مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

كسى كه از سفر معصيت برمی‌گردد اگر توبه كرده و تا محلی كه می‌خواهد برگردد هشت فرسخ يا بيشتر باشد، بايد نماز را شكسته بخواند؛ همچنين اگر توبه نكرده ولى در بازگشت آلوده به معصيت نيست.

اگر کوهنورد به‌اندازه‌ای دور شود که صداى اذان شهر را نشنود، از حد ترخص گذشته است و اگر شرایط دیگر سفر نیز جمع باشد نماز او شکسته است.

«حدّ ترخص» یعنى از وطن یا محل اقامتش به‌اندازه‌ای دور شود که صداى اذان شهر را نشنود و مردم شهر او را نبینند، امّا دیدن و ندیدن دیوارهاى شهر اثرى ندارد، ضمناً باید در هوا گردوغبار یا مه یا چیز دیگرى که مانع دیدن است یا سروصدایی که مانع شنیدن است وجود نداشته باشد و اگر یکى از این دو علامت حاصل شود کافى است، به‌شرط اینکه یقین به نبودن دیگرى نداشته باشد و الا احتیاط واجب جمع میان نماز شکسته و تمام است.

هرگاه شك كند به حدّ ترخص رسيده يا نه بايد نماز را تمام بخواند.

چنانچه زن بدون اذن شوهر مسافرت نماید، نماز او بنا بر احتیاط واجب کامل است، ولى اگر سفر واجبى مانند حج واجب بوده باشد رضايت شوهر شرط نيست و نماز شكسته است.

چنانچه نداند صدايى را كه‏ می‌شنود صداى اذان است يا صداى ديگر، بايد نماز را تمام بخواند، امّا اگر بفهمد صداى اذان است ولى كلمات آن قابل‌تشخیص نباشد احتياط جمع است.

ديده نشدن خانه‌های شهر معتبر نیست، زیرا در روايت «اذا تواري من البیوت» آمده نه «اذا تواري البیوت» و اگر مخفي شدن خانه‌ها را در نظر گرفته شود حدّ ترخص بسيار بيشتر خواهد شد. بنابراين، اگر مردم شهر مسافر را نبينند يا مسافر آن‌ها را نبيند يا صداي اذان را نشنود، حدّ ترخص خواهد بود.

هرگاه به‌جايى برسد كه اذان شهر را كه معمولاً در جاى بلند می‌گویند نشنود نمازش شكسته است، هرچند اذانى را كه با بلندگوهای قوى می‌گویند بشنود.

اگر به‌قصد معصيت سفر نكرده باشد، ولى در بين راه قصد او تغيير كند و بقيّه راه را براى معصيت برود، بايد نماز را تمام بخواند، امّا آنچه را قبلاً شكسته خوانده است اشكالى ندارد.

كسى كه قصد هشت فرسخ دارد بايد نمازش را شكسته بخواند، هرچند هرروز مقدار كمى راه برود ولى به‌اندازه‌ای باشد كه به او مسافر گويند.

نماز و روزه مسافر با رسیدن به حد ترخص کامل یا شکسته می‌شود، یعنی اگر به وطن برمی‌گردد مردم شهر او را ببینند و صدای اذان را بشنود که در این صورت کامل است و اگر از وطن خارج می‌شود مردم شهر او را نبینند و او صدای اذان را نشنود.

1. در فرض سؤال کثیرالسفر محسوب می‌شود.2. ملاک سه روز در هفته است اما اگر عرفا کثیرالسفر محسوب شود مثل کسی که حداقل سه سال و هرماه حداقل ده روز سفر کند او هم کثیرالسفر محسوب می‌شود.