مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

اگر از رکعت اول نماز احتیاط عبور نکرده سلام دهد و نماز صحیح است و الا نماز را اعاده نماید.

شک‌های هشتگانه‌ای ‏كه نماز را باطل می‌کند به شرح زير است:1 شك در رکعت‌های نماز دورکعتی مانند نماز صبح و نماز مسافر، ولى شك در نمازهاى ‏ مستحب دورکعتی نماز را باطل نمی‌کند.2 شك در رکعت‌های نماز سه ركعتى (مغرب).3 شك در نماز چهار ركعتى هرگاه یک‌طرف شك، يك باشد، مثل اين‏كه شك كند یک‌رکعت خوانده يا سه ركعت.4 شك در نمازهاى چهار ركعتى پيش از تمام شدن سجده دوم درحالی‌که یک‌طرف شك دو باشد (مانند شك دو و سه قبل از اتمام دو سجده).5 شك بين دو و پنج يا بيشتر از پنج.6 شك بين سه و شش يا بيشتر (البتّه اين شک‌ها كمتر اتّفاق می‌افتد ولى درعین‌حال بايد حكم آن روشن شود).7 شك بين چهار و شش يا بيشتر، ولى در اينجا احتياط واجب آن است كه مانند شك چهار و پنج عمل كند، يعنى بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد از نماز دو سجده سهو به‌جا آورد و سپس نماز را دوباره بخواند.8 شك در عدد رکعت‌های نماز كه اصلاً نداند چند ركعت خوانده است.

گاهى ممکن است نمازگزار در انجام بعضى از کارهاى نماز شک کند، مثلاً نمی‌داند تشهّد را خوانده است یا نه یا نمی‌داند یک سجده بجا آورده است یا دو سجده.و گاهى در تعداد رکعاتى که خوانده است شک می‌کند، مثلاً نمی‌داند اکنون مشغول رکعت سوم است یا چهارم.به خاطر همین شكيّات نماز 23 قسم است:* شک‌هایی كه نماز را باطل می‌کند و آن 8 قسم است.* شک‌هایی كه نبايد به آن اعتنا كرد و آن 6 قسم است.* شک‌های صحيح و آن 9 قسم است.

اگر قبل از سر برداشتن از سجده دوم باشد نماز باطل است، ولی چنانچه بعد سر برداشتن از سجده‌ی دوم باشد، بايد بنا بگذارد كه سه ركعت خوانده و یک‌رکعت ديگر بخواند و نماز را تمام كند و بعد از نماز، یک‌رکعت نماز احتياط ايستاده به‌جا آورد و اگر در سجده دوم بعد از ذكر واجب شك كند بنا بر احتياط واجب همين دستور را عمل كند، بعداً نماز را هم اعاده نمايد. (و اين حكم در تمام مواردی که یک‌طرف شک دو باشد و بعد از سجده دوم این حکم جاری است).

در شك میان چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجده دوم، بنا را بر چهار مى‏گذارد و نماز را تمام مى‏كند و بعدازآن دو سجده سهو به‌جا می‌آورد.

شک بین سه و چهار در هر جاى نماز باشد بنا بر چهار می‌گذارد و نماز را تمام كرده و بعدازآن یک‌رکعت نماز احتياط ايستاده، يا دو ركعت نشسته، به‌جا می‌آورد.

شک‌هایی كه نبايد به آن‌ها اعتنا كرد به شرح زير است:1 شک بعد از محل2 شک بعد از سلام3 شک بعد از وقت4 شک کثیرالشک5 شک در امام و مأموم6 شک در نماز مستحبی

در فرض سؤال چنانچه بعد از سر برداشتن از سجده دوم باشد، بايد بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد دو ركعت نماز احتياط ايستاده بخواند.

در شك میان چهار و پنج در حال ايستاده، بايد بنشيند تا شك او تبديل به سه و چهار شود و بنا را بر چهار می‌گذارد و نماز را تمام می‌کند بعد یک‌رکعت نماز احتياط ايستاده، يا دو ركعت نشسته به‌جا می‌آورد و احتياط واجب آن است كه نماز را نيز اعاده كند.

در شك میان دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم، بايد بنا را بر چهار بگذارد و بعد از نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده، سپس دو ركعت نشسته به‌جا آورد.

شك در عدد رکعت‌های نمازهاى چهار ركعتى در نُه صورت صحيح است و منظور این است که باید اعتنا نمایند:* شك میان دو و سه بعد از سر برداشتن از سجده دوم* شك میان سه و چهار* شك میان دو و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم* شك میان دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم* شك میان چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجده دوم* شك میان چهار و پنج در حال ايستاده* شك بين سه و پنج در حال ايستاده* شك بين سه و چهار و پنج در حال ايستاده* شك میان پنج و شش در حال ايستاده

بنا را بر چهار گذاشته و نماز را تمام کند و یک‌رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند و بعد دو سجده سهو انجام دهد و بعد هم بنا بر احتیاط نماز را اعاده نماید.