şəri hökmlərə və fiqhi məsələlərə cavab mərkəzi

Məsələ 2300: Bir şəxs aşağıdakı şərtlər ödənməklə and içərsə, andına əməl etməlidir. Əks təqdirdə kəffarə ödəməsi vacibdir.1. And içən şəxs büluğ həddinə çatmış və ağıllı olmalıdır. Öz malı ilə bağlı and içən şəxs səfeh olmamalıdır. Şər’i hakim bir şəxsə malını sərf etməyi qadağan edərsə, həmin şəxs malı ilə bağlı and içə bilməz. And məqsədli və könüllü olmalıdır. Bu səbəbdən də uşağın, ağılsız şəxsin və məcbur edilənin andı düzgün sayılmır. Bir şəxs əsəbləşərək istəksiz və məqsədsiz and içərsə düzgün deyil.2. Andda nəzərdə tutulan iş haram və məkruh olmamalıdır. Vacib və ya müstəhəb bir işi tərk etməklə bağlı and içmək olmaz. Mübah bir işi yerinə yetirməklə bağlı and içilərsə, bu işin tərk edilməsi yerinə yetirilməsindən üstün sayılmamalıdır. Eləcə də mübah bir işi tərk etməklə bağlı and içildikdə həmin işin yerinə yetirilməsi tərk olunmasından üstün sayılmamalıdır.3. Allahın adlarından birinə and içmək olar. Bu ad təkcə Allaha məxsus “Allah” adı və ya başqa ünvanlara da işlənən adlardan ola bilər. Sadəcə deyiləndən mə’lum olmalıdır ki, nəzərdə Allah tutulub. Amma bir şəxs Allahı nəzərdə tutmadan and içdikdə onun Allaha and içdiyi düşünülərsə, vacib ehtiyata əsasən, həmin anda əməl etməlidir.4. And dilə gətirilməlidir.Andı qəlbdən keçirmək bəs etmir.Yazı ilə anda vacib ehtiyata əsasən əməl olunmalıdır.Amma lal adam işarə ilə and içə bilər.5.Anda əməl etmək onun üçün mümkün olmalıdır.Odur ki,əgər and içdiyi zaman onun üçün mümkün və sonradan aciz olarsa və yaxud məşəqqətə düşərsə bu hal onda yaranandan onun amdı pozulmuş sayılıacaqdır.

Məsələ 2300: Bir şəxs aşağıdakı şərtlər ödənməklə and içərsə, andına əməl etməlidir. Əks təqdirdə kəffarə ödəməsi vacibdir.1. And içən şəxs büluğ həddinə çatmış və ağıllı olmalıdır. Öz malı ilə bağlı and içən şəxs səfeh olmamalıdır. Şər’i hakim bir şəxsə malını sərf etməyi qadağan edərsə, həmin şəxs malı ilə bağlı and içə bilməz. And məqsədli və könüllü olmalıdır. Bu səbəbdən də uşağın, ağılsız şəxsin və məcbur edilənin andı düzgün sayılmır. Bir şəxs əsəbləşərək istəksiz və məqsədsiz and içərsə düzgün deyil.2. Andda nəzərdə tutulan iş haram və məkruh olmamalıdır. Vacib və ya müstəhəb bir işi tərk etməklə bağlı and içmək olmaz. Mübah bir işi yerinə yetirməklə bağlı and içilərsə, bu işin tərk edilməsi yerinə yetirilməsindən üstün sayılmamalıdır. Eləcə də mübah bir işi tərk etməklə bağlı and içildikdə həmin işin yerinə yetirilməsi tərk olunmasından üstün sayılmamalıdır.3. Allahın adlarından birinə and içmək olar. Bu ad təkcə Allaha məxsus “Allah” adı və ya başqa ünvanlara da işlənən adlardan ola bilər. Sadəcə deyiləndən mə’lum olmalıdır ki, nəzərdə Allah tutulub. Amma bir şəxs Allahı nəzərdə tutmadan and içdikdə onun Allaha and içdiyi düşünülərsə, vacib ehtiyata əsasən, həmin anda əməl etməlidir.4. And dilə gətirilməlidir.Andı qəlbdən keçirmək bəs etmir.Yazı ilə anda vacib ehtiyata əsasən əməl olunmalıdır.Amma lal adam işarə ilə and içə bilər.5.Anda əməl etmək onun üçün mümkün olmalıdır.Odur ki,əgər and içdiyi zaman onun üçün mümkün və sonradan aciz olarsa və yaxud məşəqqətə düşərsə bu hal onda yaranandan onun amdı pozulmuş sayılıacaqdır.

Məsələ 2302: Bir şəxs bilərəkdən andını pozarsa kəffarə verməlidir. Andı pozmağın kəffarəsi 10 yoxsulu doyurmaq və ya onlara libas vermək və yaxud bir qul da azad etməkdir (Yaşadığımız zamanda qul azad etmək heç bir məna daşamadığına görə iki işin arasında ixtiyar sahibidir). Bu kəffarələri yerinə yetirməyə qadir olmasa 3 gün oruc tutmalıdır. (Müstəhəb ehtiyata görə bu üç gün ardıcıl olmalıdır.)

Məsələ 2302: Bir şəxs bilərəkdən andını pozarsa kəffarə verməlidir. Andı pozmağın kəffarəsi 10 yoxsulu doyurmaq və ya onlara libas vermək və yaxud bir qul da azad etməkdir (Yaşadığımız zamanda qul azad etmək heç bir məna daşamadığına görə iki işin arasında ixtiyar sahibidir). Bu kəffarələri yerinə yetirməyə qadir olmasa 3 gün oruc tutmalıdır. (Müstəhəb ehtiyata görə bu üç gün ardıcıl olmalıdır.)

Məsələ 1026: Əgər bir qrupa salam verilsə və həmin qrup arasında bir şəxs namaza məşğul olsa, namaz qılan şəxs salamın ona verilib-verilmədiyinə şübhəli olsa, cavab verməməlidir. Amma salamın ona verildiyinə əmin olsa, başqaları cavab verdikdə onun cavab verməsi lazım deyil. Amma məhz ona ünvanlanmış salama cavab verən olmasa, özü cavab verməlidir.

Məsələ 1124: Bir şəxs aralarındakı məsafə dörd fərsəxdən az olan iki məhəl arasında bir neçə dəfə gedib gəlsə, onun namazı yarı olmaz. Gedilən yol üst-üstə səkkiz fərsəxdən çox olsa belə bu səfər müsafir səfəri sayılmaz. Amma bu şəxsi hamı müsafir sayarsa, ehtiyata əsasən, namazını həm tam, həm də yarı qılmalıdır.

Məsələ 2010: Ariyəni iki formada yerinə yetirmək olar:Birincisi budur ki, onun üçün hər hansı bir dildə siğə oxusun. Məsələn “mən bu malı sənə ariyə verirəm” desin və o da qəbul etsin. İkincisi isə budur ki, siğə oxumadan nəzərdə tutduğu malı ariyə qəsdi ilə başqasının ixtiyarında qoysun və o da o məqsədlə təhvil alsın.

Məsələ 2015: Ariyə verən şəxs ölsə, ariyə edilən şeyi onun varislərinə verməlidirlər və ariyə verən dəli olsa, onu qəyyumuna vermək lazımdır.

Məsələ 2019:Əgər murdar bir qabı yemək-içmək, habelə murdar paltarı namaz qılmaq üçün ariyə versə, vacib ehtiyata əsasən, onun murdar olmasını ariyə verdiyi şəxsə deməlidir.

Məsələ 2016: Bir şeyi ariyə verən şəxs istədiyi vaxt onu geri ala bilər. Ariyə alan da onu geri qaytara bilər.

Məsələ 2011: Qəsb edilmiş və yaxud insanın şəxsi malı olan lakin, mənfəəti başqasının öhdəsində qoyulmuş şeyi ariyə vermək düzgün deyil. Əgər haqq sahibi razı olub icazə versə, istisnadır.

Məsələ 2009: İnsanın öz malını başqasının ixtiyarında istifadə etməsi üçün qoyub, ondan heç nə almamasına “ariyə” deyilir.