سود سرمایه پس انداز
بنده باشخصي قرارداد مضاربه بسته ام بعضي اوقات که جنس براي خريد نيست پول در حساب روز شمار بنده ميماند ودر اين مدت سودي به آن از طرف بانک تعلق ميگيرد آيا با شخصي که بااو مضاربه دارم به او از سود بانک چيزي مي رسد؟
احتیاط این است که در اینگونه موارد، صاحب پول و صاحب حساب با هم مصالحه کنند.
مالکیت سود حاصل از وجه تأمین دادگاه
بعضى از متّهمين يا طرفين دعوا به دستور دادگاه مبالغى را به عنوان تأمين براى مدّتى در بانك به حساب دولت واريز مى نمايند، چنانچه بانك از سوى خود سودى به اين وجه سپرده شده پرداخت نمايد، آيا اين سود متعلّق به سپرده گذاران است، يا اين كه متعلّق به دولت است؟
سود متعلّق به صاحبان آن پولهاست.
سپرده گذاری بدون قرارداد
شخصى علم و اطّلاع دارد که بانک به سپرده ها مبلغى بهره مى دهد، به این منظور پولى به بانک مى سپارد، ولى هیچ گونه قرارداد لفظى یا کتبى نمى بندد، آیا بهره مذکور حرام است؟
با توجّه به این که سپرده ها به عنوان مضاربه گذارده مى شود، سود مضاربه اشکالى ندارد.
دریافت و پرداخت سود به بانک هایی که عقود شرعیه را رعایت نمی کنند
اگر شخصى که به بانک بدهکار است به صورت قسط بندى مبلغى را علاوه بر بدهى به عنوان سود به بانک بپردازد و سپس بعد از مدّتى پولى به بانک بسپارد و سودى در برابر آن بگیرد آیا مى تواند این را به عنوان تقاص سودى که داده بگیرد؟
اگر در معامله اوّلى پولى را به عنوان ربا داده کار حرامى کرده است، ولى مى تواند در معامله دوّم، به نیّت تقاص معادل آن را پس بگیرد.
عبور و مرور از زمینهای غیر محصور دیگران
در مسیر راه هرروز من یک زمین خاکی وجود دارد. اگر از آن زمین رد شوم راهم نزدیکتر میشود. ولی شاید صاحب زمین راضی نباشد. بعضی میگویند طبق قوانین شهرداری اگر راضی نیست باید دیوار بکشد. حکم رد شدن از این زمین چیست؟درصورتیکه چنین قانونی وجود نداشته باشد چه؟
رد شدن از زمینهای غیر محصور درصورتیکه زیانی به زمین نرساند و یقین به عدم رضایت صاحب زمین هم نداشته باشیم اشکالی ندارد.
حکم استفاده اهالی روستای جدید از چاه روستای قدیم
یک حلقه چاه عمیق یا نیمه عمیق در حدود 20 سال قبل به تقاضاى اهالى یک روستا با مقدارى خودیارى مردم بهمنظور تأمین آب آشامیدنى و رفع احتیاجات ضرورى اهالى و مردم محل، توسط نظام گذشته جهت این محل حفرشده است. اکنون به علّت ازدیاد جمعیت و نبود زمین، جهت خانه و مسکن تعدادى از اهالى مذکور به فاصله هشت کیلومترى محل قدیم، روستاى جدیدى را احداث نمودهاند. با توجّه به عدم رضایت اهالى روستاى قدیم، آیا اهالى محل جدید میتوانند بهوسیله لولهکشی از آب چاه مذکور جهت شرب و غسل و وضو استفاده نمایند؟
هرگاه با خودیارى مردم بوده و الآن آنها راضى نباشند در سهم آنها جایز نیست، ولى در سهم حکومت که اباحه منافع شده بوده است، اکنون حکومت اسلامى میتواند تصمیم بگیرد.
حکم ممانعت مالک از استفاده از آب نهری که از ملکش عبور میکند
در يك قريه يا شهر نهرى قديمى وجود دارد كه چندين سال از آب آن براى كشاورزى استفاده مىكردند؛ امّا الآن كسانى كه در ابتداى نهر قرار دارند و آب ازملک آنها عبور مىكند به ديگران اجازه نمىدهند كه از آن آب استفاده كنند، آيا اين كار جايز است؟
بايد طبق عرف محل عمل كنند.
حواله بودن ماهیت پول کاغذی در آغاز پیدایش آن
به نظر حضرتعالی ماهیت پول چيست؟
پول كاغذى (النّقود الورقيّه) در آغاز شكل حواله داشته است و پشتوانه، ملك يا وثیقه گیرندگان حواله بوده، ولى بعداً كه از شكل روز اوّل فاصله گرفت و حتّى پشتوانه نيز به فراموشى سپرده شد و جنبه مال اعتبارى پيدا كرد و پشتوانه آن در حال حاضر درواقع اعتبار و قدرت حکومتهاست و بقيّه تشريفات است و با توجّه به اعتبارى بودن مالیت، مشكلى در مالیت پول كاغذى نيست.
صدق حواله بر چک
آيا اصولاً چك بدون تاريخ در معاملات شرعاً ثمن محسوب مىشود؟
چك درهرحال حواله است و معامله در صورتى صحيح است كه يا بهطور نقد باشد و يا نسيه با تعيين زمان، و چك تا تاريخ آن معيّن نباشد براى معامله كفايت نمیکند.
خرید کالا با چک شخص دیگر
مشترى چکهایی را به بایع میپردازد، که صادرکننده آن شخص ثالثى است. در صورت عدم تبدیل چکها به وجه نقد (به لحاظ عدم موجودى) آیا بایع حقّ رجوع به مشترى را دارد، یا اینکه با قبول چک شخص ثالث، ذمّه مشترى برىء و ضمان به ذمّه صاحب چک (شخص ثالث) منتقل میشود؟ آیا بین موردى که شخص ثالث چک مذکور را بابت بدهى خود به مشترى داده، و جایى که صرفاً بهعنوان امانت، یا تضمین، تحویل او داده تفاوتى وجود دارد؟
چک حوالهای بیش نیست، و ذمّه خریدار تا چک وصول نشود، مدیون فروشنده است مگر اینکه فروشنده در حین معامله بپذیرد که ذمّه ثالث را بهجای ذمّه خریدار قبول کند.
حواله دادن طلبکار به سمت فرد دیگر
من یک بازاری هستم و بابت خرید اجناس موردنیازم بدهکاریهایی دارم و در مقابل از افراد به همان نسبت طلبکار هستم، آیا میتوانم برای تسویه بدهی و وصول طلبم، به طلبکارم بگویم طلبت را از فلانی بگیر؟
اگر طلبکار قبول کند، بدهی بر ذمّه آن شخص میشود و بدهکار از بدهی خلاص میگردد و به این کار حواله دادن میگویند، بشرط اینکه حواله دهنده و طلبکار بايد مقدار حواله و جنس آن را بدانند و اگر ندانند حواله باطل است، پس اگر بگويد يکى از دو طلبى که دارى از فلان کس بگير، درست نيست.
حکم حوالههای بانكى يا تجارى
لطفاً بفرمایید که حوالههای بانكى يا تجارى كه به آنها «صرف برات» گفته میشود صحیح است؟
مانعى ندارد، يعنى بانك يا تاجر پولى را از كسى در محلی مىگيرد و حواله مىدهد كه از بانك يا طرفش در محل ديگر به آن شخص بپردازند و در مقابل اين حواله از صاحب پول چيزى مىگيرد، اين معامله حلال است خواه حقّ حواله را از خود آن پول كم كند، يا جداگانه بگيرد، همچنين اگر بانك يا موسسه ديگر، پولى را به شخص دهد و حواله كند كه اين شخص پول را در محل ديگر به شعبه بانك يا شخص معيّنى بپردازد و اگر مقدارى بهعنوان حقّالزحمة در اين حواله بگيرد نيز، اشكال ندارد.
به هم زدن حواله در صورت وجود حق فسخ
در چه صورت میتوان بهصورت یکطرف قرارداد حواله را فسخ کرد؟
اگر بدهكار و طلبكار و كسى كه به او حواله دادهشده يا يكى از آنان براى خود حقّ فسخ قرار دهد مطابق آن میتواند حواله را به هم بزند.
چگونگى فسخ حواله
چگونه میتوان قرارداد حواله را فسخ کرد؟
هیچیک از حواله دهنده و حواله گيرنده نمىتوانند قرارداد حواله را به هم بزنند، مگر اینکه هر دو راضى باشند، ولى اگر كسى كه سر او حواله دادهاند در همان وقت حواله دادن فقير باشد و طلبكار نداند مىتواند حواله را به هم بزند، امّا اگر بعداً فقير شده يا اينكه از اوّل فقير بوده و طلبكار مىدانسته است حقّ فسخ ندارد.