şəri hökmlərə və fiqhi məsələlərə cavab mərkəzi

Məsələ 1998: Bir şeyi əmanət qoyan şəxs istədiyi vaxt onu geri ala bilər və əmanətdar şəxs də istədiyi vaxt onu sahibinə qaytara bilər.

Məsələ 1999: Əgər insan əmanəti qorumaqdan imtina edib, vədi’əni fəsx etsə, tez bir zamanda malı onun sahibinə, vəkilinə, qəyyumuna çatdırmalı və yaxud onlara mallarını aparmalarını xəbər verməlidir. Əgər üzürsüz olaraq malı onlara çatdırmasa və yaxud xəbər verməsə, mal tələf olduqda onun əvəzini verməlidir.

Məsələ 2000: Əmanəti qəbul edən şəxsin əmanəti qorumağa münasib yeri olmasa, (yeri) hazırlamalı və onu elə qorumalıdır ki, camaat “onu qorumaqda səhlənkarlıq etməmişdir” desin. Əks təqdirdə, mal tələf olsa zamindir.

Məsələ 2001: Əmanəti qəbul edən şəxs onu qorumaqda səhlənkarlıq edib, ifrata varmasa və təsadüfən o mal tələf olsa, zamin deyil. Lakin, öz ixtiyarı ilə, zalımın bildiyini və onu aparacağını ehtimal etdiyi yerdə qoysa, tələf olduğu halda, zamindir. Əgər ondan yaxşı yer olmasa və malı sahibinə və yaxud daha yaxşı qoruya biləcək bir şəxsə verə bilməzsə, istisnadır.

Məsələ 2002: Əgər mal sahibi öz malını qormaq üçün bir yer tə’yin etsə və əmanətdar şəxsə “onu burada qoruyub başqa yerə aparmamalısan” desə, əmanətdar şəxsin onu başqa yerə aparmaq hüququ yoxdur. Əgər onun orada tələf olacağını ehtimal versə və oranı mal sahibinin nəzərində malı qorumaq üçün yaxşı olduğunu və buna görə də “başqa yerə aparma” deməsini bilsə, istisnadır. Lakin, bu sözün hansı səbəbə görə deməsini bilməsə, başqa yerə aparmamalıdır. Əgər aparsa və (mal) tələf olsa, vacib ehtiyata əsasən, onun əvəzini verməlidir.

Məsələ 2003: Əgər mal sahibi malın qorunması üçün bir yer müəyyən etsə lakin, əmanətdar şəxsə “onu başqa yerə aparma” deməsə və əgər əmanətdar şəxs (əmanətin) orda tələf olacağını ehtimal versə, onu qorumaq üçün daha yaxşı olan yerə aparmalıdır. Əgər mal əvvəlki yerində qalıb xarab olsa, zamindir.

Məsələ 2004: Mal sahibi dəli olduğu halda əmanətdar əmanəti tez onun başçısına çatdırmalı və ayxud malı aparmağı ona xəbər verməlidir. Əgər şəriət baxımından bir üzrü olmadığı halda bu işi görməsə və mal tələf olsa, zamindir. Əgər onun başçısı (vəlisi) əmanətin öz yerində qalmasına icazə versə, istisnadır.

Məsələ 2005: Əgər malın sahibi ölsə, əmanətdar şəxs malı onun varisinə çatdırmalı və yaxud ona malı aparmağı xəbər verməlidir. Əgər bu işdə səhlənkarlıq etsə, zamindir. Lakin, varisi tanımaq və yaxud ölən şəxsin başqa bir varisi də olub-olmamasını öyrənmək məqsədi ilə malı verməsə və mal tələf olsa, zamin deyil.

Məsələ 2006: Əgər ölən mal sahibinin bir neçə varisi olsa, əmanətdar malı bütün varislərə və yaxud onların hamısının vəkilinə çatdırmalıdır. Bu baxımdan, başqalarının icazəsi olmadan bütün malı yalnız bir varisə versə, başqalarının payına zamindir.

Məsələ 2007: Əgər əmanətdar ölsə və yaxud dəli olsa, onun vəlisi tez bir zamanda mal sahibinə xəbər verməli və yaxud əmanəti ona çatdırmalıdır.

Məsələ 2008: Əgər əmanətdar şəxs ölüm əlamətlərini özündə görsə, imkan daxilində əmanəti sahibinə və yaxud vəkilinə çatdırmalıdır. Mümkün olmadığı halda, vacib ehtiyata əsasən, şəriət hakiminə verməlidir. (Şəriət hakiminə) əli çatmadıqda vəsiyyət etməli, şahid tutmalı və vəsiyyət etdiyi şəxslə şahidə mal sahibinin adını, malı, onun xüsusiyyətlərini və onun yerini deməlidir.

Məsələ 2009: İnsanın öz malını başqasının ixtiyarında istifadə etməsi üçün qoyub, ondan heç nə almamasına “ariyə” deyilir.