Əhli-kitabın nəcisliyi
Əhli-kitab nəcisdir?
Ehtiyata görə ictinab etmək (çəkinmək) lazımdır. Lakin xarici səfərlərdə və ya öz mühitində onlara ehtiyacı olan şəxslər bu hökmdən istisnadır.
Yaxınlığa razı olmayan qadının talağı
Mənim həyat yoldaşın İslam hökmlərinə qarşı laqeyddir və yaxınlıq etməyə razı olmur. Hal-hazırda o bakirədir. Mən ona talaq verə bilərəmmi? Onun talağı hansı növdəndir və mehriyyəsinin hökmü necədir?
Yaxşı olar ki, bir müddət ona qarşı səbir və təmkinlə yanaşasınız, ona öyüd-nəsihət verəsiniz və mehr-məhəbbətinizi ona göstərəsiniz. Bəlkə bu yolla onun rəftar və davranışı dəyişdi və iş talaqla nəticələnmədi. Vacib və haram olmayan əməllərlə bağlı çox da tələbkarlıq etməyin. Müsbət nəticə əldə etməsəniz, ondan ayrıla bilərsiniz. Yazdığınız kimi bu qadın naşizə (inadkar, sözə baxmayan) və bakirədirsə, nəfəqə almaq haqqı yoxdur. Əgər talaq almaq istəsə, talağı xül’idir: mehriyyəni və bu kimi bir şey bağışlamaqdan başqa, habelə, ərin razılığından başqa yolla mümkün olan deyil.
Qazı tərəfindən qadına verilən talaq
Əgər kişi öz arvadının həyatını çətinləşdirib gününü qara edirsə və talaq verməyə də razı olmursa, hansı şəraitdə qazı bu qadının talağını verə bilər?
Onların arasındakı mübahisə həddindən artıq çətin və dözülməz məşəqqətə səbəb olana qədər böyüsə və ər şəxsən talaq verməkdən boyun qaçırsa bu halda talaq vermək qazıya caizdir və qazınin verdiyi talaq ricidir. Lakin (talaq fikrindən) qayıdandan sonra yenə də bir-birləri ilə yola getməsələr, yenidən talaq verəcəkdir. Belə ki, bu talaq üçüncü dəfə veriləndə “bain” talağına çevriləcəkdir.
Məkkə və Mədinədə müsafirin namazı
Müsafir, Məkkə və Mədinənin qədim və yeni salınmış məhəllələrində, məsələn, Məscidun-Nəbidə və Məscidul-Həramda (namazı) qəsr və tamam qılmaq arasında ixtiyar sahibidir, yoxsa mütləq qəsr qılmalıdır?
Müsafirlər Məkkə və Mədinədə öz namazlarını Məscidul-Həramda və Məscidun-Nəbidə, hətta Məkkə və Mədinə şəhərlərinin hər yerində tamam və qəsr qılmaqda ixtiyar sahibidirlər və namazı tamam qılmaq daha fəzilətlidir. Qədim və indiki Məkkə və Mədinə arasında heç bir fərq yoxdur.
İnsanın təvafda sünnətsiz olması
İnsanın sünnət olunması təvafda şərtdir. Buna əsasən, əgər bir şəxs naqis şəkildə sünnət edilmişdirsə, yəni alətinin başı tamamilə deyil, az hissəsi (dəridən) çıxmışdır və nuuz halında (fəal, təhrik olan zaman) kamil şəkildə çıxır. Bu şəxs sünnət olunmuş sayılırmı və təvafı səhih olacaqmı? Əgər sünnət olunmuş sayılmırsa, təvaf üçün o şəxsə ikinci dəfə sünnət etmək lazımdırsa və o isə yaşının çox olduğuna görə sünnət etməyə xəcalət çəkirsə, təvafla əlaqədar vəzifəsi nədir?
Ehtiyat vacib budur ki, təvafı və onun namazını, habelə səyi də sünnət edəndən sonra yenidən yerinə yetirsin. Belə məsələlərdə utanmağın mənası yoxdur. O, gizli şəkildə həkimə müraciət və sünnət etdirə bilər. Lakin bu halda talaq verməyin eybi yoxdur.
Əzadarlıqda (matəm mərasimlərində) qara paltarın geyilməsi
İmam Hüseynin (əleyhis-səlam) və digər İmamların (əleyhimus-səlam) matəm məclislərində qara paltar geyməyin "Hədaiq" kitabının müəllifinin dediyi kimi, şəriət baxımından üstünlüyü var ya yox?
Müqəddəs qayda (şüar) və mərasimlərə təzim məqsədilə olsa, üstün əməl sayılır.
İxtilaflı məsələlərdə əksəriyyətin nəzərinə əməl etmək
Risalələrdə yazılmışdır ki, ələm müctəhidə təqlid olunmalıdır. Müctəhidlər arasında ələm şəxsi təyin etmək elm əhli və (fiqh elmində) təcrübəli ekspertlər üçün çətin, avam camaat üçün isə qeyri-mümkün olmasını nəzərə alsaq, ixtilaflı məsələlərdə konkret bir nəfərə təqlid etmək yerinə əksəriyyətin nəzərini əməl üçün meyar götürmək olarmı?
Əksəriyyətin rəyi kifayət deyil. Əgər ələm sübuta yetibsə, ixtilaflı məsələlərdə ona təqlid etmək lazımdır. Sübuta yetməyibsə camaat (hansı bir müctəhidə təqlid etməkdə) ixtiyar sahibidir.
Talaq şübhəli olan hallarda nəfəqə
Bir şəxs öz arvadına ixtiyar verib ki, onun tərəfindən bir nəfəri talaq üçün vəkil tutsun. Müəyyən vaxt keçsə də, qadın onu talağın oxunub oxunmadığından xəbərdar etməyib. Bu müddətdə nəfəqə vermək ərə vacibdirmi? Ər bu qadını öz arvadı olaraq qəbul edə bilərmi?
Nə qədər ki, talağın oxunması şəklidir, qadın onun arvadı hökmündədir.
Aylıq adət görməyən qadının iddəsi
Əgər qadın uşağa süd verdiyinə görə aylıq adət görmürsə, onun talaq alarkən vəzifəsi nədir?
Axırıncı yaxınlıqdan sonra üç ay gözləməli, sonra talaq siğəsi icra olunmalı, sonra isə üç ay iddə saxlamalıdır.
Talaq siğəsini icra etmək üçün şəriət hakiminin vəkaləti
Mən ərim və uşaqlarımla bir yerdə 1366-cı (1988) ildə Norveçə gəlmişik. Hal-hazırda 3 il olar ki, ərim məni və uşaqları atıb getmiş və məni naməlum vəziyyətdə qoymuşdur. Norveçdə dövlət tərəfindən boşanmışıq. Norveçdə şiələr və müsəlmanlar üçüm İslam Tovhid Mərkəzi fəaliyyət göstərir. Həzrət ustaddan xahiş edirik ki, bu mərkəzin ruhanisinə şəriət baxımından talaq siğəsini icra etmək üçün vəkalət və icazə verəsiniz ki, mənim talağımı oxusun.
Əgər əriniz nə sizinlə yaşamaq istəyir, nə də sizə şəri talaq verirsə, o məntəqənin möhtərəm ruhanisinə vəkalət veririk ki, sözü gedən mövzu sübuta yetəndən sonra sizin və sizin şəraitinizə oxşar vəziyyətdə yaşayan digər müsəlmanların talağını oxusun.
Müctəhidin cəmiyyətin gündəlik məsələlərindən xəbərsizliyi
Cəmiyyətin müasir dövrdə tələblərindən, ölkənin daxili və xarici siyasətindən xəbəri olmayan, lakin risalədə deyilən şərtlərə malik olan müctəhidə təqlid caizdir?
Caizdir. Bu şərtlə ki, onun verdiyi fitvalar islam cəmiyyətində məfsədəyə və hərc-mərcliyə səbəb olmasın.
Naməhrəmin iynə vurması
Qadının naməhrəm kişiyə iynə vurdurması şəriət baxımından necədir?
Zərurəti olmayan halda caiz deyil.
Yeni məsələlərdə diri müctəhidə təqlid olunması
Mən Həzrət Ayətullah əl-uzma Ərakiyə (rizvanullah taala ələyh) təqlid edirdim. Vəfatından sonra sizin fitvanızla ona təqliddə qaldım. Qarşıya çıxan yeni məsələlərin cavabını mütləq sizdən soruşmalıyam, yoxsa başqa müctəhidlərə də müraciət edə bilərəm? Sizdən bir neçə sual soruşduğum və onların bəzilərinə əməl etdiyim təqdirdə, başqa bir kəsə müraciət etsəm, həmin sualları ondan da soruşa bilərəmmi?
Bizə müraciət etdiyiniz təqdirdə yeni məsələləri bizdən soruşmalısınız.
Vəty olunmuş heyvanın zəmanəti
Zeyd neçə il bundan öncə Əmrin heyvanı ilə günah iş (vəty) görmüşdür. Heyvanın sahibi onun satmış və pulu alıb xərcləmişdir. Heyvanın harada olması, sağ yoxsa ölmüş olması məlum deyil. İndi zaman ötdükdən sonra o, günahını başa düşmüşdür və tövbə etmək istəyir. Sualı budur:1) O heyvanın qiymətini onun sahibinə və ya vərəsəsinə zamindir, ya xeyr? 2) Zeydin həddi-buluğa çatıb-çatmamağı və ya məninin tökülüb-tökülməməyinin hökmdə bir fərqi varmı?3) Həddi-buluğa çatıb-çatmadığında şəkk etdiyi halda vəzifə nədir?4) Əgər zamindirsə, heyvanın qoyun, keçi və s. kimi adətə görə əti yeyilən heyvan olması, yaxud adətə görə əti yeyilən heyvan olmamasının (məsələn, at, ulaq və s.) hökmdə bir fərqi varmı?5) Qiymətinin ödənməsi vacibdirsə, onun ödənmə səbəbini müqabil tərəfə söyləməlidirmi? Çünki, etiraf etməyin fəsad yaranmasına, xəcalətə səbəb ola biləcəyi mümkündür.
1) Zamindir və onun qiymətini ödəməlidir. 2) Əgər həddi-buluğ və mükəlləf olmasa bu hökm onun barəsində qüvvədə deyil. 3) Həddi-buluğda şəkk etdiyi surətdə həddi-buluğa çatmamasına hökm olunur.4) Hər iki halda onun qiymətini sahibinə ödəməlidir. Lakin ikinci halda heyvan tapılarsa, onu digər şəhərə aparıb satmalıdırlar. Pulu isə günah işi görən adama çatacaqdır.5) Elan etmək lazım deyil.
