عدم اطلاع خریدار از اجارهای بودن مالی که خریداری کرده
اگر خریدار نمیدانسته مالی که خریداری کرده، در اجاره شخص دیگری است آیا اجازه فسخ دارد؟
اگر خريدار نمیدانسته كه آن ملك را اجاره دادهاند، يا گمان میکرده مدّت اجاره كم است، پس از اطّلاع مىتواند معامله را فسخ كند.
معامله جنس سالم یا مرغوب با جنس معیوب یا نامرغوب با تفاوت وزن
اگر جنسی سالم یا مرغوب را با جنس معیوب یا نامرغوب که باهم تفاوت در وزن دارند را معامله کنیم چه حکمی دارد؟
هرگاه در معامله یک نوع جنس که يكى از آن دو جنس، معيوب و ديگرى سالم، يا يكى مرغوب و ديگرى نامرغوب باشد، يا به خاطر جهات ديگر تفاوت قيمت داشته باشد، مثل اينكه ده كيلو گندم مرغوب يا سالم را بدهد، و پانزده كيلو نامرغوب يا ناسالم را بگيرد آنهم ربا و حرام است؛ بنابراين، اگر طلاى ساخته را بدهد و بيشتر از آن طلاى نساخته بگيرد، يا مس ساخته را بدهد و بيشتر از آن مسهای شكسته را بگيرد، يا برنج درجهیک بدهد و بيشتر از آن درجهدو و سه بگيرد همه ربا و حرام است.
شراکت در معامله با شرط شرکت در سود فقط و تعیین مقدار سود
اگر به یک نفر پول بدهم و به او بگویم من شریک در سود هستم و نه ضرر؛ و تو باید ماهیانه فلان مبلغ به من بدهی رباست؟
اینچنین سود گرفتن شرعاً اشکال دارد. اگر بخواهيد ربا نشود بايد در معامله اول بگوييد طبق شرايط مضاربه با شما قرارداد میبندم سپس يک معامله جدا هرچند کوچک انجام دهيد و در ضمن معامله دوم شرط کنيد که زیانهای ضمني معامله اول بر عهده اوست.
سرمایهگذاری و سپردهگذاری پول مسجد
اگر برای مسجد پولی جمعآوری شود برای مصارف لازمه، اما مقداری از آن اضافه بیاید؛ در این صورت آیا میتوان با این پول معامله کرد و برای مسجد درآمد کسب نمود یا میتوان به شخصی قرض داد یا میتوان در بانک سپردهگذاری نمود؟
مصرف کردن این پول تنها در صورتى جایز است که رضایتِ دهندگان پول نسبت به آن جلب شود ولی درصورتیکه الآن مصرف لازمی نباشد میتوانند آن را پسانداز کنند و سود آن تعلق به مسجد دارد و اگر کسی از هیئتامنا خدمتی به مسجد کند فقط بهاندازه حقالزحمه مربوط به همان خدمت میتواند برداشت کند.
حکم معامله با سرمايه شرکت در صورت بطلان شرکت
اگر با سرمايه شركت معاملهای انجام دهند، بعد معلوم شود شركت باطل بوده تکلیف چیست؟
چنانچه همه شركا آن معامله را اجازه دهند صحيح است و درآمدش مال همه آنهاست و كسانى كه در اين ميان كارى براى شركت کردهاند میتوانند مزد زحمتهای خود را بهاندازه معمولى بگيرند.
معامله نسیهای و پرداخت بدهی با پول غیر مخمس
اگر انسان جنسی را نسیهای بخرد و با پول غیر مخمس بدهی را پرداخت کند تکلیف چیست؟
اگر جنسى را به ذمّه بخرد ولى بعد از معامله قيمت آن را از پولى كه خمس آن را نداده بپردازد معامله او صحيح و تصرفاتش در آن جنس جايزاست، ولى چون از پولى كه خمس در آن است به فروشنده داده به مقدار خمس آن پول به او مديون است و درصورتیکه آن مقدار در دست فروشنده موجود باشد حاكم شرع همان را میگیرد و اگر از بين برود عوض آن را از خريدار يا فروشنده مطالبه میکند.
حکم چانه زدن در معامله
آیا چانه زدن مشتری در اسلام مستحب است؟
در برخی از روایات استحباب آن آمده است ولی افراطوتفریط در هر کاری ناپسند است.
حکم معامله موقوفه در صورت اختلاف و فساد بین موقوف علیهم
آیا میتوان موقوفهای که منجر به اختلاف بین موقوف علیه شده را برای رهایی از فساد و اختلاف بفروشند؟
در وقف خاص هرگاه بين كسانى كه مال براى آنان وقفشده چنان اختلافى پيدا شود كه اگر مال وقف را نفروشند بيم آن مىرود كه فسادى به بار آيد، خونى بريزد يا اموالى تلف شود، در اين صورت مىتوانند آن مال را بفروشند و در مصرفى كه به مقصود وقف كننده نزدیکتر است صرف نمايند.
اخذ مابهالتفاوت معامله جنس معيوب با سالم از جنس دیگر
آیا میتوان مابهالتفاوت معامله جنس سالم با معیوب را از جنس یا چیز دیگر محاسبه و دریافت کرد؟
اگر بهگونهای باشد که به ازای تفاوت بین سالم و معیوب و یا مرغوب و غیر مرغوب اضافهای از غير جنس آن بگيرد، آنهم ربا و حرام است. مثل اينكه ده كيلو گندم مرغوب را بدهد و ده كيلو گندم نامرغوب بهاضافه ده تومان پول بگيرد، بلكه اگر چيزى زيادتر نگيرد ولى شرط كند خريدار كارى براى او انجام دهد آن نيز ربا و حرام است.
معامله اجناسی که منافع آن به صهیونیستها میرسد
آیا مواد خوراکی یا هر نوع جنس دیگری که تحت لیسانس یهود یا کشورهای کفر مانند آمریکا باشد و یا از آن کشورها خریداریشده را مسلمان میتواند برای استفاده خود تهیه کند؟
اگر یقین دارند که سود آن شرکتها، متعلّق به صهیونیستها و اسرائیل و آمریکا یا انگلیس است که نوعی کمک به این ظالمان باشد در این صورت خریدوفروش آن جایز نیست، ولی آنچه با اجازه دولت وارد میشود، میتوانند بخرند نیز استفاده ازآنچه قبلاً بدون آگاهی تهیّه کردهاید مانعی ندارد.
معامله گندم و جو بر روی خوشه
آیا معامله گندم و جو قبل یا بعد از بسته شدن دانه آن در خوشه چه حکمی دارد؟
خریدوفروش خوشه گندم و جو بعدازآنكه دانه آن بستهشده است اشكال ندارد، امّا فروختن آن به گندم و جو مشكل است، همچنين خود زراعت را مىتوان قبل از ظاهر شدن خوشهها خريدارى كرد، خواه شرط كند باقى بماند تا برسد، يا فقط از علف آن استفاده كند.