جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

فرزندخوانده احکام فرزند را ندارد و در هیچ حالت ارث نمی‌برد ولى مرد و زنى که او را به فرزندى پذیرفته‌اند می‌توانند وصیت کنند که مقدارى از اموال آنها (حداکثر تا ثلث) را به فرزندخوانده خویش بدهند و یا در حال حیات و صحت و سلامت، بخشى از اموال خود را به او واگذار کنند و می‌توانند حقّ فسخ را براى خود مادام الحیاة محفوظ دارند.

اگر ورثه میت، فقط چند پسر يا فقط چند دختر باشند، اموال میت به‌طور مساوى ميان آنها قسمت می‌شود.

درصورتی‌که این وصیت به‌ضمیمه سایر وصایای میّت بیش از ثلت اموال وی نباشد عمل به آن لازم است؛ یعنی اضافه سهم دختران از ثلث پرداخته می‌شود؛ و اگر اضافه بر ثلث باشد، تنها به مقدار ثلث جایز است.

دلیل آن روشن است زنان هنگامی‌که شوهر می‌کنند هزینه‌ای براى زندگى نمی‌پردازند و در اسلام تمام هزینه آنها بر دوش مردان است و به تعبیر دیگر مردان هم باید هزینه زندگى خود را بپردازند و هم هزینه زندگى فرزندان و زنانشان را و بااین‌حال طبیعى است که سهم ارث آنها بیشتر باشد، ممکن است گفته شود بعضى از زنان شوهر نمی‌کنند و بعضى از مردان زن نمی‌گیرند، درباره آنها چطور؟ پاسخ آن نیز با توجّه به یک نکته معلوم می‌شود و آن اینکه قوانین الهى (بلکه تمام قانون‌ها) هماهنگ با نوع افراد جامعه است. افراد استثنایى معیار قوانین نیستند (شرح بیشتر را در تفسیر نمونه، جلد سوّم، صفحه 374، ذیل آیه دوازدهم سوره نسا مطالعه فرمایید).

هرگاه وارث ميّت فقط يك نفر از گروه اوّل باشد (مثلاً پدر يا مادر، يا يك پسر يا يک دختر) تمام مال ميّت به او مى‏رسد

اگر منظورتان این بوده که ملک منتقل به فرزندتان شود و منافع آن مادام الحیاه در اختیار شما باشد، اکنون‌که او از دنیا رفته، آن مال به ورثه او منتقل می‌شود و شما مادام الحیاه خود فقط مالک منافع هستید.

جایز نیست مگر اینکه بقیه ورثه راضی شوند.

فرزندانى كه از آن متولد مى‏شوند تمام حقوق فرزندى را دارند و از پدر و مادر و بستگان خود ارث‏ مى‏برند هرچند آن زن و شوهر از هم ارث‏ نمى‏برند.

با توجه به اينکه اين وصيت پدر درواقع نوعي هديه است بين ورثه آن زن به‌صورت مساوي تقسيم می‌شود.

اگر نطفه از مرد اجنبى بوده باشد نه از پدر ارث می‌برد و نه از مادر؛ ولى نسبت به پدر و مادر محرم است و اگر به تصور حلال بودن (که معمولاً به این صورت است) بوده ارث می‌برد.

نه فرزند عیال از شوهر مادر ارث می‌برد و نه شوهر از فرزندان او؛ و همچنین در عکس مسئله، یعنى بچه‌های مرد از نامادرى ارث نمی‌برند.

ارث از حقوق شرعی است و فرزند نامشروع نه از پدر و نه از مادر ارث نمی‌برد ولی احکام دیگر مانند نفقه و حضانت و محرمیت و وجوب نگهداری و تربیت فرزند را دارد.