرط نكرده باشد. البتّه اين شرط در صورتى صحيح است كه معنايش نذر اعتكاف مشروط باشد، سپس به هنگام وفاى به نذر نيّت كند آنچه را نذر كرده ـ هر چند بصورت اجمالى ـ بجا آورد تا اينكه اشتراط عدول در حقيقت در نيّت اعتكاف باشد. در غير اين صورت دليلى بر صحت آن وجود ندارد، و لكن احتياط آن است كه شرط را به هنگام نيّت و شروع اعتكاف نيز ذكر كند.

هرگاه به هنگام نيّت شرط عدول كند، سپس آن را اسقاط كند، اين اسقاط تأثيرى ندارد، هر چند احتياط آن است كه آثار سقوط شرط را جارى كند، يعنى پس از تكميل دو روز عدول نكند و روز سوم را نيز در اعتكاف بماند.

شرط عدول از اعتکاف، بايد به هنگام نيّت اعتكاف ذكر گردد; بنابراين اگر قبل از نيّت اعتكاف، يا پس از آن گفته شود، اعتبارى ندارد هر چند قبل از شروع روز سوم باشد.

معتكف مى تواند به هنگام نيّت اعتكاف، شرط كند كه هر زمان خواست، حتّى در روز سوم، از اعتكاف خارج شود; اعمّ از اينكه خروج از اعتكاف را مشروط به حادث شدن امرى كند يا نه و احتياط آن است كه شرط مذكور براى عذرى هر چند عرفى باشد، ولى نمى تواند شرط كند كه منافيات اعتكاف، نظير همبستر شدن با همسر و مانند آن را در حال اعتكاف انجام دهد.