مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

خريدار و فروشنده درصورتی‌که در معامله شرط كنند كه هر دو يا يكى از آن دو تا مدّت معيّنى حقّ فسخ داشته باشند، به این خیار شرط گویند.

تمام آن‌ها را شامل می‌‌شود.

درصورتی‌که در معامله فروشنده يا خريدار شرط كند كارى را براى طرف مقابل انجام دهد، يا جنس طرز مخصوصى باشد، سپس به آن شرط عمل نكند، در اين صورت طرف مقابل مى‏تواند معامله را فسخ كند، به این خیار تخلّف از شرط گویند.

در فرض مسئله که در صورت تخلّف شرط، فروشنده حقّ فسخ براى خود قائل شده است، حقّ فسخ دارد اما اگر به‌صورت شرط نتیجه گفته است معامله طبق نظر کسانى که شرط نتیجه را صحیح می‌دانند منفسخ است و چون ما در شرط نتیجه احتیاط می‌کنیم احوط آن است که در اینجا مصالحه کنند.

معامله بيع شرط به این‌گونه است كه مثلاً خانه صدهزارتومانی را با علم و آگاهى به پنجاه‌هزار تومان مى‏فروشند و قرار مى‏گذارند اگر فروشنده در موعد مقرّر پول را پس بدهد مى‏تواند معامله را فسخ كند، این‌گونه معامله اشكالى ندارد، به‌شرط اين‏كه طرفين واقعاً قصد خریدوفروش داشته باشند، بنابراین اگر در معامله بیع شرط فروشنده در موعد مقرّر پول را پس ندهد جنس از آن خريدار خواهد بود.

اشکالی ندارد و عقد صحیح است.

درصورتی‌که شرط کرده که در فلان موعد بپردازد، و مشترى تخلّف از شرط کرده، فروشنده خیار تخلّف از شرط دارد. و اگر عین مال به دیگرى منتقل‌شده، باید مشترىِ متخلّف مثل، یا قیمت آن را، به بایع بازگرداند.

جایز است.

درصورتی‌که در معامله مشترى پول جنسى را كه نقداً خريده تا «سه روز» ندهد و فروشنده هم‌جنس را تحويل نداده باشد، فروشنده مى‏تواند معامله را به هم بزند (مگر اينكه مشترى شرط كرده باشد دادن پول را تا مدّت معيّنى تأخير بيندازد) و اگر جنسى كه فروخته‌شده مثل بعضى از ميوه‏ها و سبزی‌ها باشد كه اگر يك روز بر آن بگذرد ضايع مى‏شود چنانچه تا شب پول آن را ندهد فروشنده مى‏تواند معامله را به هم بزند، به این خیار تأخير گویند.

اگر این امور را از مشتری مخفی کند، این کار تدلیس و خلاف شرع است.

خريدار و فروشنده تا زمانی از مجلس معامله متفرّق نشده‌اند مى‏توانند معامله را فسخ كنند، به این خیار مجلس گویند.

چنانچه به‌صورت طبیعی اتفاق بیافتد فروشنده ضامن است.