şəri hökmlərə və fiqhi məsələlərə cavab mərkəzi

Məsələ 1818: Bir neçə halda (mal) eyibli olsa müamiləni poza və yaxud qiymətin fərqini ala bilməz:1-Alan zaman malın eyibli olmasını bilsə; 2-Sonradan razı olduğu halda; 3- Satıcı malı bütün eyibləri ilə yanaşı satıram desə. Lakin eyibi müəyyənləşdirib, bu eyiblə satıram, desə və sonradan başqa eyiblərin də olması məlum olsa, alıcı müamiləni poza bilər; 4- Alıcı malı alan zaman, “malın eyibi olsa, müamiləni pozmaz və qiymət fərqini almaram”, desə.

Məsələ 1819: Bir neçə halda alıcı malın eyibli olmasını bilsə müamiləni poza bilməz, lakin qiymət fərqini ala bilər:1-Müamilədən sonra malda bəzi dəyişikliklər apardığı üçün camaat, “alınan mal olduğu kimi qalmayıb” desə; 2-Müamilədən sonra malın eyibli olduğunu bilsə, lakin müamilə hüququnu qüvvədən salmış olsa; 3-Malı təhvil alandan sonra başqa bir eyib onda tapılsa. Lakin, eyibli heyvan alıb, üç gün ötməzdən öncə başqa bir eyib tapsa, yenə də onu geri qaytara bilər. Həmçinin, əgər alıcı üçün yalnız müəyyən müddət daxilində müamiləni poza bilmə hüququ təyin edilsə və o müddətdə başqa bir eyib tapsa, onu təhvil almasına baxmayaraq, bu halda da müamiləni poza bilər.

Məsələ 1820: Əgər satıcı malın satış qiymətini müştəriyə deyib, onun əsasında müamilə etsə, qiymətin azalıb-çoxalmasına səbəb olan bütün şeyləri bəyan etməlidir Məsələn, onu nəqd və yaxud nisyə hansı qiymətə aldığını (onu həmin qiymətə, baha və yaxud ucuz satmasından asılı olmayaraq) bildirməlidir.

Məsələ 1821: Əgər malı bir şəxsə verib, onu bu qiymətə mənim üçün sat və hər nə qədər baha satsan, (xeyri) sənin olsun, desə, müamilə düzgündür və artıq miqdar dəllalınkıdır. Həmçinin, əgər bu malı bu qiymətə sənə satdım və o da, qəbul etdim desə, o qiymətdən nə qədər baha satsa, onunkudur.

Məsələ 1822: Əgər qəssab dişi əti erkək əti adı ilə (əti müəyyən edib, “bu erkək ətidir” desə) satıbsa, müştəri müamiləni poza bilər. Əgər müəyyən etməyibsə, onu qaytarıb, erkək əti almaq hüququna malikdir.

Məsələ 1823: Əgər müştəri parça satana “rəngi sabit olan bir parça istəyirəm” desə və o, rəngi sabit olmayan parça versə, müştəri müamiləni poza bilər.

Məsələ 1824: Müamilədə haqq olduğu halda and içmək məkruh, yalan danışdığı halda isə haramdır.

Məsələ 1825: Əgər iki mal elə qarışsa ki, bu işin məqsədli və məqsədsiz baş verməsindən asılı olmayaraq, onları bir-birindən seçmək və ayırmaq mümkün olmasa, o malda şəriklik hasil olur. Həmçinin, şirkət siğəsini ərəb, fars və yaxud hər hansı bir dildə oxusalar və yaxud bir-birləri ilə şirkət etmək istəklərini məlum edən bir iş görsələr, onların şirkətləri siğə oxuduqları mallarda düzgündür və iki malın bir-birinə qarışdırılması lazım deyil.

Məsələ 1826: Əgər bir neçə nəfər aldıqları muzdda bir-birləri ilə şərik olduqlarına müqavilə bağlasalar, məsələn, bir neçə dəllal əldə etdikləri bütün mənfəətləri birgə böləcəklərinə razılaşsalar, onların ortaqlığı düzgün deyil.

Məsələ 1827: Əgər iki nəfər , hərənin öz e’tibarı ilə müəyyən bir mal alıb, onun qiymətinə özü borclu olmasını, lakin, malda və onun istifadəsində bir-biri ilə şərik olmalarını şərt etsələr, düzgün deyil. Amma onlardan birinin başqasını, malı onun üçün müştərək şəkildə almağa vəkil etməsinin maneəsi yoxdur, bu halda şirkətləri düzgündür.

Məsələ 1828: Şirkət müqaviləsi bağlamaq istəyən şəxslər həddi-büluğa çatmış və aqil olmalı, məqsədli və öz ixtiyarı ilə addım atmalıdırlar. Habelə, öz malında istifadə etmək hüququndan (öz malından istifadə etməyi bacarmayan, onu hədər yerə tələf edən ruhi xəstələr kimi) məhrum olmamalıdırlar.

Məsələ 1829: Şirkət müqaviləsində, işləyən adamın çox qazanc götürməsini şərt etməyinin maneəsi yoxdur. Yaxud əksinə, işləməyən və yaxud az işləyən şəxsin çox qazanc götürməsini də şərt etmək (güzəşt və ayrı səbəblərə görə) olar. Amma, əgər bütün mənfəətləri bir nəfər götürsün, deyə şərt etsələr, düzgün deyil. Lakin, əgər bütün zərəri və yaxud onun əksər hissəsini bir nəfər ödəsin, deyə şərt etsələr, düzgündür.