Azyaşlı uşağın anasının qəyyum olması
Azyaşlı (səğir) uşağın (ata tərəfdən olan) babası olmasa, anası şəriət hakiminin icazəsi ilə onun qəyyumu ola bilərmi?
Şəriət hakiminin icazəsi ilə maneəsi yoxdur.
Diyə növünün cinayətkar tərəfindən dəyişdirilməsi
Şəriətə və qanuna əsasən diyənin ödənməsi caninin öhdəsinədir və diyənin növünün təyini də onun ixtiyarındadır. Bunları nəzərə alsaq, diyənin növünü təyin edərkən caninin diyə növlərinin qiyməti barəsində kifayət qədər məlumatı olmasa, yaxud düzgün şəkildə ona izah olunmasa, habelə məlumatsızlıq üzündən inək və ya qoyunu seçsə, seçimdən və hökm çıxarılandan sonra, ödəniş müddəti sona çatmazdan, habelə, onun icrasına başlanmazdan öncə “qoyun növündən olan diyəni ödəməyə qadir deyiləm, lakin dəvə növündən olan diyəni ödəyə bilərəm” deyə bildirsə, onun diyəni dəyişmək hüququ varmı? Məlumatı olduğu şəkildə diyə növünün dəyişdirilməsinin hökmü nədir?
Maneəsi yoxdur. Hər bir halda onu dəyişə bilər.
Cinayətkar bir neçə nəfərdən biridir
Bir neçə nəfər bir şəxsi atəşə tutmuş və həmin şəxs aldığı bir və ya bir neçə güllə yarasından dünyasını dəyişmişdir. Atəş açan şəxslərin hansının gülləsinin ona dəydiyi dəqiq məlum olmasa da, onun bu neçə nəfərdən birinin gülləsi olduğu dəqiq məlumdur. Hadisənin hökmü necə olacaqdır?
Əgər həmin şəxsin onların birinin vasitəsilə qətlə yetirildiyi sübuta yetsə və heç bir yolla qatili təyin etmək mümkün olmasa, diyə onların hamısının arasında bölünməlidir.
Meyit qüslü bitmədən öncə sıçrayan su
Sidr və kafur qatılmış su ilə qüsldən sonra və xalis su ilə qüsl verməzdən öncə meyyitin bədənindən axan su damcıları pakdır, yoxsa nəcis?
Meyyitə verilən üç qüsl bitməmiş meyyit pak olmur.
Diyəni bağışlamaq
Diyəni almaq İlahi göstərişdir, yoxsa onun bir miqdarını bağışlamaq da olar?
Diyəni alan şəxs öz haqqının hamısını və ya onun bir hissəsini bağışlayıb güzəştə gedə bilər. Lakin şəri hakimin onda heç bir dəyişiklik etməyə haqqı yoxdur, habelə cani də belə bir haqqa malik deyil.
Meyit qüsllərindən birinin yaddan çıxması
Əgər səhvən meyyitə verilməsi vacib olan üç qüslün biri verilməsə, hökmü nədir?
Meyyitə ehtiramsızlığa səbəb olmasa qəbri qazıb meyyiti çıxarmaq və qüslü təkmil etmək caizdir. Lakin bu iş vacib deyil.
Dovşan əti
Dovşan ətinin yeyilməsinin hökmü nədir?
Mütləq (qeydsiz-şərtsiz) olaraq haramdır.
Əlavə diyəni təyin etmək ixtiyarı
Əgər üç nəfər bir şəxsi qətlə yetirsələr və qan sahibi onların üçündən də qisas alınmasını tələb etsə, onun (qan sahibinin) ödəməli olduğu artıq diyənin növünü kim müəyyən etməlidir? Müəyyən etmək qan sahibinin əlindədir, yoxsa qisas alınan qatillərin qəyyumları bunu təyin etməlidirlər?
Seçim qan sahibinə aiddir.
Qadın, yoxsa kişi olması məlum olmayan şəxsin meyit qüslü və namazı
Bir şəxs vəfat etmişdir. Lakin qadın və ya kişi olması məlum deyil. Bu şəxsin namaz və qüslü necə olmalıdır?
Əgər məqsəd xonsadırsa (həm kişilik, həm də qadınlıq əlamətləri olan adam), gərək ona məhrəm olanlar qüsl versinlər. Məhrəmi olmasa qadın və kişilərdən hər biri ona qüsl verə bilərlər. Namazda da ehtiyata əməl etsinlər.
Varislər ər, ata, ana və bir qızdan ibarətdirsə
Əhməd Fatimə adlı bir qadınla daimi nikah bağladı. Onların mehriyyəsi bir milyon tümən dəyərində təyin olundu və onun iki yüz min tümən məbləğində olan hissəsi nağd şəklində ödənildi. Yerdə qalan hissəsi isə Əhməd tərəfindən səkkiz yüz min məbləğində çek kimi Fatimənin adına yazıldı. Bu çek müəyyən şərtlərə uyğun olaraq əmanət şəklində mənim əlimdədir. Sözü gedən xamın bir neçə müddətdən sonra vəfat etdi və hal-hazırda həyatda olan birinci ərindən bir qız övladı da var. Bu qız onun atasının yanında yaşayır. Mərhumun atası, cənab Əhmədin mərhum üçün yazdığı çekin ona verilməsi barədə təklif irəli sürür. Əlavə etmək lazımdır ki, mərhumun ata-anası sağdır və mərhumun bir neçə qardaş-bacısı da var. Bu müqəddiməni nəzərə almaqla aşağıdakı suallara cavab verin:1) Mərhumun varisləri kimlərdir?2) Hal-hazırda mərhumun atasının yanında yaşayan qızının bu çekdən olan payı nə qədərdir?3) Şəri baxımdan bu çeki mərhumun atasına verə bilərəmmi ki, o da mərhumun həyat yoldaşına versin? 4) Şəri baxımdan mənim bu çeki saxlamaqla, onların yazdıqları şərtlərlə və hakim (münsif) olmağımla əlaqədar vəzifəm nədir?
1) Onun varisi həyat yoldaşı, ata-anası və o bir qızdır (qadının başqa uşağının olmamağı şərtilə). Həyat yoldaşı onun əmlakının dörddə birini irs olaraq götürür. Yerdə qalanları isə aşağıdakı şəkildə bölünür: Ata və ananın hər birinə irsin altıda biri çatır. Altı payın beşdə ikisi isə qıza çatır. 2 və 3) Çekin məbləği varislərin hamısına aiddir. Atanın isə yalnız öz payını bağışlamaq haqqı vardır. Sizin çeki müəyyən bir şəxsə təhvil verməyə haqqınız yoxdur, onun hamının ixtiyarına verməlisiniz. 4) Siz varislərin hamısına xəbər verməlisiniz ki, çekin müqəddəratını həll etsinlər.
Zərərçəkmiş şəxsin diyəni bağışlaması
Zərər çəkən şəxs öz ölümündən qabaq diyəni tamamilə caniyə bağışlaya bilərmi?
Əfvin caiz olması istisna olunmur, lakin ehtiyat budur ki, müsalihə edib razılığa gəlsinlər.
Qeybətin mənası
Qeybətin mənasını izah edin.
Qeybət odur ki, bir şəxsin gizli eybini onun arxasınca desinlər. Lakin əhəmiyyətli məsələlərin irəli çəkildiyi hallar, məsələn, məşvərət, (küsülü olan) iki tərəfin arasını düzəltmək və s. istisna olunmuşdur.
Dövlət rəhbərliyinin işlərini araşdırmaq
Müqəddəs İslam respublikasının məsul işçilərindən hər hansı birinin işlərini onun olmadığı yerdə araşdırmaq, کلکم راع و کلکم مسؤول عن رعیته “Kullukum raun və kullukum məs`ulun ən rəiyyətih” hədisində deyilənləri nəzərə almaqla, müqəddəs İslam şəriəti cəhətindən qeybət sayılırmı?
İctimai məsələləri araşdırmaq, müsbət və islahatçı tənqidlər qeybət sayılmır.
Nikahları səhih olmayan ər-arvadın irsi
Vəkil əqd siğəsini səhv oxuyubsa, bu kişi və qadının övladlarına irs çatırmı? Bu kişi və qadına bir-birlərindən və vəfat etdikləri təqdirdə övladlarından onlara irs çatırmı?
(Bu halda) övladlarına ata-anadan və anaya övladlardan irs çatır. Lakin ərlə arvada bir-birlərindən irs çatmır.
