Alimlər qazancından artıq qalmayan və pul (ehtiyat) yığa bilməyənləri yox, gəlirindən artıq qalan və əlində pul yığılan kəsləri nəzərdə tutmuşlar.
Əgər sözü gedən pulu nikah əqdinin daxilində şərt olaraq ata üçün nəzərdə tutsalar, halaldır və bir il keçməklə xüms ona vacib olur.
Sizə icazə veririk ki, öz xümsünüzü verəsiniz və özünüzə düşən səhmiyyədən istifadə edəsiniz. Çalışın ki, qardaşınızı da əmr be məruf edəsiniz.
Maliyyət digər məxaricdəndir ki, illik xərclərdən sayılır və xümsdən hesab olunmur.
Seyidliyin bəzi hökmləri, o cümlədən xüms almaq onlara keçmir. Bunu səbəbi fiqh kitablarında bəyan olunmuşdur.
Xümsü verilməmiş mal mövcuddursa, onun xümsünü verməyi önə çəkməlidirlər. O mal mövcud deyilsə, ehtiyat budur ki, malını hər iki borc sahibi arasında bölsünlər.
Niyyət kifayət etmir. (Zehindən) xaricdə ayırmaq lazımdır. Və ya xümsü verilmiş pul müəyyən hesabda və xümsü verilməmiş pul digər hesabda olmalıdır.
Dərvişlərin “işriyyə”sinin İslamda əsası yoxdur. İslamda işriyyə yalnız dörd taxıl növünün zəkatına məxsusdur. Bu şərtlə ki, yağış suyu, arx suyu və bu kimi sularla suvarılmış olsun.
Xümsün müqəllidin öz mərcəyinə verilməsi o halda lazımdır ki, digər müctəhidlərin, bu müqəllidin mərcəyinin lazım bildiyi məsrəf olma yerlərində sərf etdikləri məlum olmasın. Habelə mərcəyi-təqlidin hakimin hökmü ünvanı ilə xümsü öz müqəllidlərindən tələb etdiyi surətdə lazımdır. Bu iki haldan başqa, digər müctəhidlərin nəzəri ilə məsrəf etmək olar.
(İllik xərclərdən) artıq gəliri varsa, xümsünü verməlidir.
Hər vaxt o evdə və ya yeməkdə xüms malı olduğuna yəqini olsa, ondan istifadə etmək caiz deyil. Yalnız şəri hakimdən icazə almaqla bunu edə bilər.
