Məchulul-malik əmlakdan istifadə etmək
Bir il yarım bundan öncə mənim maşınımda bir pul kisəsi yaddan çıxıb qalmışdı və heç bir nişanəsi yox idi. Müsafirin düşdüyünü ehtimal verdiyim ərazilərdə divarlara, küçələrə elan yapışdırdım. Habelə qəzetlərin birində də elan verdim. Bütün bunları nəzərə almaqla mənim şəriət “Rəddi-məzalim” dedikdə insanların (qəti və ya ehtimala görə) haqları nəzərdə tutulur ki, onun sahibinin kim olduğu dəqiq məlum deyil və şəriət hakimi tərəfindən ehtiyacı olan yoxsul insanlara sərf edilir.baxımından vəzifəm nədir? Əlavə etmək lazımdır ki, pulun məbləği 308000 rialdır. Bu puldan 45000 rial məbləğində qəzetdə verilən elan üçün və 10000 rial məbləğində də divarlara elan yapışdırmaq üçün bir şəxsə verdim. Yerdə qalan pulu isə bir cavanın, yəni öz qardaşımın toy xərclərinə sərf etdim. Hal-hazırda mənim vəzifəm nədir?
Toyda xərclədiyiniz pulla bağlı hökm budur ki, buna ehtiyacı var idisə, biz icazə veririk və eybi yoxdur. Amma xərclədiyiniz pullar barəsində isə, əgər onun sahibinin razılığına yəqininiz var idisə, eybi yoxdur. Lakin onun razılığına əminlik əldə olunmasa, bu pulu borclusunuz. Ehtiyat budur ki, bu miqdar pulu ehtiyaclı bir şəxsə verəsiniz.
Vəhdəti-vücudun mənası
Mümkündürsə, "vəhdəti-vücud" mövzusunu aydın bəyanla izah edin.
Vəhdəti-vücud bəzən vücud məfhumunun vəhdəti mənasındadır. Bunun eybi yoxdur. Bəzən də həqiqətin vəhdəti deməkdir. Məsələn, günəş nurunun və çıraq nurunun həqiqəti kimi, belə ki, ikisi də bir həqiqətdir, lakin xarici nümunələri fərqlidir. Bunun da eybi yoxdur. Bəzən isə vücudun xarici nümunələrinin vəhdəti mənasında işlənir. Yəni varlıq aləmində Allahın vücudundan başqa vücud yoxdur. Hər şey onun zatının özüdür. Bu söz küfrə bərabərdir. Fəqih alimlərin heç biri bunu qəbul etməmişdir.
Tullanmış əşyalardan istifadə etmək
Şəhərlərin (şəhər bələdiyyə idarələrinin) kommunal xidmətlərində çalışan fərdlər elektrik lampası və bu kimi əşyalar tapırlar ki, onları az bir xərclə istifadəyə yararlı vəziyyətə salmaq mümkündür. Ümumiyyətlə tapılan bütün əşyalar, məsələn, alüminium, dəmir parçaları, köhnə ayaqqabı və s. qarşısında vəzifə nədir?
Bu əşyaların sahibləri onları tullamışlarsa, eybi yoxdur.
Üzə vurulan müxtəlif yaraların diyəsi
Üzü bir yerdən cırmaqlamaq və cızmağa görə bir dəvə dəyərində diyə düşürsə, eyni hücumda üzün bir neçə yeri eyni şəkildə cırmaqlanarsa, diyədə bir fərq olacaq, yoxsa yox? Bu yerlər təkrar cızılarsa, hökmü necədir?
: Hər cızığın bir diyəsi var, istər onların hamısı bir hücumda olsun, istərsə də müxtəlif hücumlarda.
Qızların həddi-buluğ yaşları
Qızların həddi-buluğ yaşı və şərtləri, habelə şəri vəzifələri barəsində nəzəriniz nədir?
Qızlar 9 qəməri ili tamam olandan sonra baliğ olurlar. Lakin zəiflik üzündən oruc kimi bəzi vəzifələrini yerinə yetirə bilməsələr onlardan götürülür. Onun yerinə hər gün üçün bir müdd yemək (təxminən 750 qram buğda və buna bənzər şeylər) fəqirə verirlər.
Yaşları ötmüş narkoman şəxslərin narkotik maddələrdən istifadə etməsi
Buyurmuşsunuz ki, narkotik maddələrdən istifadə etmək haramdır. 20 il və daha çox müddətdə tiryəkdən istifadə edən və yaşları ötmüş şəxslərə də haramdırmı?
Narkotik maddələrdən istifadə etmək heç bir kəsə caiz deyil. Yalnız onu atmaq istədiyi təqdirdə canı təhlükəyə düşən şəxslər müstəsnadır.
Mülkiyyətinin necəliyi məlum olmayan torpaqlar
Ata-babalarımızdan bizə mülk və torpaq sahələri irs çatmışdır, lakin onların necə əldə olunduğu bizə məlum deyil. Biz bu torpaqları digər əmlak kimi irs qanunu ilə bölüşdürə bilərikmi?
Bu torpaqları sizin ata-babalarınız abadlaşdırmışdırsa, ondan qabaq isə sahibsiz idisə, irs qanunu əsasında onların vərəsələrinə çatır. Habelə onlar bu torpaqları pulla (satın) almışlarsa və bu torpaqların keçmişinə dair heç bir sənəd mövcud deyilsə, şahid və sübut da yoxdursa, mülk kimin əlindədirsə, onunkudur. Yəni, sizin əcdadlarınızın mülkü olmuşdur və irs qanununa əməl etməlisiniz.
Çöllükdə itmiş heyvan
Bir heyvan başqa bir şəxsin heyvanları çöldən qayıdır. Bir ildən sonra heyvanın sahibi tapılmadığından onu kəsirlər. Camaat onun ətindən yeyir. Bu ətdən istifadə edənlərin hökmünü iki halda: heyvanın sahibinin naməlum olmasını bildikləri və bilmədikləri halda, bəyan edin.
İtən heyvanı tapan hər bir şəxs, bir il onun sahibini soraqlaşmalıdır. Sahibi tapılmasa bu heyvanı onun əsil sahibi tərəfindən Allah yolunda sədəqə verə bilər. Habelə, sahibinin tapılacağı təqdirdə əvəzini sahibinə qaytarmaq niyyəti ilə heyvanı özünə götürə bilər. Əgər sahibi məlum deyilsə, şəriət hakiminin icazəsi ilə onu ehtiyacı olanlara vermək lazımdır.
Xəyali hekayələr
Quraşdırılan, kökündən yalan olan və heç bir həqiqəti olmayan (lakin müsbət təsir qoymaq üçün oxuculara və dinləyicilərə təqdim olunan) dastan və hekayələrin, müqəddəs İslam şəriəti baxımından hökmü nədir?
Onların xəyali olmalarına dair bir qərinə (nişanə) olsa, maneəsi yoxdur.
İrs səhminin bağışlanması haqqında iddia
Qardaş və bacı atalarının varisi idilər. Atanın qoyub getdiyi irs qardaşın əlində qalır. Onların hər ikisi dünyadan gedəndən sonra bacının varisləri deyirlər ki, bizə düşən payı verin. Lakin qardaşın varisləri deyirlər ki, bacısı öz irs payını qardaşına bağışlamış və ya satmışdır. Belə halda vəzifə nədir?
Tanışlardan, qohumlardan və məlumatı olan adamlardan soruşub tədqiq edəndən sonra məsələ aydın olmasa, ehtiyat budur ki, iki varis tərəflər öz aralarında müsalihə etsinlər. Bu şərtlə ki, onların arasında azyaşlı uşaq olmasın. Əks halda ehtiyat, onun haqqına riayət etməkdir.
Əmlakı bölünəndən sonra itkin düşən şəxsin tapılması
. Əgər itkin düşmüş şəxsin ölümünə dair hökmü çıxarılandan və irsinin varislər arasında bölünməsindən sonra itkin düşmüş həmin şəxs tapılarsa, varislərin əmlakın özünün, habelə, onun sərf edilmiş və sərf edilməmiş mənfəətlərinin qarşısında vəzifələri nədir? İstifadə zamanı aradan gedən malların hökmü necədir?
Onun ölümünə yəqin hasil olmamış, əmlakını bölmək olmaz. Talaq məsələsində isə hökm bundan fərqlidir. Sözü gedən şəxs irs bölünəndən sonra qayıdarsa, əmlakı və əmlakının mənfəətləri özünə qaytarılmalıdır. Əmlak aralarında bölünən şəxslər tələf etdikləri mal qarşısında zamindirlər.
Uduşlu lotoreya biletinin pulu ilə alınan məkan
Bir şəxs tağut (şah rejimi) zamanında 5 tümənə uduşlu bileti aldı və 100 min tümən uduşa sahib oldu. Bu pulla bir ev aldı. Bu evdə namaz qılmaq caizdir?
Onu məchulul-malik adı ilə şəri hakimin icazəsi ilə sədəqə verməlidir. Özü buna layiq və möhtacdırsa, şəri hakimin icazəsi ilə ondan istifadə edə bilər.
Tapılmış maldan onu sahibinə göndərmək üçün istifadə etmək
Bir şəxs içində pul və şəxsiyyət vəsiqəsi olan pul kisəsi tapmışdır. O, kisəni poçt vasitəsi ilə sahibinə göndərmək üçün bu puldan bir miqdarını xərcləyə bilərmi?
Əgər xərcin miqdarı azdırsa, öz öhdəsinə götürsün. Amma xərcin miqdarı çoxdursa və onun sahibinə çatdırmaq üçün bu pulu xərcləməkdən başqa yol olmasa, bu pulu götürə bilər.
