Xüms ilinin əsnasında dünyadan gedən şəxs
Xüms ili İsfənd ayının sonunda olan şəxs, İsfənd ayının ortalarında dünyasını dəyişərsə, onun qoyub getdiyi, irs adı ilə yerdə qalmış və ötən ilin 11,5 ayına aid olan vəsaitə xüms düşürmü? Habelə mərhumə öz köhnə xalçasını, 25000 tümən qiymətində olan döşəməyə salınmamış yeni bir xalça ilə dəyişmişdir. Bu xalçanın qiymətinə xüms düşürmü?
O ilin gəlirinə xüms düşür. Lakin xalçaya ehtiyac duyulursa xümsü yoxdur.
İmam səhmindən müdafiə vəsaitlərinin alınması
Bir kəs düşmənləri tərəfindən təhlükədə olduğunu görsə, İmam (əleyhis-salam)-ın səhmindən və sair şəri maliyyatlardan silah və döyüş sursatı ala bilərmi?
Şəri hakimin və ya nümayəndəsinin icazəsi ilə caizdir.
Gecələr cəmərat rəmyinə qadir olan şəxs
Onuncu, on birinci və on ikinci gün cəmərat rəmyinə qadir olmayan qadın, gecələr cəmərəni rəmy edə və ya on üçüncü gün hər üç günü qəzasını yerinə yetirə bilirsə, o, başqa şəxsin tərəfindən naib ola bilərmi? Əgər bu mümkündürsə, sözü gedən hər üç şəkil eynidir, yoxsa fərqləri var?
Onun naib olması səhihdir və gecələr gündüzün əvəzinə rəmy etməlidir.
Donuz sümüyündən hazırlanmış jelatin
Donuz və ya inək sümüyündən hazırlanan jelatinin hökmü nədir? Tərkibində vitamini olan maddələrin çoxu, habelə ABŞ-da istehsal olmuş dərman preparatlarının çoxu və hətta bəzi şirniyyatlar da bu maddədən hazırlanır.
Bu maddədən zərurət halında istifadə etməyin eybi yoxdur.
Vəqf edilən şeydən nəzərdə tutulmamış yerlərdə istifadə
Məscidin mülkiyyəti olan torpaq sahəsində xeyriyyəçi bir insanın vasitəsilə ev inşa edilmişdir. Sözü gedən ev şəri baxımdan vəqf olunmuş və məscidin İmam camaatının bu evdə yaşaması şərt edilmişdir. Sual budur ki, müqəddəs İslam şəriəti başqa bir şəxsin orada yaşamasına icazə verirmi? Məscidin daimi imam camaatı orada yaşamadığı təqdirdə oranı icarə vermək şəri cəhətdən caizdirmi?
Mümkün olan qədər məscidin imam camaatı oradan istifadə etməlidir. Əgər mümkün olmasa icarə versinlər və icarədən əldə olunan vəsaiti məscidin imamına xərcləsinlər. Məscidin imamının buna ehtiyacı olmasa, məscidin digər ehtiyaclarına sərf olunsun
Vəqf və mülkiyyət ünvanları arasında fərq
Məscidə verilən əşya və avadanlıqların bəzən vəqf ünvanı ilə, bəzən də mülkiyyətə keçirmək ünvanı ilə verilməsi mümkündür. Bu iki ünvanın şəri hökmləri müxtəlifdirmi?
Bəli, müxtəlifdir. Mülkiyyətə keçirilən hallarda iş daha asandır və məscidin məsləhətinə əsasən onları dəyişmək mümkündür. Amma vəqf istifadəyə yararsız hala düşməyincə onu dəyişmək caiz deyil.
Vəqfnamənin məzmunundan xəbərsizlik
Bir neçə xeyriyyəçi 1349-cu hicri-şəmsi ilində (təxminən 1970) bir torpaq sahəsini mülkiyyət sənədi ilə və torpaq sahibinin bu torpaqların vəqf olmağına dair iddiası ilə yanaşı məscid inşa etmək üçün satın almışdır. Hal-hazırda orada “Həzrət Əbul-fəzl adına məscid” inşa edilmiş və əhalinin istifadəsinə verilmişdir. Lakin yerli əhali arasında məşhurdur ki, bu məscidin yeri vəqfdir. Vəqfin şəri məsələlərini nəzərə almaqla məscidin icması bu məsələni araşdırmışdır ki, tədqiqatın nəticəsini həzrət ustada bu şəkildə təqdim edirik: Bu məscidin torpağının Hacı Məhəmməd Əli adlı bir şəxs tərəfindən vəqf olunması şübhəsizdir. Lakin vəqfin növü məlum deyil. Bir qrupun dediyinə görə Hacı Məhəmməd Əlinin vəqfi övlad vəqfidir. Digər bir qrup bu vəqfin növündə tərəddüd edir və onun Şahi Nəcəf vəqfi olması ehtimalı var. (Lakin böyük ehtimalla Hacı Məhəmməd Əlinin vəqfi övlad vəqfidir.) Sizdən xahiş edirik ki, yerli əhalinin sözü gedən məsciddə dini fəaliyyətlərinə davam etmələrinə dair vəzifələrini bəyan edəsiniz.
Bu barədə təhqiq etmişsinizsə və vəqfin məqsədi aydın olmamışdırsa, o torpaq sahəsi üçün münasib bir icarə haqqı nəzərdə tutmalısınız. Onun yarısını Mövla Əmirəl-möminin Əlinin (əleyhis-səlam) məclislərinə aid olan xərclərdə sərf edin və digər yarısını da vəqfdə nəzərdə tutulan insanlara çatdırın. Amma əgər onlar məscidə görə icarə malını güzəştə getdikləri barədə razılıq versələr və aralarında səğir (azyaşlı) də olmasa (onlara pul vermək) lazım deyil.
Qadınlar üçün bəzəkli libasla ehram bağlamaq
Qadınlar üçün ehram halında bəzi hissələri tor və ya güllərlə bəzədilmiş zinət paltarı geymək caizdirmi? Məqnə paltardan sayılırmı?
Ehtiyat onu tərk etməkdədir. Məqnə də paltarın hissəsi sayılır.
Vəqf olunmuş su və torpaq sahəsindən istifadə
Bir şəxsin əlində olan vəqf olunmuş su və torpaq sahəsindən xas və müəyyən bir şəkildə istifadə olmalıdırmı?
Əgər vəqf edilmiş su və torpaq sahəsini icarə etmişsə və xas bir şərt də qoymamışdırsa, özü istədiyi kimi ondan istifadə edə bilər.
Digər vəqf olunan əmlakları tapmaq üçün vəqflərdən istifadə
Ölkə səviyyəsində saysız-hesabsız vəqf olunmuş əmlaklar vardır ki, ya tanınmaz qalmaqdadır, ya da dağılıb aradan getmişdir. Sözü gedən bu vəqf əmlaklarının hər iki qismi tapılıb abad edilərsə, İslam ölkəsi üçün çox böyük gəlirlər yarada bilər. Bu halda mövcud olan vəqf əmlaklarının gəlirlərindən istifadə üsulunda cüzi dəyişikliklər etməklə sözü gedən (tanınmamış qalan) vəqf əmlaklarını tapmaq istiqamətində, tədbir görmək olarmı?
Ümumi xərclər üçün olan vəqflərdən istifadə etmək olar.
Çox səfər edən insan üçün qeyri-peşə səfəri
"Kəsirus-səfər" olan şəxsin, səfərlərinin birində hədəfi başqa bir şey olsa, məsələn, həmişə tədrislə bağlı səfərə gedən müəllim, bu dəfə xəstəyə baş çəkmək üçün və həmişə getdiyi yoldan qeyrisi ilə səfər etmişdirsə, (orucun) iftar və (namazın) qəsr baxımından vəzifəsi nədir?
Onun hökmü digər müsafirlər kimi iftar (oruc tutmamaq) və qəsrdir.
Vəfat iddəsində nikah
Bir qadının vəfat iddəsində əqdini oxusalar və iddə sona çatandan təxminən 15 gün sonra toy etsələr və yaxınlıq baş versə, yəni, əqd iddə zamanı, duxul isə iddədən sonra baş versə, bəylə gəlin də bu məsələni və iddə zamanı evlənməyin haram olduğunu bilməsələr, buyurun ki, onlar bir-birlərinə əbədi olaraq haram olurlar, yoxsa yalnız əqd batil olur? Bu qadın birinci ərinin vəfat iddəsini tamamlamalıdır, yoxsa yox? Əqdin batil olduğunu fərz etsək, yenidən əqd oxumaq istəsələr, ikinci ər üçün iddə saxlamalıdırmı?
Nikah əqdi batildir. Lakin onlar bir-birinə əbədi olaraq haram olmurlar. İkinci ər barəsində “şübhəli yaxınlıq”la bağlı iddə sona çatmalıdır, yalnız bundan sonra digər şəxslə evlənməyə haqqı vardır. Amma ikinci ərlə evlənməsi üçün şübhəli yaxınlıqla bağlı iddəyə ehtiyac yoxdur.
