مصالحه با جانی در مجازات جنایت عمد
آيا ميتوان در جنایات عمدی براي قسمتي از جنايت طلب قصاص کرده و نسبت به بخش ديگر مصالحه کند؟
در جنایت عمدی دیه نیست فقط قصاص است مگر با توافق طرفین، و در این جا اگر توافق بشود مانعی ندارد.
مصالحه به کمتر از دیه توسط ولی صغیر
چنانچه ولىّ قهرى بخواهد صبر کند تا ولىّ دم صغیر بالغ شده و خود تصمیم بگیرد، مصالح مهم از وى تفویت مى شود (مثل این که قاتل پیرمردى 80 ساله و ولى دم پسر 2 ساله اى باشد که اگر بخواهند صبر کنند تا وى بالغ گردد به احتمال زیاد قاتل مى میرد، و حقّ ولى دم نسبت به قصاص و دیه از بین مى رود.) در چنین صورتى تکلیف ولىّ قهرى چه می باشد ؟
در این گونه موارد غالباً غبطه و مصلحت صغیر در گرفتن دیه است; به هر مقدار که جانى حاضر و راضى شود.
ضامن بودن پدرشوهر و مصالحه داماد با عروس
اگر پدر داماد مقداری از مهریه را بر عهده بگیرد ولی بعد، داماد با عروس مصالحه کند آیا پدر همچنان بدهکار مهریه است؟
در مصالحه، باید دو طرف حساب باهم مصالحه کنند و داماد نمی تواند از طرف پدر مصالحه را انجام دهد؛ ولی انتقال ذمّه یا تضمین آن راه‌حل مناسبی است به این صورت که در نقل ذمّه به ذمّه، بدهی فرد دیگری را بر ذمّه خود می‌گیرد؛ مانند جایی که فردی به طلبکار مراجعه می کند و می گوید بدهی فلان شخص بر عهده من است و طلبکار نیز قبول می¬کند. در اینجا بدهی منتقل می شود و شخص ثالث هم نمی تواند در آینده برای دریافت بدهی به بدهکار مراجعه کند؛ و یا ضمن ذمّه به ذمّه است؛ مانند غالب ضمان های امروزی که اگر بدهکار بدهی پرداخت نکرد، ضامن باید پرداخت کند. در این صورت، بدهی منتقل نمی شود و بدهکار مدیون است و اگر از ضامن بگیرند، ضامن می تواند خسارت را از بدهکار طلب کند و در نظر داشته باشید در هر دو صورت نقل یا ضمن ذمّه به ذمّه قبول طلبکار شرط است.در این مسئله نیز داماد می تواند بدهی پدر را یا به ذمّه خود منتقل کند و یا تضمین نماید که با قبول زوجه صحیح است.
مصالحه برای تغییر مهریه بعد از عقد
آیا امکان این هست که بعد از جاری کردن عقد ازدواج دائم مهریه را تغییر داد یعنی به‌گونه‌ای که مثلاً اگر مهریه 300 سکه باشد بعد از جاری کردن عقد بخواهند صد سکه و یک واحد آپارتمان باشد؟ آیا باید از طریق عقد خارج لازم انجام بگیرد یا اینکه به مصالحه هم مسئله مشروعیت پیدا می‌کند؟
افزایش مهریه تنها در ضمن عقد خارج لازم صحیح است ولی مصالحه کردن مهریه به این شکل که بجای 300 سکه مهریه، صد سکه بعلاوه یک آپارتمان تحویل بگیرد صحیح است و با رضایت طرفین جایز است.
حکم دخالت قاضی در مصالحه طرفین دعوی
منظور از مصالحه قاضی بین طرفین دعاوی چیست؟ آیا قاضى محکمه نیز می تواند نقشى در این مصالحه داشته باشد، یا نباید مداخله کند؟
قاضى مى تواند به عنوان مصلح بین الناس ( نه به عنوان قضاوت ) در این گونه موارد دخالت کند.
بر هم زدن مصالحه مهریه با همسر توسط زن
بنده با همسرم توافق کردیم که همسرم رسید دریافت مهریه خود را بمن بدهند (در قبال خرید یک باب منزل –مقدار طلا و سکه) – بنده هم با توجه به رسید دریافت مهریه – رسیدی به ایشان دادم و در آن ذکر کردم با توجه به اینکه همسرم رسید دریافت مهریه را به بنده داده است لذا نسبت به وجهی که برای خرید منزل برای ایشان داده ام دیگر هیچ گونه ادعای ندارم. اکنون از نظر فقهی اگر همسرم خواهان ابطال اقرار به دریافت مهریه باشد آیا رسید دوم که بنده به ایشان داده ام نیز ابطال میگردد؟
در صورتی که مهریه خود را مصالحه به چیزی با شوهر کرده است و رسید داده است امکان بازگشت نیست.
حفر چاه در نزدیکی قنات موقوفه
قناتی وجود دارد که مقدار از آن موقوفه امام حسین(علیه السلام) مى باشد؛ با توجّه به قراین و شواهد، حفر چاه اطراف آن قنات سبب خشک شدن یا کم آب شدن مخزن قنات می شود، آیا صاحبان قنات و متولیّان موقوفه حقّ ممانعت حفر چاه را دارند؟ در صورت حفر چاه استفاده از آب آن جهت وضو و غسل چه صورتى دارد؟
در صورت ضرر زدن به قنات، احتیاط واجب ترک حفر آن چاه عمیق است و اگر حفر شده و صاحبان قنات زیان دیده اند باید مصالحه شود و الاّ وضو و غسل با آن اشکال دارد.
ادعای ورثه نسبت به طلبی که میت با بدهکار مصالحه کرده
فردی مقداری پول به کسی می‌دهد و می‌گوید تا زنده‌ام هر وقت داشتی برگردان و بعد از مرگم برای خودت باشد. اگر وراث او راضی نباشند آیا بدهکار باید پول را به آنها برگرداند؟
با توجه به اینکه نوعی وصیت است درصورتی‌که به همراه بقیه وصایا کمتر یا به‌اندازه ثلث اموال باشد به بدهکار تعلق دارد.
وصیت به مصالحه تمامى اموال بشرط تحقق شروطی از سوی فرزند
مادرى در زمان حياتش به‌صورت كتبى اعلام نموده كه تمامى اموال منقول و غیرمنقول خود را بعد از فوتم در برابر شروطى به دخترم مصالحه و بخشش مى‌نمايم. لطفاً بفرماييد:الف) آيا اين مصالحه نافذ و صحيح است؟ب) درصورتی‌که دختر به شروط اعلام‌شده در زمان حيات مادر عمل نموده باشد، آيا مادر مى‌تواند از بخشش خود منصرف شود؟
اين مصالحه درواقع نوعى وصیت است و تنها در ثلث اموالش نافذ است و بهتر اين است كه اگر آن دختر به شرايط عمل كرده از اين وصیت برنگردد.
عدم ارث زوجه از دیه زوج که با مصالحه یکی از اولیای دم حاصل‌شده
در مورد شخصى كه عمداً به قتل رسيده و ورثه او يك همسر و دو پسرند، لطفاً بفرماييد:الف) اگر يكى از دو پسر مجّاناً عفو و پسر ديگر حقّ قصاص خود را با قاتل به ديه مصالحه كند، آيا زوجه از اين ديه ارث می‌برد؟ آيا ديون و وصاياى مقتول از اين مال ادا مى‌گردد؟ب) اگر در ابتدا يكى از دو پسر نسبت به سهم خود با قاتل مصالحه كرده و نصف ديه را بگيرد، سپس پسر ديگر خواهان قصاص شود و نصف ديه را به قاتل بازگرداند و قصاص كند، آيا زوجه از ديه‌اى كه پسر اوّل اخذ كرده ارث می‌برد؟ج) اگر يكى از دو پسر خواهان ديه و ديگرى خواهان قصاص باشد و متقاضى قصاص به خواهان ديه، ديه پرداخت‌نموده، سپس قاتل را قصاص كند، آيا زوجه از ديه‌اى كه متقاضى ديه از خواهان قصاص گرفته، ارث می‌برد؟
با توجّه به اینکه اين مال عوض حقّ قصاص فرزند است حكم ديات بالاصاله را ندارد، نه بدهى ميّت را مى‌توانند از آن بردارند و نه زن سهمى از آن دارد.
مشروط کردن مصالحه مشروط
مردی با همسر خود بر سر خانه ای مصالحه می کند که تا زمانیکه مرد زنده است اختیار خانه با او باشد وبعداز فوت ، همسرش مالک آن خانه گردد ولی شرط ضمن عقد می کند که بعد از آنکه همسرش مالک خانه شد، همسرش با فلان دخترش همین خانه را مصالحه کند تا بعد از فوت همسر ، آن دختر مالک خانه شود، آیا چنین مصالحه ای و چنین شرط ضمن عقدی صحیح است و اگر نیست آیا مفسد عقد مصالحه است؟
در صورتی که خانه را واگذار کرده ولی منافع آن را تا زمان فوت نگه داشته و برای بعد از فوت نیز شرطی قائل شده مانعی ندارد.
وظیفه فردی که دستگاه بیمار را قطع کرده نسبت به دیه
فردی به مدت ۴ ماه در بستر بیماری بوده و زنده ماندنش منوط به استفاده از دستگاههایی بود که به او وصل کرده بودند حال فرزندان این شخص برای اینکه او را از درد نجات بدهند تصمیم میگیرند که خودشان این دستگاهها را قطع کنند و این امر را انجام میدهند حالا بعد از گذشت چند سال از این کار خود پشیمان هستند لطفا بفرمایید تکلیف فرزندی که اینکار را کرده چه می‌باشد؟برای جبران این امر چه کاری باید انجام دهد؟
احتیاط آن است که قطع کنندگان دستگاه در مورد دیه با ورثه مصالحه کنند.
