جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

فرزندى که با پدر کارکرده علاوه بر سهم‌الارث معادل اجرت خود را از اموال او می‌برد مگر اینکه در مقابل آن عوضى گرفته باشد، یا ثابت شود قصد تبرّع داشته است.

درهرحال فرزند او مشروع است و از آنها ارث می‌برد.

درصورتی‌که این وصیت به‌ضمیمه سایر وصایای میّت بیش از ثلت اموال وی نباشد عمل به آن لازم است؛ یعنی اضافه سهم دختران از ثلث پرداخته می‌شود؛ و اگر اضافه بر ثلث باشد، تنها به مقدار ثلث جایز است.

در فرض سؤال ماترک میت به 24 سهم تقسیم می‌شود (عدد 24 مخرج مشترک بین اعداد 6،8،2 و یک است)؛ سه سهم آن (یک‌هشتم از کل)، سهم دو همسر است که به‌طور مساوى میان آنها تقسیم می‌شود و چهار سهم (یک‌ششم از کل)، سهم مادر است و 17 سهم باقیمانده به هفت قسمت تقسیم می‌شود، دو قسمت آن متعلّق به پسر و پنج قسمت در میان دختران به‌طور مساوى تقسیم می‌گردد ولى توجّه داشته باشید همسران، از زمین خانه و مغازه یا زمین‌های زراعتى ارث نمی‌برند، تنها از قیمت ساختمان و همچنین اموال منقول ارث می‌برند. در مورد مستمری هم باید مطابق مقررات اداره و سازمان پرداخت‌کننده عمل می‌شود و تحت قانون ارث نیست و در مورد اجازه چون باوجود همسر پیچیدگی خاصی دارد می‌توان سؤال مستقل دیگری طرح کرد.

هرگاه ميّت اولاد نداشته باشد نوه پسرى او (هرچند دختر باشد) سهم پسر ميّت را می‌برد و نوه دخترى او (هرچند پسر باشد) سهم دختر ميّت را می‌برد.

فرزندخوانده احکام فرزند را ندارد و در هیچ حالت ارث نمی‌برد ولى مرد و زنى که او را به فرزندى پذیرفته‌اند می‌توانند وصیت کنند که مقدارى از اموال آنها (حداکثر تا ثلث) را به فرزندخوانده خویش بدهند و یا در حال حیات و صحت و سلامت، بخشى از اموال خود را به او واگذار کنند و می‌توانند حقّ فسخ را براى خود مادام الحیاة محفوظ دارند.

با توجه به اينکه اين وصيت پدر درواقع نوعي هديه است بين ورثه آن زن به‌صورت مساوي تقسيم می‌شود.

در فرض سؤال جاى قرعه نيست؛ زيرا قرعه براى جايى است كه هيچ راه ديگرى نباشد. بلكه نصف سهم پسر و نصف سهم دختر براى وى در نظر گرفته می‌شود و از او به ورثه‌اش منتقل مى‌گردد.

طبقه اول ارث شامل پدر و مادر و اولاد ميّت است و با نبودن اولاد، اولاد او هرچه پايين روند. (البته هرکدام از آنان که به ميّت نزدیک‌تر است) و تا يك نفر از اين گروه باشد گروه دوم ارث نمى‏برند.

هرکس سهم پدر خود را می‌برد یعنی اگر میت دو پسر داشته مال نصف می‌شود و سهم هریک بین فرزندانشان به‌صورت دو سهم پسر و یک سهم دختر تقسیم می‌شود.

آرى ارث آن پدر به والدین او و سایر فرزندان و همسرش می‌رسد.

دیه او با دیگران تفاوتی ندارد چون مسلمان است یا به تبعیت اسلام پدر و مادر و یا کبیر می‌شود و خودش اسلام را می‌پذیرد و (هرچند زمینه نامناسبی دارد ولی مانند فرزندی که زمینه بیماری را از پدر و مادر به ارث برده و می‌تواند با رعایت موازین بهداشتی و درمانی نه‌تنها بیمار نشود بلکه قوی‌تر از پدر و مادر و افراد معمولی شود). او نیز با رعایت احکام اسلام و خودسازی می‌تواند به قرب الهی برسد. ولی احکام خاصی هم دارد مانند نبودن ارث بین او و پدر و مادرش که نه ارث می‌برد و نه ارث می‌گذارد؛ بنابراین ارث او به فرزندان و همسرش می‌رسد و در مرحله بعد به حاکم شرع؛ و نمی‌تواند قاضی یا امام جماعت شود.