وصیت شخص بی‌وارث
اگر کسی هیچ وارثی نداشته باشد آیا می‌تواند نسبت به تمام اموالش وصیت کند؟
وصیت تنها در ثلث اموال صحیح است و بقیه آن را به حاکم شرع تحویل می‌دهند.
ادعای ورثه نسبت به طلبی که میت با بدهکار مصالحه کرده
فردی مقداری پول به کسی می‌دهد و می‌گوید تا زنده‌ام هر وقت داشتی برگردان و بعد از مرگم برای خودت باشد. اگر وراث او راضی نباشند آیا بدهکار باید پول را به آنها برگرداند؟
با توجه به اینکه نوعی وصیت است درصورتی‌که به همراه بقیه وصایا کمتر یا به‌اندازه ثلث اموال باشد به بدهکار تعلق دارد.
بخشش اموال به مسجد
شخصی اموال خود را به مسجد مصالحه نموده است، درحالی‌که وارث طبقه دوّم او (برادر و خواهر) موجودند، آیا اموال مختصر او به مسجد می‌رسد، یا ورثه او نیز حقّى دارند؟
اگر این صلح را به‌عنوان بعد از مرگ سفارش کرده، وصیت محسوب می‌شود و فقط در یک‌سوم اموالش مؤثر است؛ و اگر صلح قطعى در حال حیات کرده و تحویل داده، کسى در آن حقّى ندارد; زیرا انسان تا زنده است حقّ تصمیم‌گیری در اموال خود را دارد.
نحوه تقسیم مالی که برای نوه‌ها وصیت شده
زنی قبل از پدر خود فوت می‌کند. پدر در زمان حيات خود وصیت می‌کند که به دخترش همچون سایر ورثه ارث برسد. لطفاً بفرمایید نحوه تقسیم ارث بین ورثه آن زن چگونه است؟
با توجه به اينکه اين وصيت پدر درواقع نوعي هديه است بين ورثه آن زن به‌صورت مساوي تقسيم می‌شود.
عدم احتساب کفاره به‌عنوان دین
آیا کفاره‌ای که میت بدهکار است جزء دیون میت محسوب می‌شود؟
کفاره جزء دیون نیست و منوط به اجازه ورثه است.
تقدم پرداخت بدهی بابت خمس میت بر سایر دیون
اگر میتی مدیون باشد و خمس نیز بدهکار باشد و ترکه، وافى به هر دو نباشد ورثه کدام را مقدّم کنند؟
هرگاه مالى که به آن خمس تعلّق گرفته موجود باشد باید خمس را مقدم بدارند و اگر آن مال موجود نیست احتیاط آن است که حق‌الناس را بر حق‌الله مقدم کنند.
تکلیف ورثه نسبت به بدهی متوفی در خصوص دیه
چنانچه قاتل قبل از پرداخت دیه مقتول فوت کند تکلیف ورثه چیست؟ در صورت کم بودن ماترک میت آیا بر ورثه واجب است که دیه را از مال خود بپردازند؟
دیه مانند سایر دیون است و واجب است که از اصل مال او بپردازند ولی چنانچه اصل مال برای پرداخت دیه کافی نباشد ورثه وظیفه‌ای ندارند.
پرداخت بدهی میت از محل دیه قبل از تقسیم ماترک
پدری در حالیکه چند میلیون بدهکاری داشت در اثر تصادف فوت کرد؛ آیا فرزندان می‌توانند سهمیه دیه خود را استفاده کنند یا باید بدهی‌های پدر را بپردازند؟
دیه جزء اموال آن مرحوم است و در درجه اول باید بدهی‌های او را از آن پرداخت. اگر چیزی اضافه آمد تعلق به ورثه دارد.
اسقاط سهم‌الارث در ضمن عقد خارج لازم
فرزندى در قبال گرفتن مالى از پدر، در ضمن عقد خارج لازم به‌صورت شرط نتيجه، شرط كرده كه سهم‌الارث آينده وى پس از فوت پدرش، به‌محض داخل شدن در ملك او از ملكش خارج‌شده و به ملك يكى ديگر از وراث منتقل گردد) آيا چنين شرطى لازم‌الاجرا و صحيح است؟ آيا فرزند مزبور مى‌تواند در قالب شرط فوق، حقّ خود را نسبت به سهم‌الارثى كه پس از فوت پدرش به او خواهد رسيد، اسقاط كند؟
هرگاه متعهّد شده در برابر وجهى كه از پدر گرفته از ارث خود استفاده نكند، بلكه به ديگرى واگذار نمايد، بايد به آن عمل كند.
اسقاط ارث توسط وارث و فروش سهم خود
اگر یکی از پسران شخصی سهمیه زمین خود را دریافت کرده باشد و بعداً بفروشد آیا در موقع انحصار ورثه چیزی نصیبش می‌شود؟
مانعی ندارد. اگر خودش با گرفتن آن زمین، حق ارث خود را ساقط کرده باشد و آن زمین را به‌عنوان ارث گرفته باشد دیگر حق ارث ندارد.
هبه به‌شرط عدم درخواست ارث
شخصی در زمان حیات، مقداری از اموال خود را به فرزندش هبه می‌کند مشروط به اینکه او پس از فوت پدر، درخواست ارث نکند، آیا این صحیح است؟
عدّهاى وصیت مىكنند كه فلان فرزندم از ارث محروم باشد؛ این‌گونه وصیت‌ها قبول نيست؛ اما اگر كسى در زمان حياتش بگويد «اين زمين براى فلان فرزندم به‌شرط اینکه بعداً مطالبه ارث نكند» و فرزند هم قبول كند اين هبه مشروطه خواهد بود كه هبه و شرطش هر دو صحيح هستند و بر فرزند واجب است در صورت قبول به آن عمل كند. نكته: گاهى پدر هبه زيادى به يكى از فرزندان مىكند و چیزی هم شرط نمىكند. ما نصيحت مىكنيم كه در تقسيم ارث خوب است احوال همه فرزندان ملاحظه شود.
عدم تأثیر هبه بر سهم‌الارث
اگر (مثلاً) یکی از فرزندان در حال حیات پدر از او هدیه‌ای هرچند ذی‌قیمت بگیرد آیا این باعث محروم شدن فرزند از ارث می‌شود؟
آنچه را انسان‌ها در حال حیات به بعضى از ورثه می‌بخشند مانع سهم‌الارث آنها از اموال میّت نخواهد بود.
سلب حق الارث در ازای دریافت عوض آن
شخصى در زمان حیات خویش، حقوق تنها وارث خود را که خواهرش بوده با پرداختن مبلغی به‌عنوان مصالحه از او سلب نموده و بیان داشته که مشارالیها هیچ‌گونه حقّى نسبت به ارث برادر خود بعد از وفات وى ندارد؛ و جمیع مایملک را نیز به همسر خویش صلح نموده است؛ و این صلح و مصالحه دو سال قبل از فوت مشارٌالیه و در حالت مرضى بوده است که منجر به وفات وى شده است؛ با توجّه به اجمالى که گذشت، آیا این صلح و مصالحه صحیح است و مانع ارث می‌شود؟
کسى نمی‌تواند دیگرى را از ارث محروم کند تنها می‌تواند نسبت به یک‌سوم مال خودش وصیت کند که در هر مصرفى که می‌خواهد صرف کنند و در مورد بخشش اموال به همسر یا شخص دیگر اگر در حال حیات و صحت و سلامت صورت گیرد و تحویل داده شود ملک او خواهد شد ولى اگر تحویل نداده، اموال او به‌صورت ارث در میان همه بستگان کما فرض الله تقسیم می‌شود و اگر در حال بیمارى منجر به مرگ باشد احتیاط آن است که تنها ثلث آن، به شخص مزبور داده شود و در بقیّه، با ورثه مصالحه شود.
شرط هبه ارث زن در ضمن عقد
آیا در ازدواج دائم، مرد می‌تواند ضمن عقد باهمسرش شرط کند که اگر زن وارث مرد واقع شد، ارث خودش را به فرزند آن مرد که از زوجه مرحومه او باقی‌مانده است ببخشد و هبه کند؟
با توجّه به اینکه این شرط کاملاً مبهم است خالى از اشکال نیست.
شرط اسقاط حق ارث زن در عقد
اگر شخصى در عقد دائم به زوجه بگوید به شرطی با تو عقد مىکنم که حقّ ارث خود را بعد از مرگ من اسقاط کنى، آیا این شرط جایز است؟
جایز نیست، زیرا اسقاط ما لم یجب است.
