تأثیر کیفیت مو در پرداخت دیه
آیا کیفیت موى بدن در پرداخت دیه مو تأثیر دارد؟ مثلاً اگر مویى باشد که زائد است، یا مویى باشد که ریشهاش ضعیف است، یا مویى باشد که به شکل مصنوعى در بدن کاشتهاند، آیا کندن اینطور موها دیه دارد؟
موهاى زائد و مصنوعى دیه ندارد، هرچند کندن آن بدون اجازه صاحبش حرام است و خسارت موى مصنوعى و کشت آن را باید بدهد.
پرداخت دیه در صورت کوتاهی در حفظ جنین
اگر مادرى براى سقط بچهاش کارى انجام ندهد، لکن با مراعات نکردن موارد لازم و تهیّه نکردن شرایط حفظ جنین، باعث سقط بچه شود، آیا کار حرامیکرده است؟
اگر در حفظ جنین مطابق معمول کوتاهى کرده باشد مسئول است و باید دیه پرداخت نماید.
دیهی سقط بر عهدهی کیست؟
دختری (نعوذبالله) از زنا حامله شده و حمل او پسری 7 ماهه بود، برای حفظ آبرو یک نفر از بستگان دختر به همراه مادربزرگش و یک نفر از بستگان آن پسر که دختر مدّعی بود حمل از طرف اوست به همراه شخص دیگری که رانندگی ماشین آنها را به عهده داشت آن دختر را پیش طبیب بردند و آن طبیب با رضایت دختر، بچه را سقط میکند، خواهشمندم بفرمایید شرعاً چه کسی باید دیه را بپردازد؟
دیه جنین بر کسانی است که در سقط دست داشتهاند، چنانچه مادر با میل و اختیار، خود را در اختیار طبیب قرار داده که سقط کند نیمی از دیه بر عهده اوست و باید علاوه بر پرداخت دیه از گناه بزرگی که مرتکب شدهاند بهطورجدی توبه کنند و با اعمال نیک آینده، گذشته را جبران نمایند.
حال بودن پرداخت دیه جنایت بر میّت
آیا پرداخت دیه جنایت بر میّت بهصورت حال است، یا مؤجل؟
دیه آن بهصورت حال است.
پرداخت نصف دیه زن از بیتالمال
از جایی نقلشده است که «چنانچه مردی زنی را به قتل برساند و خانواده زن بخواهند قصاص کنند، باید نصف دیه مرد را بپردازند و اگر توانایی پرداخت نداشته باشند در صورت اجازه حاکم شرع میتوان از بیتالمال مبلغ مذکور را پرداخت و قصاص را به بر مرد قاتل جاری کرد» در صورت امکان نظر حضرت آیتالله مکارم شیرازی را در این مورد بفرمایید؟
لزومی ندارد که تفاوت دیه را از بیتالمال بپردازند مگر درجایی که ترک قصاص سبب فتنهای در آنجا گردد.
عدم تمکّن مالی اولیای دم برای پرداخت کردن فاضل دیه
چنانچه اولیاى دم علیرغم اصرار بر قصاص، قدرت پرداخت فاضل دیه را نداشته باشند و از طرفى بهطور عادى نیز امیدى به تمکّن آنان در آینده نباشد، بفرمایید:1 ـ آیا در اینگونه موارد قصاص بهطور قهرى تبدیل به دیه میشود؟ 2 ـ چنانچه پاسخ منفى است، در شرایطى که عدم قصاص، یا تأخیر آن، به مصلحت نباشد و چهبسا عوارض سیاسى و اجتماعى شدیدى در برداشته باشد، آیا میتوان با پرداخت فاضل دیه از بیتالمال قصاص را اجرا نمود؟3 ـ در فرض مسئله، آیا میتوان بدون ردّ فاضل دیه، قصاص را اجرا نمود و فاضل دیه بهعنوان دین بر ذمّه ولىّ دم باقى بماند؟4- اگر (آنگونه که برخى از فقها میفرمایند) در اینگونه موارد، وظیفه صبر کردن تا زمان توانایى ولىّ دم باشد، در مواردى که ممکن است انتظار قصاص سالها به طول بکشد و این امر براى قاتل و خانواده وى موجب عسر و حرج گردد، تکلیف چیست؟
1-درصورتیکه امیدى به پرداخت فاضل دیه در آینده نزدیک نباشد، حکم قصاص تبدیل به دیه میشود. 2- درصورتیکه عدم اجراى قصاص واقعاً مشکلآفرین بوده باشد، پرداختن فاضل دیه از بیتالمال بیمانع است.3- جایز نیست.4- در صورت احتمال یسار در آینده دور، تبدیل به دیه میشود.
پرداخت دیه از بیتالمال در صورت اعسار جانی
در موارد اثبات اعسار جانى از پرداخت دیه، اعم از اینکه موضوع آن قتل یا ضربوجرح عمدى، یا در حکم شبه عمد، یا شبیه عمد باشد و محکومعلیه معسر نیز در دسترس باشد، لکن جهت اعسار مذکور حتّى در مدّت طولانى نیز قادر به پرداخت دیه مورد حکم نباشد. آیا باید از بیتالمال پرداخت نمود، یا بر عهده بستگان محکومعلیه (الاقرب فالاقرب) است، یا در این فرض کسى جز محکومعلیه معسر ضامن نیست؟
در فرض سؤال چنانچه جنایت از قبیل قتل بوده باشد، دیه از بیتالمال پرداخته میشود.
درخواست پرداخت تفاضل دیه از بیتالمال
در صورت عدم تمکّن اولياي دم از پرداخت تفاضل دیه و درخواست آنان از دستگاه قضايي، آيا ميتوان فاضل ديه را از بیتالمال پرداخت نمود؟
در فرض سؤال جایز نیست، مگر اینکه امر مهمیباشد که در این صورت میتوان از با اجازهی حاکم شرع پرداخت نمود.
حکم کمک به پرداخت فاضل دیه از وجوهات شرعیّه و تبرّعات
شخصى زنبرادر خود را کشته و از سوى قوّه قضائیّه محکومبه قصاص شده است، مدّتى از این حکم گذشته و قاتل در زندان است، دادگاه به پدر مقتول اطّلاع داده که فاضل دیه را پرداخت کنید تا حکم قصاص اجرا گردد، ولى چون پدر مقتوله شخص بیبضاعت و فقیر و عائلهمندی است، قادر به پرداخت فاضل دیه نیست، لذا از افراد خیّر و اقارب و عشیره کمک مالى میطلبد، آیا ازنظر شرع مطهّر، آنها میتوانند بهعنوان تبرّع و بلاعوض یا بهعنوان وجوهات شرعیّه به ایشان کمک کنند تا او بتواند قاتل دختر خود را قصاص کند؟
هرگاه حاکم شرع تشخیص دهد که یک مصلحت مهمّ اجتماعى بر این مسئله مترتّب میشود، میتواند این کار را انجام دهد، ولى قصاصهایی که براى اهداف شخصى صورت میگیرد مشمول این حکم نیست و چهبهتر که از قصاص صرفنظر شود و به سراغ دیه بروند.
پرداخت دیه به سایر ورثه در صورت پیدا شدن مفقودالاثر و طلب قصاص
اگر یکی از ورثه مقتولی مفقودالاثر باشد و سایر ورثه او خواستار قصاص قاتل نباشند چنانچه بعداً این وارث پیدا شود ایا حق درخواست قصاص قاتل را دارد؟
آری حق او محفوظ است ولی باید سهم دیه سایر ورثه را بپردازند.
نحوه پرداخت دیه جنین
دیه جنین باید به چه کسی پرداخت شود؟
باید به ورثه آن بچه داده شود و سقط کننده اگر از ورثه باشد سهمی از آن نمیبرد.