Suyun bədən üçün zərərli olması
Mənim sinosit (qarmalit) xəstəliyim var. Suyun mənim üçün zərəri var. Bir dəfə də cərrahiyyə əməliyyatı etmişəm, amma nəinki faydası olmayıb, üstəlik zərəri də olub. Hər vaxt dəstəmaz üçün su işlətsəm baş ağrım çoxalır. Bəzən burnumdan qan axır. Hələlik namazlarımı təyəmmümlə qılıram. Bu deyilənləri nəzərə alsaq təyəmmümlə namaz qılmalıyam, yoxsa dəstəmaz almalıyam? (Bəzilərinin fikrincə isti suyun zərəri yoxdur.)
İsti su ilə dəstəmaz almağın zərəri yoxdursa və onu hazırlamaq mümkündürsə, gərək dəstəmaz alasınız. Əks halda təyəmmüm edəsiniz. Bu iş çox uzun çəksə belə, nigaranlığa səbəb yoxdur.
Xalça-palazın nəcis olması
12 metrlik (3×4) xalçanın harasının nəcis olduğunu bilmirik. Bu şübhə məhsurə şübhədir, yoxsa qeyri-məhsurə? Onun üzərində namaz qılmaq olar?
Məhsurə şübhə sayılır. Lakin onun üzərində namaz qılmağın eybi yoxdur.
Müqəllid qazının vəzifəsi
Əgər İslam respublikasında qüvvədə olan (Milli məclis tərəfindən eləcə də keşikçilər şurası və digər qanunverici orqanlar tərəfindən təsdiqlənmiş) dövlət qanunu ilə mərcəyi-təqlidin verdiyi fitva arasında fərq aşkara çıxarsa, müqəllid qazının vəzifəsi nədir?
Qazı müctəhiddirsə öz rəyinə uyğun hökm etməlidir. Əgər zərurət üzündən qeyri-müctəhid mühakimə mənsəbinə təyin edilərsə öz mərcəyi-təqlidinin rəyinə əməl etməlidir. İslam hökumətinin qanunu ilə mərcəyi-təqlidinin rəyi arasında qarşılıqlı ziddiyyət yaranarsa, bu halda ehtiyata əməl etmək mümkün olarsa, ehtiyata əməl etmək daha üstündür. Mümkün olmasa və ya zərər-ziyana, üsr-hərəcə (çətinliyə, məşəqqətə) səbəb olarsa, ümumi və ictimai məsələlərdə İslam hökumətinin qanunlarına üstünlük verilməlidir. Xüsusi məsələlərdə isə öz mərcəyi-təqlidinin rəyinə əməl etməlidir.
Nikah bağlanandan sonra ərinin müsəlman olmadığını başa düşmək
Qadın evlənəndən sonra ərinin müsəlman olmadığını başa düşsə, hökmü nədir?
Onunla yaşaya bilməz və nikahı batildir.
Həcc niyyəti edən şəxs üçün müstəhəb təvaf
Həcc ehramını niyyət edən və niyyəti düz olan (gerçəkləşən, hasil olan) şəxsin müstəhəb təvaf etməsi caizdirmi?
Ehtiyat budur ki, müstəhəb təvafı tərk etsin. Amma yerinə yetirsə həccə heç bir zərəri yoxdur.
Sərqoflidə mülk sahibinin səlahiyyətlərinin hüdudları
Bir şəxs 1360 hicri-şəmsi ilində bir mağazanın sərqofli haqqını sahiblərlə alıcı arasında bağlanmış müqaviləyə əsasən məlum olan məbləğə almış və o gün müqavilədə təyin olunmuş məbləği ödəmişdir. Müqavilənin aşağısında bu sözlər yazılmışdır: “Müamilədə nəzərdə tutulan – sərqofli (icarə etməkdə və ya almaqda başqalarından irəli olmaq), üstünlük və başqasının ixtiyarına keçirmək haqqıdır. Lakin satılan zaman sərqofli qanununa əsasən əsil sahiblərinin müamilədə əldə olunan mənfəətlə bağlı razılıqlarını cəlb etməlidir. Əlavə olaraq, icarə qiyməti müqavilə qələmə alınan gündən başlayaraq tam iki il müddətində aylıq 100 tümən məbləğində nəzərdə tutulmuş və qərara alınmışdır.” Yuxarıda qeyd olunan şərtləri nəzərə alaraq:1) Sahib və ya sahiblərdən biri sərqofli haqqının sahibi ilə razılığa gəlmədən icarə qiymətini hər il artıra bilərmi?2) Artıra bilərsə, sərqofli ilə icarə arasındakı fərq necə olacaqdır?
1) Sərqofli alınmış və icarə üçün müəyyən müddət təyin olunmuş hallarda, müddət bitəndən sonra, əmlak sahibi icarə qiymətində fikrini dəyişə bilər. Lakin bu kimi əmlak üçün kirayəçidən, camaat içində verilən qiymətdən artıq pul almağa haqqı yoxdur. 2) Sərqoflinin faydası budur ki, camaat içində onun icarəsi üçün verilən qiymət daha az olur və icarədə fikrini dəyişmək üçün daim üstünlük vardır.
Qüsl və dəstəmazda başqasının insan üçün yumasının hökmü
Əgər başqası insan üçün dəstəmaz və ya qüsl aldırsa, səhihdir?
Onun qüsl və dəstəmazı batildir. Lakin başqası onun bədəninə su töksə və o özü öz bədənini yusa, eybi yoxdur. Amma bu iş qeyri-zəruri hallarda məkruhdur.
Qəza namazı istəmədiyini vəsiyyət edən ata
Mən ailəmizin böyük oğluyam. Atam uzun müddət namaz və oruclarını yerinə yetirməmiş, vəsiyyətnaməsində də yazmışdır ki, heç bir namaz və orucun qəzasını istəmir, bu ibadətlərin qəzası onun özünə aiddir. Bu faktı nəzərə alsaq, mənim vəzifəm nədir?
Siz atanızın üzrlü səbəbdən qəzaya gedən namaz və oruclarını (habelə ehtiyat vacibə görə ananızın da) gərək qəza edəsiniz. Bundan qeyrisi vacib deyil, lakin ehtiyat müstəhəbdir.
Məkkənin yeni məhəllələrində həcc ehramı bağlamaq
Məkkənin yeni salınmış məhəllərində qədim məhəllələr kimi həcc ehramı bağlamaq caizdirmi?
Maneəsi yoxdur, lakin ehtiyat vacib budur ki, hərəm xaricində yerləşən, Tən’im məscidindən sonra yerləşən məntəqələrdə ehram bağlanmasın.
Şirkət müqaviləsi ilə sələmdən qaçmaq
Bir şəxs mənə bir qədər pul vermişdir ki, özümdə olan pulla birlikdə maşın alıb hər ay ona qazanc adı ilə müəyyən məbləğdə pul verim. Bu iş caizdirmi? Caiz deyilsə, onu şəri yolu necədir?
Müamilənin şəri şəkildə olması üçün bu formada əməl etmək lazımdır ki, maşının sözü gedən məbləğinin miqdarında pulu, pulun sahibinə təhvil verin, sonra onun maşından olan payını müəyyən məbləğə icarə edin. Hər iki tərəf üçün müddətin sonunda müamiləni pozmaq haqqı verilsin. Sözü gedən müamilə bu şəkildə əncam verilsə, səhihdir.
Qəsbi məkanda namaz qılmaq
Zamanın ötməsi qəsbi yerin hökmünü dəyişə bilərmi?
Namazı qəsbi yerdə qılmağın haram olması məlumdur. Zamanın keçməsi heç vaxt bunun hökmünü dəyişə bilməz.
Nəcis xəmirin paklanması
Nəcis olmuş xəmiri necə paklamaq olar?
Zahirən bunun diqqətə layiq bir yolu yoxdur.
Qadının əxlaqsızlıq yolu ilə əldə etdiyi əmlak
Bir qadın öz etirafına görə neçə illər mütəmadi şəkildə əxlaqsız işlərə (fahişəliyə) məşğul olmuş və bu yolla məişətini təmin etmişdir. O, bu qanunsuz və haram qazancla ev-eşik əldə etmişdir. İndi tövbə etmək istəyir. Onun ev və digər avadanlıqdan ibarət əmlakının hökmü nədir?
Sahiblərini tanıyırsa onları sahiblərinə qaytarmalıdır. Tanımırsa məchulul-malik hökmündədir və onun özünün buna kiçik ehtiyacı varsa, şəriət hakimi onun tövbə etdiyini nəzərə alaraq bu əmlakı “rəddi-məzalim” ünvanı ilə ona verə bilər .
Qaib olan şəxsin malına vilayət
Vəli (qəyyum) olmayan yerdə, qaib olan şəxsin malının vilayəti kimin öhdəsinə düşür?
Vəli olmayan yerdə qaib şəxsin malına vilayət şəri hakimin və ya şəri hakimin təyin etdiyi şəxsin öhdəsindədir. Hətta vəli olan yerdə də ehtiyat vacib, şəri hakimdən icazə almaqdır.
