Mütəcəzzi müctəhidə təqlid
Müctəhidin (başqa şəxsə) təqlid etməsi haramdır. Bu məsələ az miqdarda məsələlərdə müctəhid olan dini alim və tələbələrə də aiddirmi?
Mütləq (tam) və mütəcəzzi (hissə-hissə) müctəhidin hər ikisinə aiddir.
İstifadəyə yararsız olan hədiyyə və vəqf edilən əşyaların qəbulu
Məscidə gətirilən (vəqf edilən və ya məscidin mülkiyyətinə keçirilən) əşyalar qədimi olarsa və ya münasib olmazsa, ya ondan indiki zamanda istifadə olunmursa, ya da istifadə nəticəsində yararsız hala düşmüşdürsə, belə əşyaları qəbul etməyib qaytarmaq olarmı?
Məscid üçün hədiyyə qəbul etmək vacib deyil, lakin vəqf olunmuşdursa və ya məscidin mülkiyyətinə keçirilmişdirsə, onu qəbul etmək və vəzifəyə uyğun əməl etmək lazımdır.
Kişilərə məxsus bəzək əşyalarını alğı-satqısı
Kişilər üçün qızıl bəzək əşyalarının – üzük, boyunbağı və bilərzik kimi – alğı-satqısının hökmü nədir?
Əgər bu kimi qızıl əşyaları adətən kişilərdən qeyri halda istifadə olunmursa, caiz deyil.
İmam səhmini ziyarətə xərcləmək
İmamın (əleyhis-səlam) səhminin ziyarətlərə xərclənməsinin hökmü nədir?
Onun şənindəndirsə və israf deyilsə, caizdir.
Qazının əsaslandığı fakt və sübutlar
. Əgər tibbi bir məsələ ilə əlaqədar həkimin qoyduğu diaqnoz, lent yazısı, filmlər, şəkillər və portretlər, adi və rəsmi sənədlər kimi faktlar qazının (hər hansı bir hadisə ilə bağlı) yəqininə səbəb olarsa, qazı onlara əsaslanıb qərar çıxara bilərmi? Başqa sözlə, qazının hökmdə istinad etdiyi faktlar yalnız şəriətdə deyildiyi kimi bəyyinə, and içmək və iqrarla xülasələnir, yoxsa qazı üçün yəqinlik gətirən hər hansı bir fakt onun çıxardığı hökmdə istinad mənbəyi ola bilər?
Aqil insanların qəbul etdiyi mötəbər sənəd və əlyazmalar yuxarıda deyildiyi kimi, şəri höccət və sübut sayılır. Lakin lent yazısı, film və bu kimi faktların etibarlı olmasını sübut edən bir dəlil yoxdur. Qazının elminin hücciyyəti yalnız hiss və duyğu orqanları vasitəsilə (məsələn, müşahidə), ya da hissə yaxın vasitələrlə (məsələn, Həzrət Əlidən (əleyhis-səlam) nəql olunan qul-ağa arasında, habelə iki qadının arasında uşaq üstündə yaranan mübahisəli məsələlər) yaranan hallardadır. Bu barədə “qazının elmi” bölümündə ətraflı şəkildə söhbət açmışıq.
Əqdin icra olunmasında vəkilin birdən artıq olması
Kəbin oxumaq üçün kişi və qadın tərəfindən vəkillərin (bir nəfər deyil) ayrı-ayrı adamlar olması lazımdırmı?
Kəbin oxumaq üçün kişi və qadın tərəfindən vəkillərin (bir nəfər deyil) ayrı-ayrı adamlar olması lazımdırmı?
28 günlük Ramazan ayı
Bir kəs Ramazan ayının yalnız 28 gününü oruc tutur. Çünki mübarək ramazan ayının birində İranda və mübarək ayın axırında Ərəb ölkələrinin birində olduğuna görə və Şəvval ayı orada bir gün tez göründüyünə görə yalnız 28 gününü oruc tutmuşdur. Bir günün qəzası ona vacibdir, yoxsa heç bir qəzası yoxdur?
Bir günün orucu ona vacib deyil, lakin ehtiyat müstəhəbdir.
Başqasını naib tutan naib
Atanın bir neçə övladı var. O, özünün bütün əmlakını və mal-dövlətini müsalihə ünvanı ilə iki oğluna vermiş və bağlamışdır ki, öləndən sonra ən çoxu dörd il ərzində onun tərəfindən bir kəsi “həccətul-islam” yerinə yetirmək üçün göndərsinlər. Övladı şərtinə uyğun əməl edərək, dördüncü il öz məntəqəsindən bir kəsi həccə yollamışdır. Bu naib isə başqa şəhərə çatanda özü getməyib, başqa bir kəsi “Miqat həcci” üçün göndərmiş və “Miqat həcci” yerinə yetirilmişdir. Halbuki, mərhumun övladlarının bundan xəbərləri yox idi. (Yeri gəlmişkən, oranın camaatı Miqat həccinin nə olduğunu bilmir, “həcc üçün naib olmaq” - deyəndə “Bələd həcci” başa düşülür.) Sualımız budur ki:1) Naibin ikinci şəxsi naib tutmaq haqqı varmı?2) Mərhumun əvəzinə yerinə yetirilmiş həcc səhihdirmi? (Həcc vəzifəsi) mərhumun boynundan götürülmüşdürmü?3) Atanın bütün mal-dövlətini övladların hamısına deyil, təkcə ikisi ilə müsalihə etməsinin hökmü nədir?4) Şərtə əməl olunubmu? Mərhumun digər övladları iddia edirlər ki, şərtə əməl olunmayıb. Buna görə də onun mirası varislər arasında bölünməlidir.
1) Naibin başqasını naib etməyə haqqı yoxdur. 2)Yerinə yetirilmiş həcc səhihdir və mərhumun öhdəsindən götürülmüşdür. 1) Müsalihə öz qüvvəsində qalır. 2) Oğlu həcc pulunu birinci naibdən almalıdır. Yaxşı olar ki, varislər arasında bölsün.
Pulsuz əldə olunan torpaq sahəsinin xümsü
Təxminən otuz il bundan qabaq mədəniyyət işçilərindən bir qrupunu məskənlə təmin etmək üçün onlara pulsuz olaraq torpaq sahəsi ayrılmışdı. Lakin üstündən illərlə vaxt keçsə də, o torpaq sahəsinin yerləşdiyi coğrafi mövqeyi orada yaşayış binasının inşası üçün əlverişli olmamasından, bir neçə il keçdikdən sonra onlar çarəsiz qalıb özlərinə ev almalı oldular. Hal-hazırda sözü gedən torpaq sahəsi satılarsa və ya yaşayış binasına çevrilərsə, bu torpağın satışından əldə edilən pula xüms düşürmü?
Ehtiyat vacib budur ki, onun xümsü ödənilsin.
Məscidin köhnə xalçalarının daha yaxşısı ilə əvəz olunması
Məscid üçün alınan və ya vəqf olunan xalçalar hal-hazırda istifadə üçün yararlı olsalar da bir-birlərinə uyğun deyillər. Onların birinin özünə məxsus forması vardır. Sual budur ki, belə xalçaları satıb yerinə eyni şəkilli, daha gözəl və bir-birinə uyğun xalçalar almaq olarmı?
Vəqf olunmuş xalçaları satmaq olmaz. Amma istifadəyə yararsız olarsa, eybi yoxdur.
Naməhrəmə əlcəklə əl verib görüşmək
Qadın əlcəklə naməhrəm kişiyə əl verib görüşə bilərmi?
Zərurəti olmaca, bu işin tərk olunması daha yaxşıdır.
Peyk antenaların alğı-satqısı və quraşdırılması
Peyk antenaların alınması və mənzillərdə quraşdırılmasının hökmü nədir?
Əksər hallarda fəsada səbəb olan belə avadanlıqları mənzillərə gətirmək caiz deyil və bunların alğı-satqısı haramdır.
Vəfat etmiş müctəhidə hansı məsələlərdə təqlid etmək mümkündür
Hansı məsələlərdə dünyadan getmiş müctəhidin fitvasına əməl etmək olar?
Yalnız əməl etdiyi məsələlərdə ona təqliddə qala bilər.
Dəstəmazda əlləri iki dəfə yumağa etiqad bəsləmək
Dəstəmazda sağ əli iki dəfə yumaq lazım olduğuna etiqad bəsləyən şəxsin dəstəmazı səhihdir?
İki dəfənin vacib olmasında səhv etdiyinə baxmayaraq, ikinci dəfə yumağın müstəhəb olması nəzəriyyəsinə görə dəstəmazı səhihdir.
Namazın qunutunda üzüyü çevirmək
Namazın qunutunda üzüyü (qaşını səmaya tərəf) çevirməyin savabı varmı?
Bəzi hədislərdən bu işin müstəhəb olması başa düşülür.
