ملاک تقسیم ارث رزمندگان مفقودالاثر
در رابطه با ارث رزمندگان مفقودالاثر، زمان اعلام شهادت ملاك است، يا زمان عملیات، يا مفقود شدن؟
زمان واقعى شهادت معيار ارث است.
سهم‌الارث مفقودالاثر از ماترک پدرش
حدود چهارده سال پیش پدرم در جبهه جنگ تحمیلى مفقودالاثر گردید. علی‌رغم اقدامات به‌عمل‌آمده، مدرکى دال بر شهادت ایشان از ارگان‌های مربوطه به دستمان نرسیده است; بلکه مدارکى شبهه اسیر شدن ایشان را ایجاد نموده است، به‌هرحال پدربزرگ این‌جانب نیز تا چهار سال پیش در قید حیات بودند; مستحضرید مفقود شدن پدرم حدود ده سال جلوتر از درگذشت پدربزرگم بوده است، آیا از اموال منقول و غیرمنقول پدربزرگم به پدرم و به ما چیزى تعلّق می‌گیرد؟ آیا بقیّه ورثه می‌توانند اموال به‌جای مانده از پدربزرگم را تقسیم کنند و سهم‌الارث ما را ندهند؟ وظیفه ما و بقیّه ورثه چیست؟
باید سهم پدرتان را کنار بگذارند و به دست شخص امینى بسپارند و مادام که یقین به شهادت او حاصل نشود سهم پدر شما نزد او نگهدارى می‌شود و اگر ثابت شد که بعد از وفات پدربزرگ شهید شده است سهم او به شما و سایر ورثه او می‌رسد.
استرداد اموال به شخصی که به گمان فوت او اموالش تقسیم‌شده
هرگاه پس از صدور حکم موت شخص مفقودالاثر و تقسیم ترکه بین ورثه، مفقودالاثر پیدا شود تکلیف ورثه نسبت به عین مال و منافع مستوفات و منافع غیر مستوفات چیست؟ و اموالى که در مدّت تصرّف از بین رفته است چه حکمى دارد؟
تا یقین به موت او حاصل نشود نمی‌توان اموال او را تقسیم کرد و حکم طلاق از آن جداست و اگر بعد از تقسیم مراجعت کند، اموال و منافعش به او برمی‌گردد و کسانى که اموال میان آنها تقسیم‌شده، ضامن اموالى که تلف‌کرده‌اند می‌باشند.
نحوه تقسیم اموال و حقوق مفقودالاثر بعد از یقین به شهادت
اگر شخصی در جنگ مفقودالاثر گردیده و اکنون پس از دوازده سال، شهادت او مسلّم شده است. این شهید همسر داشته اما فرزند ندارد:الف) آیا حقوق این شهید در طول این دوازده سال مال همسر اوست یا که به پدر و مادر هم به‌عنوان ارث چیزی تعلق می‌گیرد؟ب) اکنون‌که شهادت او مسلّم شده است مقدارى پول به‌عنوان پول خون یا غرامت، توسط اداره‌ای که آن شهید در آن کار می‌کرده داده می‌شود، این پول متعلّق به چه کسى است؟ج) پدر او چند سال بعد از زمان واقعی شهادت پسرش و قبل از آوردن خبر شهادت، از دنیا رفته است. آیا پدر شهید از شهید ارث می‌برد یا شهید از پدر خود ارث می‌برد؟د) دو سال قبل از آنکه شهادت آن شهید محرز شود، همسر او از بنیاد شهید تقاضاى طلاق نموده و رئیس بنیاد شهید طبق ضوابطى او را طلاق شرعى داده است، آیا این همسر از آن شهید ارث مىبرد و آیا از پول خون ارث می‌برد یا نه؟ و آیا در مدّت این دو سال حق داشته است که حقوق شهید را بگیرد و خرج کند؟
الف) حقوق او متعلق به همسر او بوده استب) متعلق به همه ورثه است مگر اینکه آن اداره مصرف خاصی برای آن تعیین کندج) پدر از اموال او ارث می‌برد ولى از پولى که دولت داده ارث نمی‌بردد) چنانچه دولت با علم به طلاق او پول و حقوق به او می‌داده جایز است بگیرد امّا اگر به‌شرط عدم طلاق حقوق می‌داده، گرفتن پول مزبور براى او جایز نبوده است ولى به‌هرحال از اموال شهید ارث می‌برد و همچنین از پول خون.
ارث قاتل جنین از سهم‌الارث او
اگر جنينى كه يكى از وراث است توسط يكى ديگر از وارثان قبل از تولد به قتل برسد (به دليل اینکه سهم‌الارث بيشترى به قاتل برسد و يكى از وارثان حذف شود) اولاً: آيا شخص قاتل به همان سهم‌الارث خود دست خواهد يافت يا به دليل قتل يكى از وارثان از ارث محروم خواهد شد؟ ثانیاً: تكليف ارث آن جنين كه قبل از تولد به قتل رسيده است چيست؟
سهم‌الارث را می‌برد ولی باید دیه جنین را بپردازد و جنین تا متولد نشود ارثی ندارد.
ارث بردن قاضی از پدرش که حکم اعدام او را صادر کرده
اگر قاضی حکم اعدام پدر خود را بدهد آیا از پدرش ارث می‌برد؟
قاضی در فرض مذکور ارث می‌برد.
سهم‌الارث جانی از دیه جنایت
درصورتی‌که خانمى از شوهرش، به اتّهام ضرب‌وجرح، شکایت نماید و پس از محکومیت زوج، زوجه فوت نماید، لطفاً بفرمایید:الف) در فرض عدم انتساب فوت به شوهر، آیا زوج از دیه ضرب‌وجرح که خود مسئول پرداخت آن است، ارث می‌برد؟ب) در صورت انتساب قتل به شوهر، در سه صورت عمد، شبه عمد و خطاى محض، آیا حکم مسئله تفاوتى پیدا می‌کند؟
شخصى که جنایتى کرده خودش از دیه آن ارث نمی‌برد، بنا بر احتیاط واجب، ولى اگر جنایت غیرعمدی باشد ارث می‌برد.
فلسفه مانع نبودن قتل موصی از اجرای وصیت تملیکی
اگر وارث، مورث را بکشد ارث نمی‌برد اما در وصیت تملیکی اگر موصی له، موصی را بکشد ارث می‌برد. این مسئله چگونه قابل توجیه است؟
در مسئله قاتل در ارث، دلیل خاص دارد بعلاوه فلسفه متفاوتی دارد و در وصیت تملیکی شخص مالک، خود چیزی را در اختیار قرار داده ولی در ارث، کسی می‌خواهد به زور اموال را دریافت کند.
تسویه بدهی میت قاتل با اولیای دم مقتول از محل فاضل دیه
هرگاه همه يا چند نفر از اولياى مقتول از قاتل طلبكار باشند و فقط يكى از آنها خواهان قصاص باشد و بقيّه با محاسبه طلبشان با فاضل ديه موافق باشند؛ آيا هنگام ردّ فاضل ديه مى‌توان آن را با اين طلب تسويه كرد، هرچند جانى يا اولياء جانى راضى به آن نباشند؟ در اين حالت آيا تفاوتى از جهت اینکه طلب از ناحيه ارث مقتول حاصل‌شده باشد (مانند مهريّه زوجه مقتوله) يا از اسباب ديگر، وجود دارد؟
از هر طريق كه مالى براى ميّت حاصل شود، بايد بدهى‌هايش پرداخت گردد.
تصرف وکیل متوفی در ثلث اموال به نفع او
من وکیل حقوقی مادرم بودم بعد از فوت ایشان من یک‌سوم از مالش را برای نماز و روزه خرج خودش کردم حکم این کار چیست؟
درصورتی‌که مادرتان وصیتی ننموده تمام اموال باید مطابق قانون ارث بین ورثه تقسیم گردد ولی اگر وراث همه اجازه بدهند و کبیر باشند کار شما مانعی ندارد و اگر وصیت کرده مطابق وصیتش باید عمل کنید.
فروش فیش حج متوفایی که مستطیع نبوده و تقسیم آن بین ورثه
اگر از متوفی فیش حج باقی‌مانده و خود او در زمان حیاتش مستطیع نبوده، باید آن فیش فروخته شود و بین ورثه تقسیم گردد؟
آری؛ می‌توانند به‌عنوان ارث تقسیم کنند و می‌توانند در صورت رضایت همه ورثه برای میت کسی را به حج بفرستند مشروط بر اینکه سهم صغیر را بپردازند.
عدم اجرای احکام ارث در اموال وقفی متوفی
اگر مقداری از اموال متوفی وقف شده باشد آیا ورثه از آن مال، سهم می‌برند؟
هرگاه كسى چيزى را وقف كند از ملك او خارج می‌شود. نه او و نه ديگران نمىتوانند آن را بفروشند، يا ببخشند و هیچ‌کس از آن ارث نمىبرد.
وصیت به عدم تقسيم ارث تا زمان خاص
آیا شخصی می‌تواند وصیت کند تا زمانی خاص (مثلاً تا وقتی مادرشان زنده است) ارث را تقسیم نکنند؟
اين وصیت به انضمام ساير وصاياى ميّت، فقط در مورد ثلث اموال وى اثر دارد و دوسوم ديگر مطابق قانون ارث در ميان ورثه تقسيم می‌شود.
بهترین راه مصرف ثلث مال میت
شخصى وصیت کرده است که «ثلث اموال این‌جانب را در موردى خرج کنید که از نظر قرآن و سنّت بهترین موارد است و بهتر از آن موردى نیست» نظر مبارک را در این مورد بیان فرمایید که پول ایشان در چه موردى مصرف شود؟
در مورد حوزه‌های علمیّه و افراد باتقوایى که در این حوزه‌ها به امر تدریس و تبلیغ و ارشاد خلق و امربه‌معروف و نهى از منکر اشتغال دارند مصرف کنید. در حدیث آمده: «وما اعمال البرّ کلّها و الجهاد فى سبیل الله، عند الامر بالمعروف والنهى عن المنکر، الا کنفثه فى بحر لجّى; تمام اعمال نیک و حتّى جهاد در راه خدا در برابر امربه‌معروف و نهى از منکر مانند آب دهان در برابر دریاى عمیق است».
