تعیین سود در معاملات با چک و نسیه به‌صورت درصدی
شخصی برای خرید وسیله هزارتومانی فقط هفت‌صد تومان پول آن را میپردازد و بقیه آن را سه یا چهار ماه بعد باز پس می‌‌دهد با این شرط که سود سه یا چهاردرصدی یا حتی بیشتر آن را نیز اضافه بر اصل باقیمانده پول بپردازد. آیا دادن و گرفتن این پول‌ها شرعاً جایز نیست؟
درصورتی‌که از آغاز، معامله به‌صورت نقد و نسیه انجام شود و قیمت معامله روشن باشد مانعی ندارد.
نقد یا نسیه بودن مهریه
مرسوم است که در موقع ازدواج و در زمان عقد مهریّه را دو قسمت می‌کنند یک قسمت را به‌عنوان کمک به تهیّه جهیزیه اخذ می‌کنند و مابقی در ذمّه زوج می‌ماند. لکن در تمام دادگاه‌ها با استناد به مادّه 1085 قانون مدنى که می‌گوید: «زن می‌تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاى وظایفى که در مقابل شوهرداری امتناع کند، مشروط بر اینکه مهر او حال باشد؛ و این امتناع مسقط حقّ نفقه نخواهد شد.» تمسّک کرده، تمام مهریه‌ها را حال حساب می‌کنند. نظر حضرت‌عالی در این مورد چیست؟
مهریّه درصورتی‌که قید و شرطى نداشته باشد حال است; ولى گاهى قرائنى وجود دارد که مهریّه نسیه است. مثلاً مهریّه سنگین است و می‌دانیم شوهر یک جوان کارگر، یا یک جوان دانشجوست و چیزى ندارد که فوراً بدهد. در این‌گونه موارد مهریّه حال نیست و زوجه نمی‌تواند آن را مطالبه کند. همچنین اگر مهریّه را دو بخش کنند نقد و نسیه. در اینجا تنها نقد را می‌تواند مطالبه کند.
قرارداد خرید و فروش نقد و نسیه با بانک های خارجی
از آن جایى که بانکهاى ایران گاهى توان پرداخت به موقع مطالبات خارجى را ندارند راه چاره هاى مختلفى پیش گرفته اند از جمله: یکى از بانکها با بعضى از بانکهاى خارجى قراردادى منعقد نموده که طبق آن، بانک خارجى از طرف بانک ایرانى پول معامله را در آن کشور سر موعد به فروشنده پرداخت مى نماید و یک سال بعد پول خود را به اضافه 9درصد از بانک ایرانى و 6درصد از فروشنده، به عنوان نرخ بیمه براى پرداخت سر موعد دریافت مى دارد. توضیح این که پس از حمل جنس از فروشنده که حدوداً سه ماه بعد از قرارداد از طریق بانک خارجى و ایرانى مى باشد، بانک خارجى پول فروشنده را تحویل مى دهد ولى پول پرداختى را یک سال بعد، از بانک ایرانى با 9 درصد بهره تحویل مى گیرد، بنابراین روش کار، بانک ایرانى در روز عقد قرارداد معامله توسط خریدار 100درصد مبلغ معامله را به اضافه 9 درصد بهره اى که بانک خارجى توافق نموده، از خریدار دریافت مى دارد فروشنده نیز که دریافت به موقع پولش را حقّ طبیعى خود مى داند 6 درصد کارمزدى را که به بانک خارجى، تحت عنوان نرخ بیمه براى پرداخت به موقع مى پردازد عملا به قیمت جنس افزوده و از مصرف کننده دریافت مى کند. با توجّه به این که فروشنده چیز اضافه اى از خریدار دریافت نمى دارد، آیا شکل معامله فوق براى خریدار صحیح است؟
درصورتى که شما از ماهیّت این کار باخبر باشید و رضایت بدهید، براى شما اشکالى ندارد، به این معنا که شما پول خود را به بانک، وام بدون سود مى دهید و بانک براى شما جنس را به طور نسیه به قیمت بالاتر از قیمت نقد خریدارى مى کند مشروط بر این که شما بیمه مربوط را نیز بپردازید، در این صورت معاملات فوق شرعاً براى شما صحیح خواهد بود ولى این کار در صورتى براى بانک جایز است که مصالح جامعه اسلامى ایجاب کند که معاملات با طرفهاى خارجى به این شکل انجام شود، در غیر این صورت جایز نیست.
ضرر و نفع در معامله نسیه که توسط یکی از شرکا انجام‌شده
اگر شريك، چيزى را به‌صورت نسيه براى خود بخرد، نفع و ضررش مربوط به کیست؟ و اگر مطابق قرارداد به‌قصد شركت بخرد چطور؟
هرگاه شريك، چيزى را به‌صورت نسيه براى خود بخرد نفع و ضررش مال خود اوست و اگر مطابق قرارداد به‌قصد شركت بخرد مال هر دو است.
نسیه بودن بخشی از ثمن معلوم و توافق بر پرداخت آن به زمان توانایی
فرض این است شخص الف ماشینی به شخص ب میفروشد با ثمن معین ۲۰۰ میلیون؛خریدار ۱۵۰ میلیون از مبلغ را میپردازد لیکن فروشنده به وی می گوید هر زمان توانستی باقی ثمن را بپرداز ؛آیا چنین عقدی غرری و باطل است ؟
با توجه به اینکه ثمن معامله مشخص شده چنانچه طرفین معامله بر تاخیر مقدار باقیمانده توافق نمایند یااین که در عرف محل منصرف به زمان خاصی باشد که در همان مدت باید پرداخت بشود معامله اشکالی ندارد و غرری محسوب نمی شود.
گرفتن وام ربوی بدون نیت پرداخت ربا
آیا قرض گرفتن از بخش هاى خصوصى، یا دولتى که ربا مى گیرند، به این ترتیب که بدون قبول سود فقط قرض را قبول کند، جایز است هر چند سود را به زور از او مى گیرند؟ همچنین در معاملات نسیه ـ فروش اقساطى ـ که در صورت تأخیر در تأدیه اقساط شرط سود دیر کرد مى شود، آیا جایز است شرط دیر کرد را در نیّت قبول نکرد، و اصل معامله را انجام داد؟
در صورتى که وامِ مشروط به سود بگیرد جایز نیست هر چند قصد پرداخت سود را جز به اجبار نداشته باشد.
