جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

Məsələ 2304: Bir şəxs müəyyən mövzunun isbatı üçün and içərsə, dediyi söz düzgün olduqda and içməsi məkruhdur. Əgər yalan desə, andı haramdır və kəbirə günah sayılır. Amma özünü və ya müsəlman bir şəxsi zalımın şərindən qurtarmaq üçün and içə bilər. Hətta bəzən belə bir and vacibdir. Belə bir and öncəki andlardan fərqlənir. Bir mətləbi isbat etmək üçün içilən anda əməl etməmənin kəffarəsi yoxdur. Lakin bir işi etmək və yaxud tərk etmək üçün olan and, eyni zamanda andın digər şərtləri ilə olarsa ondan boyun qaçırmağın kəffarəsi vardır.

Məsələ 2305: Bir şəxs bir şeyi vəqf edərsə, həmin şey onun mülkündən çıxmış olur. Odur ki, nə özü, nə də başqaları həmin şeyi nə sata, nə də bağışlaya bilməz. Həmin şeydən irs də aparılmaz. Amma bə’zi hallarda bu şeyi satmaq olar.

Məsələ 2306: Vəqf siğəsini ərəbcə və ya başqa bir dildə demək olar. Məsələn, “evimi filan məqsədlə vəqf edirəm” deyilsə bəs edər. Bu halda qəbula ehtiyac yoxdur. Həmin vəqf ümumi və ya xüsusi ola bilər. Amma müstəhəb ehtiyat budur ki, şər’i hakim ümumi vəqfdə və şəxslər onlara olunan vəqfdə qəbul siğəsi desinlər.

Məsələ 2307: Əgər müsəlmanlara vəqf məqsədi ilə məscid tikilsə və onların ixtiyarına verilsə, dildə siğə olunmasa belə bəs edər.

Məsələ 2308: Bir mülk vəqf üçün ayrılsa və vəqf siğəsi oxunmazdan öncə, həmin mülk vəqf edilənlərə verilməmişdən qabaq, vəqf edən şəxs peşiman olsa və ya ölsə, həmin vəqf düzgün deyil.

Məsələ 2309: Bir malı vəqf edən şəxs müstəhəb ehtiyat budur ki, vəqf siğəsi oxuduğu anda vəqf etmiş olsun. Amma mal həmişəlik vəqf olunmalıdır. Bir şəxs desə ki, bu malı ölümümdən sonra üçün vəqf edirəm, iradı var. Nəyisə müəyyən müddətə, məsələn, 10 illik vəqf etmək də eyiblidir. Vəqf daimi olmalı, siğə oxunduğu andan həyata keçməlidir.

Məsələ 2310: Vəqf o zaman düzgün olur ki, vəqf edilən mal vəqf olunanlara və ya onların vəkilinə verilsin. Amma məscid və mədrəsə kimi ümumi vəqflərdə onun təhvil verilməsi şərt deyil. Müstəhəb ehtiyat budur ki, vəqf siğəsi oxunduqdan sonra mal vəqf edilənlərə və ya onların vəkilinə verilsin.

Məsələ 2311: Vəqf edən şəxs büluğ həddinə çatmış, ağıllı, məqsədli və azad olmalıdır. Vəqf edən şəxsin öz malı üzərində istifadə haqqı olmalıdır. Səfeh, şər’i hakim tərəfindən malına qadağa qoyulmuş borclu şəxs öz malından nəisə vəqf edə bilməz.

Məsələ 2312: Hələ ki, dünyaya gəlməmiş şəxslər üçün vəqf etmək düzgün deyil. Amma vəqf edilənlərdən bə’ziləri dünyaya gəlmişsə və bə’ziləri dünyaya gəlməmişsə, (məsələn, övladlara vəqf) sonradan dünyaya gələnlər də həmin vəqfə şərikdir.

Məsələ 2313: Bir şəxs özünə vəqf edə bilməz. (Məsələn, bir mülkü yalnız öz istifadəsi və ya ölümündən sonra məqbərəsinə xərc üçün ayıra bilməz.) Amma özü də tələbə olan şəxs mədrəsə və ya əkin sahəsini tələbələrə vəqf edə bilər. Bu halda özü də başqaları kimi həmin vəqfdən istifadə edə bilər.

Məsələ 2314: Əgər vəqf olunmuş şey üzərində nəzarətçi tə’yin olunsa, onun göstərişi əsasında əməl edilməlidir. Əgər tə’yin olunmasa,lakin vəqf olunan şey ümum istifadə üçün(məsələn məscid və yaxud mədrəsə üçün)müəyyən olarsa bu zaman bu işi şər’i hakim görməlidir.Amma xüsusi vəqf olarsa(məsələn, övladlara vəqf olunmuş mülk) növbəti nəslin mənfəətini nəzərə almaq üçün mövcud nəsil və şər’i hakimin razılığı əsasında vacib ehtiyata görə nəzarətçi tə’yin olunmalıdır. Vəqf təkcə mövcud nəslə aiddirsə, onlar ixtiyar sahibidirlər. Bu nəsil büluğ həddinə çatmamışsa, ixtiyar onların qəyyumlarının əlindədir.

Məsələ 2315: Xüsusi vəqfdə (məsələn, övlada vəqfdə) sahib mülkü icarəyə verib dünyasını dəyişsə, icarə vəqf və gələcək nəsillərin xeyrinə olarsa, icarə batil deyil. Amma vəqf edən olmasa və birinci nəsil mülkü icarəyə versə, icarə müddətində dünyasını dəyişdikdə növbəti nəslin icarə üçün icazəsinə ehtiyac var. İcarəçi bütün müddət icarə haqqını ödəsə belə, birinci nəslin ölümündən sonra sonrakı nəslin haqqı alınıb ona verilir. (Bir şərtlə ki, onlar icarəyə icazə versinlər.)