şəri hökmlərə və fiqhi məsələlərə cavab mərkəzi

Məsələ 2192: Əgər satıcıdan bir malı bəyəndiyi təqdirdə alacağı üçün alıb baxdıqda o mal tələf olsa, vacib ehtiyata əsasən, onun əvəzini sahibinə verməlidir.

Məsələ 2193: İnsan sahibini tanımaq üçün heç bir əlaməti olmayan bir itirilmiş malı tapsa(100 tuman əskinas kimi),vacib ehtiyata əsasən, onu sahibi tərəfindən sədəqə verməlidir. Əgər özü sədəqə almağa müstəhəqdirsə, götürə bilər, əgər əhəmiyyətli maldırsa, vacib ehtiyata əsasən, şəriət hakimindən icazə almalıdır.

Məsələ 2194: Əgər tapdığı malın bir əlaməti varsa və qiyməti bir dirhəmdən (bir dirhəm 12/6 noxud gümüş sikkəyə bərabərdir) azdırsa, sahibi mə’lum olduqda onun razılığı olmadan dirhəmi götürə bilməz; sahibi mə’lum olmasa götürüb yiyələnə və ondan istifadə edə bilər və tələf olduğu halda əvəzini verməsi lazım deyil. Belə ki, yiyələnmə qəsdi olmadığı halda, onun təqsiri olmadan tələf olsa, əvəzini vermək lazım deyil.

Məsələ 2195: Vacib ehtiyata əsasən, Məkkə hərəmində bir dirhəm və yaxud ondan çox olan bir dəyərdə bir şey tapsa götürməsin.

Məsələ 2196: Tapdığı malın əlaməti varsa və qiyməti bir dirhəm və yaxud ondan çoxdursa, onu bir il ərzində e’lan etməlidir (belə ki, tapdığı gündən bir həftə hər gün, ilin sonuna qədər isə həftədə bir dəfə cəmiyyət arasında e’lan etsə kafidir). O malın müsəlmana və yaxud müsəlmanların amanında yaşayan kafirə aid olmasından asılı olmayaraq, e’lan etmək vacibdir.

Məsələ 2197: Əgər şifahi e’lan etmək əvəzinə e’lanı yazılı olaraq camaatın gediş-gəliş mərkəzində yapışdırsa və oranın əksər camaatı savadlı olsa və yaxud savadlı şəxslər onu bisavadlar üçün oxusalar, bir il ərzində e’lan orada qalsa kafidir.

Məsələ 2198: Əgər bir il sona yetməzdən öncə onun sahibini tapmaqdan ümidsiz olsa və yaxud əvvəldən onun sahibini tapmağa ümidi olmasa, vacib ehtiyata əsasən, o malı həqiqi sahibi tərəfindən fəqirə verməlidir.

Məsələ 2199: Əgər müqəddəs hərəmlərin birində və ya məscidlərdə tapılan əşyalar üçün bir yer tə’yin etsələr və camaat itirdikləri malı tapmaq üçün ora müraciət etməli olduqlarını bilsələr və o yerin idarəçiləri e’timadlı adamlar olsalar, itirilmiş malı ora təhvil vermək kafidir və onlar bir il onu saxlamalıdırlar və əgər onun sahibi tapılamasa, sonrakı məsələyə uyğun əməl etməlidirlər. Əgər bəzi məntəqələrdə itirilmiş əşyalar üçün belə bir yer nəzərdə tutulub və camaatın ondan xəbəri varsa, itirilmiş malı o yerə təhvil verməklə e’lan etmək vəzifəsi camaatın öhdəsindən götürülür.

Məsələ 2200: Əgər bir il ərzində e’lan etdikdən və yaxud e’lan edilən bir yerdə saxlanıldıqdan sonra malın sahibi tapılmasa, tapan şəxs dörd işdən birini yerinə yetirməkdə azaddır:1- Hər vaxt sahibi tapılsa, mal mövcud olmadığı halda onun əvəzini ona verəcəyi məqsədi ilə onu özü üçün götürsün; 2- Əmanət kimi malı onun üçün saxlasın; 3- Allah yolunda sahibi tərəfindən sədəqə versin; 4- Onu şəriət hakiminin öhdəsində qoysun və müstəhəb ehtiyat, sədəqə vermək və yaxud müctəhidin öhdəsində qoymaqdır.

Məsələ 2201: Əgər bir il e’lan etdikdən sonra malın sahibi tapılmasa və malı əmanət kimi onun sahibi üçün saxlasa və mal aradan getsə, beləki, əgər onu qorumaqda səhlənkarlıq etməyibsə və yaxud ifrata varmayıbsa zamin deyil; əgər sahibi tərəfindən sədəqə versə və sahibi tapıldıqdan sonra sədəqə verməyə razı olmasa, onun əvəzini verməlidir.

Məsələ 2202: Həddi-büluğa yetməyən bir uşaq bir mal tapsa, vacib ehtiyata əsasən, onun vəlisi e’lan etməlidir. Belə ki, bir il ərzində onun sahibi tapılmasa, ötən dörd göstərişə əsasən, uşağın məsləhətinə uyğun əməl etməlidir.

Məsələ 2203: Əgər e’lan etdiyi il əsnasında mal tələf olsa, zamin deyil. Əgər onun qorunmasında səhlənkarlı edib və yaxud ifrata varıbsa istisnadır.