تقصیر قبل از سعی صفا و مروه
شخصى بعد از طواف و نماز طواف تقصیر کرده، سپس سعى را بجا آورده و دوباره تقصير نموده است. چه حكمى دارد؟
درصورتی‌که حكم مسئله را نمى‌دانسته، يا فراموش كرده، اشكالى ندارد.
فسخ شراکت
شخصى براى پرداخت قیمت ماشینى که خریده بود به صد هزار تومان پول احتیاج داشت، به یکى از دوستانش مراجعه کرده و این پول را از او گرفته است و براى این‌که پول او به هنگام بازگشت ارزش خود را از دست ندهد او را در یک‌دانگ ماشین شریک میکند، این کار چه حکمی‌دارد؟ و آیا می‌تواند این معامله را فسخ کند؟
هرگاه معامله او نسبت به یک‌دانگ ماشین جدی بوده معامله صحیح است و نمی‌تواند آن را پیش خود فسخ کند و اگر معامله صورى بوده بیش از مقدار پول خود (صد هزار تومان) چیزى طلبکار نیست.
بازگشت به میقات بعد از احرام عمره تمتع
شخصى براى عمره تمتّع محرم شده و وارد حرم گرديده، ولى هنوز اعمالش را انجام نداده است. آيا مى‌تواند براى آوردن وسایل خويش به ميقات برگردد؟
مى‌تواند قبل از خروج از احرام عمره، از مکه خارج شود و وسایلش را بياورد، ولى اگر اعمال عمره تمتّع را انجام داده و از احرام خارج‌شده، نمى‌تواند از مکه خارج شود، مگر در حال ضرورت، كه در اين صورت بنا بر احتياط براى حج احرام مى‌بندد و از مکه خارج مى‌شود و اگر بستن احرام براى حج و ماندن در احرام تا روز عرفه موجب عسر و حرج شود، بدون احرام به سراغ وسایلش مى‌رود.
ضمان خسارات انجام کاری خلاف قانون برای محافظت از مزرعه
شخصى براى حفاظت از مزرعهاش در قبال حيوانات وحشى، دورتادور آن را سیم‌خاردار مىكشد و از برق‌کاری مىخواهد كه سيمى را از شبكه برق سرتاسری به سیم‌خاردار مزبور وصل كند، كه با كليدى سيم مزبور متّصل به برق شود و در مزرعهاى پايينتر كشاورزى مشغول آبيارى بوده كه ناگهان متوجّه قطع جريان آب مى‌شود. او براى پيدا كردن علّت قطع آب به‌طرف سرچشمه به راه مىافتد و چون مىبايست از مزرعه شخص اوّل بگذرد، پايش به سیم‌خاردار برخورد مىكند و در اثر برق‌گرفتگی مىميرد. صاحب مزرعه در دادگاه اعلام مىدارد كه من به صاحبان مزارع اطراف و ازجمله كشاورز مزبور، هشدار داده بودم كه شب‌هنگام سیم‌خاردار دور مزرعه برقدار است. از طرف ديگر شبكه برق منطقهاى اعلان مىكند كه برق برقكشى مزرعه خلاف قانون و بدون اجازه ما بوده است. لطفاً بفرماييد چه كسى ضامن خون كشاورز متوفی است؟
درصورتی‌که اتّصال سیم‌خاردار مزرعه به برق برخلاف قانون و عرف محل و در مسير عبور و مرور همسايگان بوده، صاحب مزرعه ضامن است.
وصیت به فرزند برای حج و انجام حج توسط فرزند به نیت خود
شخصى براى حج ثبت‌نام نموده، ولى متأسفانه پيش از آن‌که نوبتش برسد فوت كرده است. وى در وصیت‌نامه‌اش قيد نموده كه پسر بزرگ‌تر براى او حج مستحبی بجا آورد. پسر بزرگ‌تر به گمان این‌که مستطيع شده (چون استطاعت بدنى و مالى داشته) به نيّت خود حج را بجا مى‌آورد. آيا حج او صحيح است؟
بايد به نيابت پدر حج بجا آورد و اگر به‌قصد خودش حج بجا آورده گناه كرده، ولى حجش صحيح است، امّا بايد در سال‌های بعد خودش يا كس ديگر، به نيابت از پدرش حج بجا آورد.
قضای رمی جمرات برای کسی که نائب گرفته
شخصى براثر كسالت و بيمارى، براى رمى جمرات در روزهاى يازدهم و دوازدهم نايب گرفته و در روز سيزدهم كه بهبودیافته براى قضاى رمى جمرات بدين شكل عمل كرده است: «ابتدا جمره عقبه را رمى كرده، سپس از جمره اولى شروع كرده و براى هر دو روز چهارده سنگ پشت سر هم زده، سپس چهارده سنگ به جمره وسطى زده و بعدازآن چهارده سنگ به جمره عقبه پرتاب كرده» و اكنون به وطنش بازگشته است، وظيفه‌اش چيست؟
اگر كسالت داشته و معذور بوده و نايب گرفته و نايب به وظيفه‌اش عمل كرده عمل او صحيح بوده و نياز به قضا نداشته است و درهرصورت، تكرار به شكلى كه نوشته‌ايد صحيح نيست.
قضای نماز کسی که حواس درستی ندارد
شخصى براثر سكته مغزى چند سال حواس درستى نداشته، به‌گونه‌ای كه اگر به او تذكّر می‌دادند نماز را بدون شرايط آن می‌خوانده، وگرنه نمی‌خوانده است. آيا چنين فردى مانند شخص بی‌هوش است كه نمازش قضا ندارد، يا نمازهاى او بر پسر بزرگ‌تر واجب است؟
در فرض مسئله نماز از او ساقط است و قضاى آن بر عهده فرزند او نيست. امّا اگر عقل و شعور كافى دارد، ولى گرفتار فراموشى میشود احتياط واجب آن است كه فرزند بزرگ‌تر بعد از فوت او نمازهايش را قضا كند.
عدم تمکن مالی برای کسی که باید با چرخ سعی کند
شخصى بدون استفاده از چرخ نمى‌تواند سعى كند و از سوى ديگر، تمكّن مالى جهت كرايه آن ندارد. وظيفه‌اش چيست؟
اگر مى‌تواند با چرخ سعى كند، هرچند با وام گرفتن از ديگران، اين كار مقدّم است و نيابت گرفتن صحيح نيست؛ مگر آن‌که موجب عُسر و حرج گردد كه در اين صورت نايب مى‌گيرد.
باغ وقفی که درختان آن خشک شده
شخصى باغى را وقف کرده، و اکنون درختان آن به عللى خشکیده است. آیا زمین آن باغ جزء وقف حساب مى شود؟ آیا واجب است به جاى درختان خشکیده، درخت جدید کاشته شود؟
در صورتى که باغ را وقف کرده زمین آن هم وقف است، و باید از آن زمین به صورت باغ، یا مسکن استفاده شود، و در آمد سالانه آن در مورد وقف مصرف گردد.
عدم صدق شرکت بر صرف پرداخت پول به یک‌طرف معامله
شخصى باغى را به مبلغى خريدارى نموده است؛ امّا ازآنجاکه خود در شهر اشتغال به تحصيل داشته اين باغ و املاك پدرى سهم خود را به برادر بزرگ به‌صورت امانت می‌سپارد. برادر بزرگ مبلغ بسيار كمى (دو هزار تومان) به فروشنده باغ مذكور به‌عنوان كمك به برادر می‌دهد. حال پس از گذشتن چه سال از اين قضيّه، ادّعا میکند پولى كه دادم قصد شركت در اين معامله را داشتم. حكم شرع چيست؟
هرگاه در ابتدا نگفته اين پول به‌عنوان شركت است و ظاهر آن وام بوده، شركت محسوب نمی‌شود.
فسخ او صحیح است و باید یک‌میلیون تومان را به خریدار بدهد.
شخصى باغى را از دیگرى مى خرد نیمى از قیمت را مى پردازد و نیم دیگر را به وقت محضر موکول مى کند و شرط مى کنند که هرکس پشیمان شد یک میلیون تومان به دیگرى بپردازد. پس از چند روزى فروشنده پشیمان مى شود و معامله را فسخ مى کند، آیا این فسخ صحیح است؟
فسخ او صحیح است و باید یک‌میلیون تومان را به خریدار بدهد.
پرداخت چک بدون مدت در ثمن معامله
شخصى باغ خود را به دیگرى می‌فروشد، خریدار بیش از نصف بهاى مورد معامله را به‌صورت چکى که فاقد تاریخ بوده است به فروشنده تسلیم می‌دارد، سپس بین متعاملین در خصوص زمان چک اختلاف به وجود می‌آید و خریدار از تأمین وجه چک خوددارى می‌‌نماید، حتّى پس از دو سال، که فروشنده خودش تاریخ روى چک را می‌نویسد و به بانک مراجعه میکند، چک به علّت نبودن وجه برگشت می‌خورد و بانک گواهى کرده که خریدار به‌جز چند تومانى در این مدّت پول در حساب نداشته است حال سؤال این است که آیا چنین معامله‌ای باطل است؟ آیا اصولاً چک بدون تاریخ در معاملات شرعاً ثمن محسوب میشود؟
اگر زمان پرداخت چک را تعیین نکرده و لفظاً نیز توافقى بر آن نشده، معامله مزبور صحیح نیست. و چک درهرحال حواله است و معامله در صورتى صحیح است که یا به‌طور نقد باشد و یا نسیه با تعیین زمان، و چک تا تاریخ آن معیّن نباشد براى معامله کفایت نمی‌کند. و اگر آگاهانه اقدام به ضرر خودکرده است قابل جبران نیست.
ارث زن از اموال از بین رفته شوهر که توسط دولت جبران شده است
شخصى با کامیون خود به جبهه رفته، هم خودش شهید شده و هم کامیون او نابود گردیده است، سپس دولت عوض کامیون را به خانواده شهید داده است، آیا همسر شهید می‌تواند سهم‌الارث خود را از آن ادعا کند؟
اگر آوردن کامیون به جبهه به امر دولت بوده یابه ضمانت او (هرچند ضمانت جنبه عام داشته باشد نه در خصوص این شخص) همسر شهید یک‌هشتم از کامیون را به ارث می‌برد و اگر شخص مزبور با میل خود و بدون امر و ضمانت دولت اقدام به چنین کارى کرده، باید از مسؤولین ذی‌ربط پرسید که هدف آنها تنها کمک کردن به فرزند شهید بوده یا همسر او را هم شامل میشود و نیز باید سؤال کرد که آیا این هدیه به نسبت سهم‌الارث است یا بیشتر و کمتر.
طواف در لباس مشمول خمس
شخصى با پول خمس نداده لباس احرام خريده و با همان لباس محرم شده و طواف و نماز طواف را بجا آورده است. اكنون وظيفه‌اش چيست؟
احتياط مستحب آن است كه طواف و نماز آن را اعاده كند.
