مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

مفهوم آن این است که مسئله مزبور احتمالاً راه شرعی دارد و در این موارد باید احتیاط کرد.

صباح اول روز و وقت پيدا شدن سرخى آفتاب در افق است؛ و مساء آغاز شب است و گاه به انتهای روز نیز اطلاق می‌شود و گاه بعدازظهر تا نصف شب را مساء می‌گویند.

منظور از عبارت مذكور احتياط واجب مي باشد که مقلّد مى‏ تواند عمل به احتياط كند يا به مرجع ديگرى مراجعه نمايد.

عرف مردم متدین است.

قربت مطلقه امر دارد ولی قصد رجا امر مشکوک است.‌

منظور از عبارات مذكور احتياط واجب می‌باشد که مقلّد می‌تواند عمل به احتياط كند يا به مرجع ديگرى مراجعه نمايد.‌

لازم و واجب معمولاً به یک معناست، ولى گاهى لازم مفهوم وسیع‌تری دارد و بر غیر احکام تکلیفى نیز اطلاق می‌شود.‌

در احتیاطات، رجوع به غیر جایز است و همچنین در جمله «خالى از اشکال نیست» و جمله «محل تأمّل است» و امّا جمله «بعید نیست» در تعبیرات ما فتواست.

مترادف نیست ولی نزدیک به هم ازنظر مفهومی هستند و هر دو اکثراً معتبرند.

مصلحت در فقه اهل سنّت مفهومى دارد و در فقه مکتب اهل‌بیت (علیهم‌السلام) مفهومى دیگر. آنچه ازنظر فقه شیعه قابل توجیه است، در سه محور خلاصه می‌شود:‌ اوّل: آنچه مربوط به حفظ نظام و حکومت اسلامى است.‌ دوّم: حفظ نظم جامعه بر اساس این دو نوع مصلحت بسیارى از احکام مستحدثه شکل می‌گیرد زیرا حفظ نظام و حفظ نظم جامعه از مهم‌ترین اهداف اسلام است که انحراف از آن جایز نیست.‌ سوّم: آنچه مربوط به تعارض اهم و مهم است یعنى هرگاه دو مصلحت که مورد توجّه و قبول فقه اسلام است، در مقابل یکدیگر قرار گیرند، باید مصلحت اهم را ترجیح داد و مهم را فداى آن کرد.‌ براى مثال در قسمت اوّل، می‌توان مسائل مربوط به انتخابات، شرایط ویژه رئیس‌جمهوری و نمایندگان و انتخاب‌کنندگان را در نظر گرفت؛ و در قسمت دوّم، مسائلى مانند نظام بانکدارى و بخش مهمی از نظام پولى و مسائل اقتصادى امروز را، به‌عنوان‌مثال می‌توان ذکر کرد؛ و در قسمت سوّم محدود کردن پاره‌ای از معاملات و صادرات و واردات کشور که سلطه مردم را بر اموالشان محدود می‌سازد، ولى اهداف مهمی را احیا می‌کند، مثال خوبى است.‌

منظور از قاعده اقدام این است که انسان آگاهانه به ضرر خود اقدام کند، مثلاً جنسى را که می‌داند هزار تومان ارزش ندارد به خاطر ملاحظاتى آن را به این قیمت خریدارى کند.‌

در جايى كه مجتهد صريحاً فتوا ندارد، بلكه مى‏گويد احتياط آن است كه فلان گونه عمل شود، اين احتياط را «احتياط واجب» مى‏گويند و مقلّد يا بايد به آن عمل كند و يا به مجتهد مساوی یا مجتهدی که بعد از مرجع تقلید فرد، اعلم از دیگر مجتهدان باشد مراجعه نمايد ولی اگر فتواى صريحى داده، مثلاً گفته اقامه براى نماز مستحب است، سپس گفته احتياط آن است كه ترك نشود، اين را «احتياط مستحب» مى‏گويند و مقلّد می‌تواند به آن عمل كند يا نكند.‌