Bir şəxsin torpaq sahəsində tapılmış xəzinənin xümsü
İnsanların öz torpaq sahələrində tapdıqları xəzinənin hökmü nədir?
Şəriət risaləsinin 1535 - ci məsələsində qeyd etdiyimiz şərtlərlə onu öz mülkiyyətinə çevirib xümsünü verə bilər.
Şəriət risaləsinin 1535 - ci məsələsində qeyd etdiyimiz şərtlərlə onu öz mülkiyyətinə çevirib xümsünü verə bilər.
a) İmam (əleyhis-salam) səhmində hər vaxt mal sahibi xüsusi yerdə sərf olunmasını özü təyin etsə, ona tabe olmaq lazım deyil. Lakin şəri hakim bunu təyin etsə, ehtiyat ona riayət etməkdir. b) Zeydin adına alıb Əmr üçün sərf etsə, işkalı var. Amma ümumi adla alıb, onun hər hansı bir nümunəsinə sərf edərsə, maneəsi yoxdur.
İmamın (əleyhis-salam) səhminin məsrəfi üçün şəri hakimin icazəsi vacibdir. Seyid səhminin məsrəfi üçün də ehtiyat vacibə görə icazə almaq lazımdır.
İllik hesabı hər nə qədər olsa, irəli çəkməyin heç bir maneəsi yoxdur. Lakin onu təxirə salmaq şəri hakimin icazəsi olmadan caiz deyil.
Xümsü verilməmiş mal mövcuddursa, onun xümsünü verməyi önə çəkməlidirlər. O mal mövcud deyilsə, ehtiyat budur ki, malını hər iki borc sahibi arasında bölsünlər.
Xümsü verilməmiş mal mövcuddursa, onun xümsünü verməyi önə çəkməlidirlər. O mal mövcud deyilsə, ehtiyat budur ki, malını hər iki borc sahibi arasında bölsünlər.
Onlar faydalı İslam elmlərinin təhsili ilə məşğuldurlarsa, şəri hakimin icazəsi ilə İmam səhmini almalarının eybi yoxdur.
Onun şənindəndirsə və israf deyilsə, caizdir.
Xümsün müqəllidin öz mərcəyinə verilməsi o halda lazımdır ki, digər müctəhidlərin, bu müqəllidin mərcəyinin lazım bildiyi məsrəf olma yerlərində sərf etdikləri məlum olmasın. Habelə mərcəyi-təqlidin hakimin hökmü ünvanı ilə xümsü öz müqəllidlərindən tələb etdiyi surətdə lazımdır. Bu iki haldan başqa, digər müctəhidlərin nəzəri ilə məsrəf etmək olar.
Xümsün müqəllidin öz mərcəyinə verilməsi o halda lazımdır ki, digər müctəhidlərin, bu müqəllidin mərcəyinin lazım bildiyi məsrəf olma yerlərində sərf etdikləri məlum olmasın. Habelə mərcəyi-təqlidin hakimin hökmü ünvanı ilə xümsü öz müqəllidlərindən tələb etdiyi surətdə lazımdır. Bu iki haldan başqa, digər müctəhidlərin nəzəri ilə məsrəf etmək olar.
Seyidliyin bəzi hökmləri, o cümlədən xüms almaq onlara keçmir. Bunu səbəbi fiqh kitablarında bəyan olunmuşdur.