جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

در نيّت، گذراندن از ذهن لازم نيست. اگر انگيزه او از آمدن به مکه و احرام نيابت بوده، عمل را به‌عنوان نيابت انجام مى‌دهد، ولى اگر از اوّل مردّد بوده به چه قصدى حج بجا آورد، مى‌تواند به نيّت اجمالى (يعنى همان نيّت موقع احرام) عمل خود را به اتمام برساند، ولى براى نيابت كفايت نمى‌كند.

«جعرانه» محلی است در انتهاى حرم بين طائف و مکه، كه بنا بر احتياط واجب اهل مکه براى عمره مفرده بايد ازآنجا احرام ببندند. همچنين كسانى كه مدّت دو سال در مکه اقامت كرده‌اند و به‌طورکلی يكى از میقات‌های عمره مفرده است.

نمى‌تواند از احرام خارج شود. حتّى اگر لباس احرام را از تن بيرون كند و لباس دوخته بپوشد و قصد بيرون آمدن از احرام كند، احرامش به هم نمى‌خورد و آنچه به سبب احرام بر او حرام شده حلال نمى‌شود و اگر كارى كند كه موجب كفّاره است، بايد كفّاره بدهد و راه خروج از احرام فقط انجام عمره يا حج است كه نيّت آن را كرده است.

اگر حج او استحبابى است، مى‌تواند عمره مفرده را تبديل به عمره تمتّع كند؛ مشروط بر این‌که عمره مفرده‌اش را در ماه‌های حج (شوّال، ذی‌القعده يا ذی‌الحجه) انجام داده باشد، ولى چنانچه حج واجب، يا نيابتى باشد، جواز تبديل محل اشكال است.

1. براى دخول به مکه معظّمه غسل كردن مستحب است.2. هنگام ورود به مکه، با حالت تواضع وارد شود.3. مستحب است براى دخول به مسجدالحرام غسل نمايد. 4. مستحب است با پای‌برهنه و با حالت سكينه و وقار وارد شود.5. بهتر است از باب‌السّلام كه محاذى باب بنى شيبه سابق است واردشده و جلوى در مسجدالحرام ايستاده و بگويد:«اَلسَّلامُ عَلَيْکَ اَيُّهَا النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ الله وَ بَرَكاتُهُ، بسم‌الله وَ بِاللّهِ وَما شآءَ الله، اَلسَّلامُ عَلى اَنْبِيآءِ الله وَ رُسُلِهِ، اَلسَّلامُ عَلى رَسُولِ الله، صَلَّى الله عَلَيْهِ وَ آلِهِ، اَلسَّلامُ عَلى اِبْراهِيمَ خَليلِ الله، وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ».6. سپس داخل مسجدالحرام شود و رو به كعبه دست‌ها را بلند نموده، بگويد:«اَللّهُمَّ إِنّي اَسْأَلُکَ فِي مَقامي هذا، وَ في اَوَّلِ مَناسِكي اَنْ تَقْبَلَ تَوْبَتي، وَ اَنْ تَتَجاوَزَ عَنْ خَطِيئَتي، وَ اَنْ تَضَعَ عَنِّي وِزْرِي. اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي بَلَّغَنِي بَيْتَهُ الْحَرامَ. اَللّهُمَّ إِنِّي اَشْهَدُ اَنَّ هذا بَيْتُکَ الْحَرامُ الَّذِي جَعَلْتَهُ مَثابَةً لِلنّاسِ، وَ اَمْناً مُبارَكاً، وَ هُدىً لِلْعالَمِينَ. اَللّهُمَّ إنّىü عَبْدُکَ، وَ الْبَلَدَ بَلَدُکَ، وَ الْبَيْتَ بَيْتُکَ، جِئْتُ اَطْلُبُ رَحْمَتَکَ، وَ اَؤُمُّ طاعَتَکَ، مُطِيعاً لاَِمْرِکَ، راضِياً بِقَدَرِکَ، اَسْأَلُکَ مَسْأَلَةَ الْفَقِيرِ اِلَيْکَ، الْخائِفِ لِعُقُوبَتِکَ. اَللّهُمَّ افْتَحْ لي اَبْوابَ رَحْمَتِکَ، وَ اسْتَعْمِلْني بِطاعَتِکَ وَ مَرْضاتِکَ».و در روايت ديگر آمده كه بر در مسجد چنين بگويد:بسم‌الله وَ بِاللّهِ، وَ مِنَ الله وَ اِلَى الله وَ ما شآءَ الله، وَ عَلى مِلَّةِ رَسُولِ الله، صَلَّى الله عَلَيْهِ وَ آلِهِ، وَ خَيْرُ الاَْسْمآءِ لِلّهِ، وَ الْحَمْدُ لِلّهِ، وَالسَّلامُ عَلى رَسُولِ الله، اَلسَّلامُ عَلى محمد بْنِ عَبْدِ الله، اَلسَّلامُ عَلَيْکَ اَيُّهَا النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ الله وَ بَرَكاتُهُ، اَلسَّلامُ عَلى اَنْبِيآءِ الله وَرُسُلِهِ، اَلسَّلامُ عَلى خَلِيلِ الرَّحْمنِ، اَلسَّلامُ عَلَى الْمُرْسَلِينَ، وَالْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ، اَلسَّلامُ عَلَيْنا وَ عَلى عِبادِ الله الصّالِحينَ.اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى محمد وَ آلِ محمد، وَ بارِکْ عَلى مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ، وَ ارْحَم مُحمداً و آلَ محمد، كَما صَلَّيْتَ وَ بارَكْتَ وَ تَرَحَّمْتَ على إبْراهِيمَ وَ آلِ إبْراهِيمَ، إنَّکَ حَميدٌ مَجِيدٌ.اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى محمد وَ آلِ محمد، عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى إبْراهِيمَ خَلِيلِکَ، وَ عَلى أَنْبِيآءِکَ وَ رُسُلِکَ، وَ سَلِّمْ عَلَيْهِمْ، وَ سَلامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ، وَ الْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ.اَللّهُمَّ افْتَحْ لِي أَبْوابَ رَحْمَتِکَ، وَ اسْتَعْمِلْني فِي طاعَتِکَ وَمَرْضاتِکَ، وَ احْفَظْنِي بِحِفْظِ الاِيمانِ اَبَداً ما اَبْقَيْتَني، جَلَّ ثَناءُ وَجْهِکَ، اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذِي جَعَلَني مِنْ وَفْدِهِ وَ زُوّارِهِ، وَ جَعَلَني مِمَّنْ يَعْمُرُ مَساجِدَهُ، وَ جَعَلَني مِمَّنْ يُناجüيهِ.اَللّهُمَّ إِني عَبْدُکَ، وَ زائِرُکَ في بَيْتِکَ، وَ عَلى کل مَأْتِىٍّ حَقٌّ لِمَنْ أَتاهُ وَ زارَهُ، وَ أَنْتَ خَيْرُ مَأْتِىٍّ وَ أَكْرَمُ مَزُورٍ، فَأَسْأَلُکَ يا الله يا رَحْمنُ، بِأَنَّکَ أَنْتَ الله لا إِلهَ الا أَنْتَ، وَحْدَکَ لاشَرüيکَ لَکَ، بِأَنَّکَ واحِدٌ اَحَدٌ صَمَدٌ لَمْ تَلِدْوَ لَمْ تُولَدْ، وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً اَحَدٌ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ، صَلَّى الله عَلَيْهِ وَ عَلى اهل بَيْتِهِ، يا جَوادُ يا كَرüيمُ، يا ماجِدُ يا جَبّارُ يا كَريüمُ، أَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ تُحْفَتَکَ إِيّايَ بِزüيارَتüي إِيّاکَ، أَوَّلَ شَىْءٍ تُعْطِيَنüي فَكاکَ رَقَبَتüي مِنَ النّارِ.سپس سه مرتبه مى‌گويد: «أَللّهُمَّ فُکَّ رَقَبتüي مِنَ النّارِ».سپس مى‌گويد: «وَ أَوْسِعْ عَلَىَّ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلالِ الطَّيِّبِ، وَادْرَأْعَنّي شَرَّ شَياطِيْنِ الْجِنِّ وَ الإنْسِ، وَ شَرَّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَ الْعَجَمِ».7. مستحب است وقتی‌که به محاذات حجرالأسود رسيد بگويد:«أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ الا الله وَحْدَهُ لا شَريکَ لَهُ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، آمَنْتُ بِاللّهِ، وَ كَفَرْتُ بِالْجِبْتِ وَ الطّاغُوتِ وَ اللّاتِ وَ الْعُزّى، وَ بِعِبادَةِ الشَّيْطانِ، وَ بِعِبادِةِ کل نِدٍّ يُدْعى مِنْ دُونِ الله».8. سپس نزديك حجرالأسود رفته و در صورت امكان دست بر آن بگذارد و بگويد:«أَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذي هَدانا لِهذا، وَ ما كُنّا لِنَهْتَدِىَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا الله. سُبْحانَ الله، وَ الْحَمْدُ لِلّهِ، وَ لا إِلهَ الا الله، وَ الله‌اکبر، الله‌اکبر مِنْ خَلْقِهِ، وَ الله‌اکبر مِمّا أَخْشى وَ اَحْذَرُ. لا إِلهَ الا الله، وَحْدَهُ لا شَريکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ، يُحْيüي وَ يُميüتُ، وَ يُميüتُ وَ يُحْيüي، وَ هُوَ حَىٌّ لا يَمُوتُ، بِيَدِهِ الْخَيْرُ، وَ هُوَ عَلى کل شَىْءٍ قَديرٌ».9. صلوات بر پيغمبر و آل او عليهم السلام بفرستد و سلام بر پيغمبران بدهد، همان‌گونه كه هنگام دخول مسجد سلام مى‌دهد. 10. سپس بگويد: «إنَّى اُؤمِنُ بِوَعدِكَ وَ أوُفي بِعَهْدِکَ».11. در روايت معتبرآمده است: هنگامی‌که نزديك حجرالأسود رسيدى دستهاى خود را بلند كن و حمد و ثناى إلهى به‌جا آور و بر پيامبر اسلام (ص) صلوات بفرست و از خداوند عالم بخواه كه حج تو را قبول كند. پس‌ازآن، در صورت امكان حَجَر را بوسيده و اگر بوسيدن ممكن نشد با دست لمس كن و اگر آن‌هم ممكن نشد اشاره به آن كن و بگو:«أَللّهُمَّ أَمانَتي أَدَّيْتُها، وَ ميüثاقüي تَعاهَدْتُهُ، لِتَشْهَدَ لüي بِالْمُوفاةِ. أَللّهُمَّ تَصْديüقاً بِكِتابِکَ، وَ عَلى سُنَّةِ نَبِيِّکَ، صَلَواتُکَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ، أَشْهَدُ أَنْ لا اِلهَ الا الله، وَحْدَهُ لا شَريüکَ لَهُ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، آمَنْتُ بِاللّهِ، وَ كَفَرْتُ بِالْجِبْتِ وَ الطّاغُوتِ وَ الّلاتِ وَ الْعُزّى، وَ عِبادَةِ الشَّيْطانِ، وَ عِبادَةِ کل نِدٍّ يُدْعى مِنْ دُونِ الله».و اگر نتوانى تمام آن را بخوانى، قسمتى از آن را بخوان و بگو:«أَللّهُمَّ إِلَيْکَ بَسَطْتُ يَدِي، وَ فيüما عِنْدَکَ عَظُمَتْ رَغْبَتüى، فَاقْبَلْ سُبْحَتüي، وَ اغْفِرلüي وَ ارْحَمْنüي. اَللّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْكُفْرِ وَ الْفَقْرِ، وَمَواقِفِ الْخِزْىِ فِى الدُّنْيا وَ الآخِرَةِ».

آداب و مستحبات ديگر در مکه معظّمه ازاین‌قرار است:1. زياد ذكر خدا كند و قرآن بخواند.2. ختم نمودن يك قرآن.3. خوردن آب زمزم و خواندن دعاى زير پس‌ازآن:«اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ عِلْماً نَافِعاً، وَ رِزقاً واسِعاً، وَ شِفاءً مِنْ کل داءٍ وَ سُقْمٍ».و نيز بگويد:«بسم‌الله وَ باللّهِ وَ الشُّكرُ لِلّهِ».4. نگاه كردن به كعبه.5. هرگاه مزاحم طواف کنندگان واجب نشود، در هر شبانه‌روز ده مرتبه طواف نمايد؛ در اوّل شب سه طواف و در آخر شب سه طواف و پس از دخول صبح دو طواف و بعدازظهر دو طواف.6. هنگام توقّف در مکه به عدد روزهاى سال طواف نمايد و اگر اين مقدار ممكن نشد پنجاه و دومرتبه و اگر آن‌هم ممكن نشد هر مقدار كه بتواند.7. شخص ضرورت، يعنى كسى كه اولین بار حج به‌جا مى‌آورد، در صورت امكان داخل خانه كعبه شود و مستحب است قبل از دخول غسل كند و در وقت داخل شدن بگويد:«اللّهُمَّ إنَّکَ قُلتَ وَ مَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً، فآمِنِّي مِنْ عَذابِ النّارِ».سپس دو ركعت نماز گزارده، در ركعت اوّل بعد از حمد سوره «حم سجده» و در ركعت دوّم بعد از حمد پنجاه و پنج این از ساير سوره‌هاى قرآن، بين دو ستون بر سنگ قرمز بخواند. 8. دو ركعت نماز در هر يك از چهار زاويه كعبه بجا آورد و بعد از نماز اين دعا را بخواند:«اللَّهُمَّ مَنْ تَهيَّأَ أوْ تَعبَّأَ أوْ أعَدَّ أوِ اسْتَعَدَّ لِوِفادَةٍ إلى مَخلُوقٍ رَجاءَ رِفْدِهِ وَ جائِزِتهِ وَ نَوافِلِه وَ فَواضِلِه، فَإلَيکَ يا سيِّدي تَهْيِئَتي وَ تعْبِيَتي وَ إعْدادي وَ اسْتِعْدادي رَجاءَ رِفدِکَ وَ نَوافِلِکَ وَ جائِزتِکَ، فَلا تُخَيِّبِ اليَومَ رَجائي، يا مَنْ لا يَخيüبُ عَلَيهِ سائِلٌ، وَ لا يَنْقُصُهُ نائِلٌ، فإنّي لَمْ آتِکَ اليَومَ ثِقَةً بِعَمَلٍ صالِحٍ قَدَّمْتُهُ، وَ لا شَفاعَةِ مَخلُوقٍ رَجُوتُهُ، وَلكنّي أتَيتُکَ مُقِرّاً بالظُّلمِ وَ الإساءَةِ عَلى نَفسي، فإنَّهُ لا حُجَّةَ لي، وَ لا عُذْرَ، فَأسْألُکَ يَا مَنْ هُوَ كذلِکَ، أنْ تُصَلِّىَ عَلى محمد وَ آلهِ، وَتُعْطِينَي مَسْأَلَتي، وَ تَقْلِبَني بِرَغْبَتي، وَ لا تَرُدَّني مَجْبُوهاً مَمْنوُعاً، وَ لا خائِباً، يا عَظيمُ يا عَظيمُ يا عَظيمُ، أرْجوکَ لِلعَظيمِ، أسألُکَ يا عظيمُ، أنْ تَغفِرَ لِيَ الذَّنْبَ العَظيüمَ، لا إلهَ الا أنْتَ».9. هنگام خروج از كعبه سه مرتبه «الله‌اکبر» بگويد.سپس اين دعا را بخواند:«اَللّهُمَّ لا تَجْهَدْ بَلاءَنا، رَبَّنا وَ لا تُشمِتْ بِنا اَعْداءَنا، فَإِنَّکَ أنْتَ الضَّارُّ النّافِعُ».10. سپس پايين آمده، پلّه‌ها را در سمت چپ قرار دهد و كعبه را استقبال نمايد و نزد پله‌ها دو ركعت نماز بخواند. (البتّه در شرايط فعلى انجام اين مستحبات غالباً ممكن نيست).