Həcc niyyəti edən şəxs üçün müstəhəb təvaf
Həcc ehramını niyyət edən və niyyəti düz olan (gerçəkləşən, hasil olan) şəxsin müstəhəb təvaf etməsi caizdirmi?
Ehtiyat budur ki, müstəhəb təvafı tərk etsin. Amma yerinə yetirsə həccə heç bir zərəri yoxdur.
Qadınların adi libasla ehram bağlaması
“Ehtiyatən qadınlar da kişilər kimi ehram bağlamalıdırlar”- buyuran müctəhidlərin fətvası əsasında qadınlar ehram parçalarını bağlayandan sonra bu parçaları kənara qoyub öz adi paltarları ilə həcc əməllərini yerinə yetirə bilərlərmi?
Qadınlar həmin adi paltarlarla ehram bağlaya bilərlər və ehram parçalarını bağlamaq lazım (vacib) deyil.
İki nəfərin bir meyit üçün əcir olunması
Eybi yoxdur. Lakin bir günün zöhrlə, əsr, məğriblə işa namazlarını ardıcıllıqla (tərtiblə) yerinə yetirmək lazımdır.
Eybi yoxdur. Lakin bir günün zöhrlə, əsr, məğriblə işa namazlarını ardıcıllıqla (tərtiblə) yerinə yetirmək lazımdır.
Naib olan şəxsin karvan xidmətçisi olması
Bir şəxs xidmətçiliyə düzəlməzdən öncə başqası tərəfindən həcc yerinə yetirmək üçün qəbul olunmuşdursa, sonradan xidmətçilik məsələsi düzələrsə, həcci kimin tərəfindən yerinə yetirməlidir? Habelə, istitaətli olmayan, lakin bir kəsə kömək üçün həccə gedən şəxs barədə nə deyə bilərsiniz?
Öncə başqasının tərəfindən naib olan şəxsin sonradan xidmətçilik məsələsi də düzələrsə, həcci yalnız niyabət niyyəti ilə yerinə yetirməlidir. Lakin əcir olmasa, müstəti hökmündədir və həcci, vacib həcc sayılır.
Müqəllid qazının vəzifəsi
Əgər İslam respublikasında qüvvədə olan (Milli məclis tərəfindən eləcə də keşikçilər şurası və digər qanunverici orqanlar tərəfindən təsdiqlənmiş) dövlət qanunu ilə mərcəyi-təqlidin verdiyi fitva arasında fərq aşkara çıxarsa, müqəllid qazının vəzifəsi nədir?
Qazı müctəhiddirsə öz rəyinə uyğun hökm etməlidir. Əgər zərurət üzündən qeyri-müctəhid mühakimə mənsəbinə təyin edilərsə öz mərcəyi-təqlidinin rəyinə əməl etməlidir. İslam hökumətinin qanunu ilə mərcəyi-təqlidinin rəyi arasında qarşılıqlı ziddiyyət yaranarsa, bu halda ehtiyata əməl etmək mümkün olarsa, ehtiyata əməl etmək daha üstündür. Mümkün olmasa və ya zərər-ziyana, üsr-hərəcə (çətinliyə, məşəqqətə) səbəb olarsa, ümumi və ictimai məsələlərdə İslam hökumətinin qanunlarına üstünlük verilməlidir. Xüsusi məsələlərdə isə öz mərcəyi-təqlidinin rəyinə əməl etməlidir.
Qadının ictihadı
Qadın İslam elmlərinə yiyələnib ictihad məqamına çata bilərmi?
Maneəsi yoxdur. İctihad məqamına çatması mümkündür.
Həddi-buluğun birinci ilində orucunu yeyən şəxs
Həddi-buluğun birinci ilində orucunu yeyən qızın vəzifəsi nədir? Qəzasını tutmalıdırsa, necə qəza tutsun?
Kəffarəsi yoxdur, istər cahili-qasir olsun (məsələni öyrənmək imkanına malik olmasın), istərsə də cahili-müqəssir olsun. Lakin qəsdən və bilərəkdən oruc tutmamışdırsa, kəffarəsi var. Məsələnin hər bir surətində qəza tutması lazımdır.
Meyitin vəzifələrini yerinə yetirməyə qadir olmayan əcir
Əgər insan bir meyyitin qəza namazını bir alimdən təhvil alaraq öhdəliyə götürsə və bir müddət keçəndən sonra onu yerinə yetirməyə qadir olmasa, o alim də dünyadan gedibsə, başqa bir şəxsi əcir tuta bilərmi?
Pul sahibini tanımırsa, başqa bir müctəhidin icazəsi ilə bir kəsi bu iş üçün əcir tuta bilər.
Xütbələrin azandan qabaq oxunması
Bəzi məntəqələrdə cümə namazının xütbələrini azandan öncə oxuyurlar. Bu halda cümə namazında iştirak etmək yenə də təxyiri vacibdir? (Belə) cümə namazında iştirak edən şəxs, zöhr namazını da qılmalıdır?
Məsələnin fərz olunduğu halda ehtiyat budur ki, zöhr namazını da qılsın.
Əmlakın qüsurlu olduğu halda müamilənin pozulması
Bir şəxs mənzilini 2 milyon tümənə satmış və özü üçün müamiləni pozmağa ixtiyar nəzərdə tutmamış, sənədləşdirmək üçün bələdiyyə idarəsinə müraciət etmişdir. Bələdiyyənin eksperti binanın yuxarı mərtəbəsində artıq hissəyə görə 40 min tümən məbləğində cərimə yazmış və balkonun sökülməsinə dair göstəriş vermişdir. Balkonu sökməklə onun üstündə yerləşən, yuxarı mərtəbədəki otağın 1 metri də söküləcəkdir. Bələdiyyə idarəsi satıcıya demişdir ki, balkon sökülmədən sənədin rəsmiləşdirilməsinə icazə verilməyəcəkdir, lakin özün orada yaşasan, cərimə ilə, balkonu və yuxarıdakı otağın bir hissəsini sökməklə işimiz olmayacaqdır. İndi satıcı cəriməni ödəməli, balkonu və onun yuxarısındakı otağın bir metrini sökməli və mənzili danışılan qiymətdən az qiymətə alıcının istifadəsinə verməlidir, yoxsa burada “la zərər” qaydası icra olunur və bu zərəri satıcıdan kənarlaşdırır, belə ki, satıcının müamiləni pozmağa və alıcının pulunu qaytarmağa haqqı var? Xahiş edirik, cavab verəsiniz.
Əgər satıcı mülkü notariat kontorunda təhvil verməyi öhdəliyinə götürmüşdürsə, öz öhdəliyinə əməl etməli və ona dəyən zərəri qəbul etməlidir. Sonra qiymət arasındakı fərqi müştəriyə qaytarmalıdır. Müştəri də qiymət fərqini qəbul etməklə müamiləni pozmaq arasında ixtiyar sahibidir.
Həyat yoldaşının övladının nəfəqəsi
Mən ərindən boşanmış bir qadınla evlənmişəm. Onun bir oğlu da var ki, o zamandan bizimlə bir yerdə yaşayır. Bu oğlanın maddi cəhətdən imkanlı olan atası, babası və nənəsi də var. Mən isə xırda bir işçi olduğuma görə indiyə kimi heç bir öhdəlik və müqavilə olmadan çətinliklə, borcla bu uşağın xərcliyini vermişəm. Sözü gedən ata, baba və nənə qanuni və şəri baxımdan bu uşağın xərcliyini mənə borcludurlarmı?
Əgər siz uşağın atası ilə müqavilə bağlamadan təmənnasız olaraq onun xərclərini ödəmişsinizsə, ondan nə isə tələb etməyə haqqınız yoxdur. Lakin onun atasının göstərişi və ya icazəsi ilə bu işi görmüşsünüzsə, nəfəqəni istəməyin maneəsi yoxdur.
Qəsbi məkanda namaz qılmaq
Zamanın ötməsi qəsbi yerin hökmünü dəyişə bilərmi?
Namazı qəsbi yerdə qılmağın haram olması məlumdur. Zamanın keçməsi heç vaxt bunun hökmünü dəyişə bilməz.
Təşəhhüd və səcdənin unudulması
Namaz qılan şəxs birinci rükətdə səcdələrdən birini, ikinci rükətdə təşəhhüdü və üçüncü rükətdə rukunu unutsa, vəzifəsi nədir?
Əgər üçüncü rükətin birinci səcdəsində başa düşsə, o rükəti özünün ikinci rükəti qərar verib, (namazı davam etməli) təşəhhüd oxumalı və namazdan sonra unudulmuş səcdənin qəzasını yerinə yetirməlidir. Sonra risalədə deyilmiş göstərişlərə əsasən, səhv səcdələrini yerinə yetirməli və ehtiyat olaraq namazı yenidən qılmalıdır. Əgər ikinci səcdədən sonra başa düşsə, namazı batildir.
Müsafirin cümə namazında iştirakı
Müsafir təharətlə cümə namazının yalnız iki xütbəsinə qulaq asarsa, zöhrün iki rükətinin yerinə kifayət edirmi? Ümumiyyətlə, müsafir cümə namazında iştirak edə bilərmi?
Müsafir cümə namazında iştirak edə bilər, namazı da (zöhrün əvəzində) kifayət edir. Lakin iki xütbəni dinləmək kifayət deyil və cümə namazının iki rükətini qılmalıdır.
