مسأله 841ـ مستحبّ است پيش از نمازهاى يوميّه اذان و اقامه بگويند وبهتر است حتّى الامکان ترک نشود، مخصوصاً «اقامه»، ولى براى نماز عيد «فطر» و «قربان» و نمازهاى واجب ديگر، اذان و اقامه نيست، بلکه سه مرتبه به اميد مطلوبيّت پروردگار بگويند «الصّلاة» و نيز مستحبّ است به عنوان تبرّک و اميد ثواب در روز اوّل که بچّه به دنيا مى آيد، يا پيش از آن که بند نافش بيفتد در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه بگويند.
مسأله 842ـ اذان داراى 18 جمله است به ترتيب زير:اَللّهُ اَکْبَرُ چهار مرتبه (يعنى خداوند بزرگتر از آن است که به وصف آيد).اَشْهَدُ اَنْ لا اِلَهَ إِلاَّ اللّهُ دو مرتبه (يعنى گواهى مى دهم غير از خداوند يکتا معبود ديگرى نيست).اَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ دو مرتبه (يعنى گواهى مى دهم که محمّد فرستاده خداست).حَىَّ عَلَى الصَّلاةِ دو مرتبه (يعنى بشتاب به سوى نماز).حَىَّ عَلَى الْفَلاحِ دو مرتبه (يعنى بشتاب به سوى رستگارى).حَىَّ عَلى خَيْرِ الْعَمَلِ دو مرتبه (يعنى بشتاب به سوى بهترين کارها که نماز است).اَللّهُ اَکْبَرُ دو مرتبه (يعنى خداوند بزرگتر از آن است که به وصف آيد).لا اِلَهَ إِلاَّ اللّهُ دو مرتبه (يعنى هيچ معبودى جز خداوند يکتا نيست).و اقامه 17 جمله است به اين ترتيب که همه چيزش مانند اذان است جز اين که در اوّل آن فقط دو مرتبه «اَللّهُ اَکْبَرُ» مى گويند و در آخر آن يک مرتبه «لا اِلهَ إِلاّ اللّهُ» ولى بعد از گفتن «حَىَّ عَلَى خَيْرِ الْعَمَلِ»، دو مرتبه «قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ» ( يعنى نماز برپا شد) اضافه مى شود.مسأله 843ـ «اَشْهَدُ أَنَّ عَلِيَّاً وَلِىُّ اللّهِ» (يعنى گواهى مى دهم که على ولىّ خدا بر همه خلق است) جزء اذان و اقامه نيست، ولى خوب است بعد از «اَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ» به قصد تبرّک گفته شود، لکن به صورتى که معلوم شود جزء آن نيست.
مسأله 843ـ «اَشْهَدُ أَنَّ عَلِيَّاً وَلِىُّ اللّهِ» (يعنى گواهى مى دهم که على ولىّ خدا بر همه خلق است) جزء اذان و اقامه نيست، ولى خوب است بعد از «اَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ» به قصد تبرّک گفته شود، لکن به صورتى که معلوم شود جزء آن نيست.
مسأله 844ـ در پنج مورد اذان ساقط مى شود و بنابر احتياط واجب بايد آن را ترک کرد: 1ـ اذان نماز عصر روز جمعه هنگامى که با نماز جمعه همراه خوانده شود. 2ـ نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذى الحجّه است هنگامى که همراه ظهر خوانده شود.3ـ نماز عشاى شب عيد قربان براى کسى که در مشعرالحرام است و آن را با مغرب همراه مى خواند. 4ـ نماز عصر و عشاى زن مستحاضه که بايد آن رابلافاصله بعد از نماز ظهر يا مغرب بخواند. 5ـ نماز عصر و عشاى کسى که نمى تواند از بيرون آمدن بول و غائط خوددارى کند. بطور کلّى هر نمازى که با نماز قبل همراه خوانده شود اذان آن ساقط مى شود و فاصله شدن نافله و تعقيب کافى نيست، ولى اگر نمازها را جدا از هم هر يک را در وقت فضيلت خود به جا آورند اذان و اقامه هر دو مستحبّ است.
مسأله 845ـ در نماز جماعت اگر يک نفر اذان و اقامه بگويد براى همه کافى است و بقيّه بنابر احتياط واجب بايد اذان و اقامه را ترک کنند.
مسأله 846ـ هرگاه براى خواندن نماز جماعت به مسجد رود و ببيند نماز جماعت تمام شده، ولى صفها هنوز به هم نخورده است احتياط آن است که براى نماز خود اذان و اقامه نگويد، به شرط اين که براى جماعت اوّل اذان و اقامه گفته شده باشد.
مسأله 847ـ در جايى که عدّه اى مشغول نماز جماعتند يا نماز آنان تازه تمام شده و صفها به هم نخورده است اگر کسى بخواهد فرادى يا با جماعت ديگرى که برپا مى شود نماز بخواند اذان و اقامه از او ساقط است به شرط اين که براى آن نماز اذان و اقامه گفته باشند و نماز جماعت صحيح باشد و هر دو نماز در يک مکان و هر دو ادا و مربوط به يک وقت و در مسجد باشد.
مسأله 848ـ کسى که اذان ديگرى را مى شنود مستحبّ است هر جمله را که مى شنود بازگو کند، بازگو کردن اقامه نيز به اميد ثواب مستحبّ است (و آن را حکايت اذان و اقامه گويند).
مسأله 849ـ اگر مرد اذان زن را بشنود اذان از او ساقط نمى شود، ولى اگر زن اذان مرد را بشنود اذان از او ساقط مى شود.
مسأله 850ـ در جماعتى که مردان و زنان شرکت دارند اذان و اقامه نماز جماعت را بايد مرد بگويد، ولى در جماعت زنان اذان و اقامه زنان کافى است.
مسأله 851ـ هرگاه کلمات اذان و اقامه را بدون ترتيب بگويد، مثلاً «اَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدَاً رَسُولُ اللّهِ» را قبل از «اَشْهَدُ اَنْ لا اِلَهَ إِلاَّ اللّهُ» بگويد، بايد برگردد و ترتيب را رعايت کند.
مسأله 852ـ ميان اذان و اقامه بايد زياد فاصله ندهد و اگر فاصله بقدرى باشد که اقامه مربوط به آن اذان حساب نشود دوباره بگويد و همچنين ميان اذان و اقامه با نماز نبايد زياد فاصله شود و اِلاّ اذان و اقامه را اعاده نمايد.
