جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

1. نسب (ارتباط خویشاوندی)2. سبب (زوجیت، ضمان جریره، ولاء امامت)

فرزندخوانده احکام فرزند را ندارد و در هیچ حالت ارث نمی‌برد ولى مرد و زنى که او را به فرزندى پذیرفته‌اند می‌توانند وصیت کنند که مقدارى از اموال آنها (حداکثر تا ثلث) را به فرزندخوانده خویش بدهند و یا در حال حیات و صحت و سلامت، بخشى از اموال خود را به او واگذار کنند و می‌توانند حقّ فسخ را براى خود مادام الحیاة محفوظ دارند.

هرگاه كسى يكى از خويشاوندان خود را عمداً و به‌ناحق بكشد از او ارث نمی‌برد، ولى اگر از روى خطا باشد ارث می‌برد (مثل اين‏كه سنگى به هوا پرتاب كند و اتفاقاً به يكى از خويشان او بخورد و او را به قتل برساند) و در اين صورت از ديه قتل نیز ارث می‌برد.

هرگاه زوج یا زوجه از دنیا برود و وارث دیگرى نباشد، اگر زوجه از دنیا برود تمام مال از آنِ زوج است و اگر زوج از دنیا برود، یک‌چهارم مال از آنِ زوجه و بقیّه به امام (علیه‌السلام) تعلّق مى‌گیرد؛ و در زمان ما باید به دست حاکم شرع برسانند؛ و اگر واقعاً آن زن نیازمند باشد، حاکم شرع مى‌تواند همه یا قسمتى از آن را به او بازگرداند.

تشخیص موضوع بر عهده متخصصین است ولی هرگاه زنده متولد شود از صاحبان نطفه ارث می‌برد.

اين كار جايز نيست و اگر فرزندى متولّد شود در بسيارى از احكام تابع صاحبان نطفه است؛ ولى از آنها ارث‏ نمى‏برد.

اين فرزند متعلّق به صاحبان نطفه و با آنها محرم است و از آنها ارث‏ می‌برد؛ و مورد مادر جانشين به‌منزله فرزند رضاعى او است، بلكه در بعضى جهات نسبت به آن اولويت دارد؛ چرا كه تمام گوشت و استخوان او از وى روييده است. بنابراين حرام است كه بعداً با آن زن و فرزندان او ازدواج كند، امّا ارث‏ نمى‏برد.

مسلمان از كافر ارث می‌برد، ولى كافر اگرچه پدر يا پسر ميّت باشد از مسلمان ارث نمی‌برد.

پدر نمى‏تواند هیچ‌یک از فرزندانش را از ارث محروم كند؛ و اموال او طبق قانون خدا ميان دختر و پسر تقسيم مى‏شود. فقط مى‏تواند وصیت‏ كند كه به مقدار ثلث اموالش يا كمتر، به هر كس مايل باشد، بپردازند.

درصورتی‌که این وصیت به‌ضمیمه سایر وصایای میّت بیش از ثلث اموال وی نباشد عمل به آن لازم است؛ یعنی اضافه سهم دختران از ثلث پرداخته می‌شود؛ و اگر اضافه بر ثلث باشد، تنها به مقدار ثلث جایز است.

تمام کسانى که از مال ارث مى برند حقّ قصاص دارند مگر زوج و زوجه که حقّ قصاص ندارند ولى در دیه سهیمند.‌

در فرض سؤال زن از شوهر ارث نمی‌برد و شوهر هم از او ارث نمی‌برد.