Xüms ilinin vaxtının dəyişdirilməsi
İllik xüms hesabının zamanını dəyişmək caizdirmi?
İllik hesabı hər nə qədər olsa, irəli çəkməyin heç bir maneəsi yoxdur. Lakin onu təxirə salmaq şəri hakimin icazəsi olmadan caiz deyil.
Xüms ilinin hesablanması
Alimlər deyirlər ki, insanın illik hesabı olmalıdır. Əgər bir kəsin qazancı xərclərindən azdırsa, yenə də illik hesabı olması vacibdirmi?
Alimlər qazancından artıq qalmayan və pul (ehtiyat) yığa bilməyənləri yox, gəlirindən artıq qalan və əlində pul yığılan kəsləri nəzərdə tutmuşlar.
Xüms ilinin əsnasında dünyadan gedən şəxs
Xüms ili İsfənd ayının sonunda olan şəxs, İsfənd ayının ortalarında dünyasını dəyişərsə, onun qoyub getdiyi, irs adı ilə yerdə qalmış və ötən ilin 11,5 ayına aid olan vəsaitə xüms düşürmü? Habelə mərhumə öz köhnə xalçasını, 25000 tümən qiymətində olan döşəməyə salınmamış yeni bir xalça ilə dəyişmişdir. Bu xalçanın qiymətinə xüms düşürmü?
O ilin gəlirinə xüms düşür. Lakin xalçaya ehtiyac duyulursa xümsü yoxdur.
Xümsün hesablanma qaydası
İndiyə kimi xüms verməyənlərin yalnız nağd pulları hesablanmalıdır, yoxsa məişətinə lazım olan hər şeyi də mühasibə etməli və ya müsalihə etməlidir?
Bütün əmlakını hesablamalıdırlar. Məişətinə lazım olan avadanlığı və başqa şeyləri isə şəri hakimlə müsalihə etsinlər.
Xüms verməyə qadir olmayan şəxslər
Bir şəxs müntəzəm surətdə əldə etdiyi nağd, nisyə, irs və bəzi vaxtlarda harama qarışmış puldan ibarət gəlirlə özünə mənzil, məişət avadanlığı almış və həddi-buluğa çatan zamandan bu saata kimi xümsünü haqq-hesab etməmişdir. İndi isə bunları hesablamaq (və xümsünü vermək) qərarına gəlmişdir. Onun mənzilinə və avadanlığına xüms düşür, yoxsa illik məxaric və müstəsna hal sayılır? Yeri gəlmişkən, fərz etsək ki, xüms düşür, o, bir milyon borca düşəcək və bunu ödəməyə (istər indi, istərsə də tədricən) qadir deyil. Çünki qazancı çox azdır. Bu şəraitdə şəri hakimlə və ya onun nümayəndəsi ilə ödəyə biləcək məbləğ çərçivəsində müsalihə edə bilərmi?
İndi və gələcəkdə ödəməyə qadir olmadığına əmindirsə, müsalihə edə bilər.
Xüms hesabı olmayan şəxslərin həcci
Bəzi şəxslər ömürlərinin əvvəlindən Məhəmməd və Ali Məhəmməd (s) xümsünə dair hesab-kitab aparmır və həmin vəziyyətdə təməttö həccinə və müfrədə ümrəyə gedirlər. Onların həclərinin hökmü necədir?
Onların ehram və qurbanlıqlarının pulu ondan olmasa, səhihdir. Əks halda işkalı var və hər bir halda günah etmişdir.
İki nəfərin bir meyit üçün əcir olunması
İki nəfər və daha artıq adam bir gündə eyni meyyit üçün oruc tuta bilərmi? Habelə imam və məmumun hər ikisi bir nəfərin niyyətinə namaz qıla bilərlərmi?
İki nəfər və daha artıq adam bir gündə eyni meyyit üçün oruc tuta bilərmi? Habelə imam və məmumun hər ikisi bir nəfərin niyyətinə namaz qıla bilərlərmi?
İsticari orucu pozmaq
İsticari orucu zöhrdən sonra açmaq caizdirmi?
Maneəsi yoxdur.
Əcir tutulan şəxsin əməlləri üçün savab
Allah taala ibadətləri yerinə yetirmək, məscid və hüseyniyyə tikmək kimi əməllər üçün əcir olan (işə götürülən) və zəhmət haqqı alan şəxslərə savab verirmi?
Əgər əcir tutulan şəxsin məqsədi o əməlləri bəndələrin borcdan xilas olması üçün yerinə yetirmək və məsuliyyətini yerinə yetirmək olarsa, savabı var.
Müstəhəb oruc üçün valideynin icazəsi
Mən İmam Xomeyninin (rəhiməhullah) müqəllidi olmuşam və cənab ustadın fitvasına əsasən ona təqliddə qalmışam. O, müstəhəbbi oruc bölməsində yazır ki, bu iş atanın, ananın və babanın narahatçılığına səbəb olarsa, caiz deyil. Digər tərəfdən də mənim evlənməyə imkanım yoxdur və haram yoldan çəkinmək üçün tənha yolu müstəhəb oruc tutmaqda görürəm. Lakin ana və atam mənim müstəhəb oruc tutmağıma razı deyillər. Onları bunun üçün razı sala bilmirəm. Belə bir şəraitdə ata və ananın razılığını nəzərə almadan oruc tutmaq olarmı?
Sualın fərz olunduğu halda müstəhəb oruc tutmaq sizə caizdir. Lakin mümkün qədər onların razılığını əldə etməyə çalışın.
28 günlük Ramazan ayı
Bir kəs Ramazan ayının yalnız 28 gününü oruc tutur. Çünki mübarək ramazan ayının birində İranda və mübarək ayın axırında Ərəb ölkələrinin birində olduğuna görə və Şəvval ayı orada bir gün tez göründüyünə görə yalnız 28 gününü oruc tutmuşdur. Bir günün qəzası ona vacibdir, yoxsa heç bir qəzası yoxdur?
Bir günün orucu ona vacib deyil, lakin ehtiyat müstəhəbdir.
Əhli-sünnətin nəzəri ilə bayram etmək
Əhli-sünnət çoxluq təşkil edən və şiələr azlıqda olan şəhərlərdə Qurban və Fitr bayramlarında, əksinə yəqinimiz olmadığı halda onlarla bayram edə bilərikmi? Əgər Nəcəf-Əşrəfdə ay görünərsə və iyirmi doqquz gün oruc tutsalar, digər tərəfdən İstanbulda ay görünmədiyinə görə Əhli-sünnət otuz gün oruc tutaraq Nəcəfdən bir gün sonra bayram etsələr, biz şiələrin vəzifəsi nədir?
Təqiyyə şəraiti və meyarları mövcuddursa, onlarla birgə bayram edə bilərsiniz. Nəcəfdə ay görünərsə, İstanbul üçün kifayətdir.
