şəri hökmlərə və fiqhi məsələlərə cavab mərkəzi

Məsələ 2203: Əgər e’lan etdiyi il əsnasında mal tələf olsa, zamin deyil. Əgər onun qorunmasında səhlənkarlı edib və yaxud ifrata varıbsa istisnadır.

Məsələ 2204: Əgər bir malı tapsa və öz malı olduğunu güman edib götürsə, sonra onun özününkü olmadığını başa düşsə, onu götürdüyü yerdə qoya bilməz və ötən göstərişlərə əsasən, bir il ərzində e’lan etməlidir. Əgər öz ayağı ilə ona təkan versə, bu işin iradlı olmasına baxmayaraq, bu hökmə aid olmur.

Məsələ 2205: E’lan etdikdə əlamətləri aydın olmayan halda deməlidir. Əgər bir nəfər gəlib onun əlamətlərini desə və malın onunku olmasına əmin olsa, ona verməlidir. Lakin, əksər hallarda hətta mal sahibinin də diqqət yetirmədiyi əlamətləri deməsi lazım deyil.

Məsələ 2206: Əgər qiyməti bir dirhəm və yaxud ondan da çox olan bir malı tapsa, belə ki, e’lan etməyib onu məsciddə və yaxud camaatın toplaşdığı yerdə qoyduqdan sonra tələf olsa və yaxud başqası onu götürsə, onu ilk dəfə tapan şəxs zamindir.

Məsələ 2207: Əgər qaldıqda xarab olan bir mal tapsa, bə’zi qida maddələri və meyvələr kimi, onu xarab olmadığı vaxta qədər saxladıqdan sonra onun qiymətini müəyyən edib, özü onu istifadə etsə və yaxud satsa, pulunu saxlamalıdır və sahibi tapılmasa onun tərəfindən sədəqə verməlidir. Müstəhəb ehtiyata əsasən, əgər şəriət hakiminə əli çatırsa, ondan icazə alsın.

Məsələ 2208: Əgər tapdığı malı dəstəmaz aldıqda və yaxud namaz qıldıqda özü ilə yanaşı saxlasa və məqsədi bu yolla onu qoruyub, onun haqqında şəriət hökmlərinə əməl etmək olsa eybi yoxdur.

Məsələ 2209: Əgər bir şəxsin ayaqqabısını aparıb yerinə başqa bir ayaqqabı qoysalar, belə ki, qalan ayaqqabının onun ayaqqabısını aparan şəxsin olduğunu və bu işin bilərəkdən baş verdiyini bilsə və o şəxs əlçatmaz olsa, o ayaqqabını öz ayaqqabısı yerinə götürə bilər və şəriət hakiminə əli çatdığı halda ondan icazə almalıdır. Əgər onun qiyməti ayaqqabısının qiymətindən çox olsa, onun sahibi tapıldığı zaman, artıq qiyməti ona verməlidir. Əgər onu tapmaqdan ümidsiz olsa, əlavə (qiyməti) sahibi tərəfindən sədəqə verər. Lakin, əgər qalan ayaqqabı onun ayaqqabısını aparan şəxsin olmadığına ehtimal versə və yaxud əmin olsa, onun sahibini tapmaqdan ümidsiz olsa, onu sədəqə verməlidir.

Məsələ 2210: Əgər bir dirhəmdən dəyəri az olan malı tapıb məsciddə və yaxud başqa bir yerdə qoysalar və ona diqqət yetirməsələr, başqası onu götürsə, onun üçün halaldır.

Məsələ 2211: Tapılmış əşyanın həqiqi sahibi tərəfindən Allah yolunda sədəqə verildiyi hallarda onu seyid və qeyri-seyidə vermək olar; o şəxs özü də müstəhəq olsa, götürə bilər.

Məsələ 2212: Əgər əti halal olan bir hevanın ev və yaxud çöl (vəhşi) heyvanı olmasından asılı olmayaraq, sonradan deyiləcək şərtlərə uyğun başını kəssələr, onun ətini yemək halaldır. Lakin insanın cinsi yaxınlıq etdiyi heyvanın və hətta balasının da əti haramdır. Həmçinin nəcis yeyən heyvanın hökmü də yuxarıdakı ilə eynidir. Əgər ona şəriətdə qeyd edilən göstərişlərə uyğun pak yemək verib, pak etsələr, istisnadır.

Məsələ 2212: Əgər əti halal olan bir hevanın ev və yaxud çöl (vəhşi) heyvanı olmasından asılı olmayaraq, sonradan deyiləcək şərtlərə uyğun başını kəssələr, onun ətini yemək halaldır. Lakin insanın cinsi yaxınlıq etdiyi heyvanın və hətta balasının da əti haramdır. Həmçinin nəcis yeyən heyvanın hökmü də yuxarıdakı ilə eynidir. Əgər ona şəriətdə qeyd edilən göstərişlərə uyğun pak yemək verib, pak etsələr, istisnadır.

Məsələ 2213: Əti halal olan çöl heyvanı, məsələn, ceyran, dağ keçisi, kəklik və s. və habelə, əti halal olan ev heyvanı çöl heyvanı olduqda, məsələn, inək, dəvə fərari olub, çöl heyvanına çevrilsə, əgər onu silah vasitəsi ilə (sonradan qeyd edilən göstərişlərə uyğun olaraq) ovlasalar, halaldır. Lakin əti halal ev heyvanını ovladıqda halal olmur; əhilləşdirilərək ev heyvanına çevrilən əti halal çöl heyvanı da eyni hökmə malikdir.