Bir yerdə vəfat edən ata və oğulun irslərinin bölünməsi
Ata və oğul eyni vaxtda və avtomobil qəzasında dünyalarını dəyişmişlər. Atanın başqa üç övladı da var. Digər tərəfdən, mərhum ata ilə birlikdə ölən oğulun da dörd övladı var. Sual budur ki, babanın irsindən bu yetim övladlara bir şey çatırmı?
Atanın əvvəlcə vəfat etdiyini fərz edirik: onun malından bu övlada irs çatır, onun da irs payı yetim övladlarına yetişir. Sonra oğulun əvvəlcə vəfat etdiyini fərz edirik: onun sahib olduğu əmlakın bir hissəsi ataya və bir hissəsi onun övladlarına çatır. Bir sözlə, irs qanununa əsasən onların hər birinə digərinin əmlakından irs çatır və həmin irs onların varislərinə yetişir.
Aşura günü uşağın başını yarmağı nəzir etmək
Ata və ana nəzir edirlər ki, Allah onlara oğlan övladı verərsə Aşura günü onun başını ülgüclə yaracaqlar. Amma belə əməllərin Şiələrin və Seyyidüş-şühəda (əleyhis-səlam)-ın matəm məclislərinin süstləşməsinə və İslam düşmənlərinin bundan sui-istifadə etməsinə səbəb olmasını nəzərə alsaq, belə nəzirlərə əməl etmək vacibdirmi?
Belə bir nəzir səhih deyil. Çünki, nəzirdə əməlin rüchanı (üstün, bəyənilən və xeyirxah olması) şərtdir. Bu əməlin isə Allaha yaxınlaşmaq üçün ən yaxşı və fəzilətli işlərdən olan Ali-əbanın beşincisinin (əleyhis-səlam) matəm mərasimini sual altına almaq üçün İslam düşmənlərinin əlinə bəhanə verəcəyini nəzərə alsaq, işkalsız deyil. Əgər bu əməlin rüchanını fərz etsək belə, başqası barəsində nəzir etmək səhih deyil.
Aşura günü uşağın başını yarmağı nəzir etmək
Ata və ana nəzir edirlər ki, Allah onlara oğlan övladı verərsə Aşura günü onun başını ülgüclə yaracaqlar. Amma belə əməllərin Şiələrin və Seyyidüş-şühəda (əleyhis-səlam)-ın matəm məclislərinin süstləşməsinə və İslam düşmənlərinin bundan sui-istifadə etməsinə səbəb olmasını nəzərə alsaq, belə nəzirlərə əməl etmək vacibdirmi?
Belə bir nəzir səhih deyil. Çünki, nəzirdə əməlin rüchanı (üstün, bəyənilən və xeyirxah olması) şərtdir. Bu əməlin isə Allaha yaxınlaşmaq üçün ən yaxşı və fəzilətli işlərdən olan Ali-əbanın beşincisinin (əleyhis-səlam) matəm mərasimini sual altına almaq üçün İslam düşmənlərinin əlinə bəhanə verəcəyini nəzərə alsaq, işkalsız deyil. Əgər bu əməlin rüchanını fərz etsək belə, başqası barəsində nəzir etmək səhih deyil.
Vilayət haqqının kürəkənə keçməsi
Ata kürəkənindən müəyyən qədər pul almaqla öz qızına olan vilayət (qəyyumluq, başçılıq) haqqını kürəkənə verə bilərmi?
Atanın vilayət haqqını kiməsə vermək mümkün deyil, nə pulla, nə də pulsuz.
Ata evində yaşayan övladın xümsü
Ata evində yaşayan şəxs xüms verməlidirmi?
(İllik xərclərdən) artıq gəliri varsa, xümsünü verməlidir.
Əzadarlığın yanlış metodları
Astarada əhalinin böyük inam bəslədiyi qədim bir adət var ki, Tasua və Aşura günlərində bütün məntəqələrdə ənənəvi şəkildə ələmi xüsusi adamlara tapşırırlar ki, bu şəxs məxsus hərəkətlərlə, hətta qadınların, kişilərin üstünə hücum etməklə, uşaqları qorxutmaqla öz sözləri ilə desək, ələmi “cuşa” gətirir və bunu İmam Hüseynlə (ə) bağlayırlar. Camaat onun ətrafına yığışıb deyirlər ki, “ələm o şəxsi öz arxasınca aparır”. Ələm bəzi insanları yaralayırsa, mənası budur ki, bu adam pis adamdır və ələmə şəkk-şübhə ilə baxmışdır. Təəssüflər olsun ki, ələm kimliyi məlum olan insanların əlində cuşa gəlir, bəzən dindar və şəxsiyyətli insanları yaralayır. Sizin bu barədə olan nəzərinizi bilmək istərdik.
Ali-əbanın beşincisi olan Həzrət İmam Hüseynin (ə) əzadarlıq mərasimi dinin güclənməsi üçün mühüm amillərdəndir. Lakin onu əzadarların əzab-əziyyətə düşməsinə və şəxsiyyətli insanlara hörmətsizlik olunmasına səbəb olan bu kimi yanlış əməl və işlərlə ləkələmək olmaz.
Müamilədə qoyulan şərtin müştərinin varislərinə keçməsi
Arxın kənarında torpaq sahəsinin sahibi olan bir nəfər, torpaq sahəsi arxın kənarında olmayan bir şəxslə torpaqlarını dəyişirlər. Bu şərtlə ki, torpaq sahəsi arxın kənarında olan şəxs hər il arxı təmizləsin, torpağını çıxarsın və qiyamət gününə kimi həmişəlik bu işi yerinə yetirsinlər. O, bu şərtinə əməl edir. Ondan sonra oğlanları da bu işi yerinə yetirirlər. Hal-hazırda oğlanlarından sonra növbə nəvələrinə çatmışdır ki, onlar bu şərtə əməl etmirlər. Bu nəvələrin öz ata-babalarının qoyduqları şərtə əməl etmələri vacibdirmi?
Müştəri və ya mübadilədəki qarşı tərəf olmayan bir şəxsin öhdəsinə şərt qoymaq şəri baxımdan qanuni deyildir.
Zövcəyə hədiyyə
Arvada verilən hədiyyə “lazım” (geri qaytarılması caiz olmayan) hədiyyədirmi?
Arvada verilən hədiyyə “lazım” hədiyyə deyil, lakin onu geri almaq məkruhdur.
Başqalarına söyməyin cəzası
Arvadına ana-bacı söyüşü söyən və dili daim başqalarının qeybətinə adət etmiş şəxsin hökmü nədir?
Başqalarını söymək və nalayiq sözlər deməyin cəzası bəzi hallarda təzir cəzasıdır. Bəzi hallarda isə qəzf cəzasıdır (80 şallaq) ki, şəri hakimin hökmü ilə yerinə yetirilir.
Cinsiyyəti aydın olmayan rüşeym
Ana bətnində olan uşaq (rüşeym) salınmışdır. Amma uşağın oğlan və ya qız olması məlum deyil. Onun diyəsi nə qədərdir?
Uşaq kamil olmuş, amma hələ ona ruh verilməmişdirsə, diyəsi 100 dinardır. Cinsiyyətinin qız və ya oğlan olmasının fərqi yoxdur. Ruh verildiyi təqdirdə isə oğlan uşağı üçün 1000 dinar, qız uşağı üçün 500 dinar və (cinsiyyəti) şübhəli olan hallarda isə 750 dinar verilməlidir.
Kürəkəndən şirbaha almaq
Ana şirbaha (süd pulu, başlıq) ala bilərmi?
Nikah əqdi oxunan zaman əqdin daxilində şərt olaraq qeyd olunarsa, ana bu halda şirbaha ala bilər.
Qeyri-müsəlman ölkələrdə qiblə
Amerikanın qərbində, Laos-anceles şəhərində yaşayan müsəlmanlar namazlarını hansı səmtə qılmalıdırlar ki, namazları səhih və üzü qibləyə yerinə yetirilmiş olsun? Əlbəttə, qiblənüma kompaslar (məsələn, Rəzmara və digər kompaslar) Amerikanın şərqində olan Nyu-yorkun qibləsini göstərirlər, lakin Nyu-yorkdan təyyarə ilə 6 saat məsafədə olan Laos-ancelesin qibləsini müəyyən etməmiş və camaat öz vəzifələrinin dəqiq necə olduğunu bilmədiklərindən "Əynəma tuvəllu fəsəmmə vəchullah" – ayəsinə istinadən hər hansı bir tərəfə namaz qılırlar. Mümkünsə, onların vəzifəsini müəyyən edin.
Oranın müsəlmanları arasında qiblə adı ilə məşhur olan tərəfə dayansanız, eybi yoxdur.
Dəzgahı işə salan adamın “Bismillah” deməsi
Allahın adını dəzgahı işə salan adamım özü – hətta əgər başı kəsilən heyvanların yanında və ya qarşısında olmasa və yalnız məsələn, “Ya Allah, ya Allah” şəklində deməlidir, yoxsa başqası da desə kifayətdir?
Allahın adını dəzgahı işə salan adamın özü çəkməlidir və “Ya Allah” demək kifayətdir, habelə onun heyvanların başı kəsilən yerdə olması vacib deyil.
Əcir tutulan şəxsin əməlləri üçün savab
Allah taala ibadətləri yerinə yetirmək, məscid və hüseyniyyə tikmək kimi əməllər üçün əcir olan (işə götürülən) və zəhmət haqqı alan şəxslərə savab verirmi?
Əgər əcir tutulan şəxsin məqsədi o əməlləri bəndələrin borcdan xilas olması üçün yerinə yetirmək və məsuliyyətini yerinə yetirmək olarsa, savabı var.
