Nəziri həyata keçirmək mümkün olmadıqda
Bir şəxs nəzir etmişdir ki, hər il 10 gün oruc tutsun. Lakin hal-hazırda qocalığına görə buna gücü çatmır. Onun vəzifəsi nədir?
Onun bu yaşlarına dair nəzir etməsi səhih deyil.
Nəzirin sərf olunma yerlərinin dəyişdirilməsi
Bir şəxs bir neçə il bundan öncə nəzir etmişdir ki, onun istəyi yerinə yetəcəyi təqdirdə öz ümumi hamamından əldə etdiyi gəlirinin bir qismini Əmirəl-möminin Əliyə (əleyhissəlam) vəqf etsin və mübarək Ramazan ayının 19, 20, 21-ci gecələrində iftar süfrəsi versin. O, neçə-neçə illər bu üç gecədə iftar süfrəsi vermişdir, bir halda ki, bu yemək həqiqi sahiblərinə və ehtiyacı olanlara çatmamışdır. Bundan əlavə, nəzir edən şəxs də öz nəziri üçün siğə oxuduğunu və ya onu dildə dediyini dəqiq bilmir. Bütün bunları nəzərə almaqla, icazə verirsinizmi ki, bu iş ümumxalq mənfəətli işlərdə xərclənsin? Məsələn, imkansız oğlan və qızların evlənməsi üçün verilsin və ya eyni miqdarda yemək quru (xam) şəkildə fəqir camaat arasında paylansın, yaxud da pul bütövlükdə İmdad Komitəsinə təhvil verilsin. Pulun miqdarı təxminən 100 min tüməndir. Xahiş edirik ki, bizə yol göstərəsiniz.
Əgər nəzir siğəsini, hətta Fars dilində olsa belə, oxumuşdursa, onu dəyişdirmək caiz deyil. Lakin əgər oxumamışdırsa, dəyişməyin maneəsi yoxdur.
Saqqalı qırxmağın bədən üzvlərini kəsmək olduğunu deyən hədislərin mənası
Saqqalı qırxmağın müslə – bədən üzvlərini kəsmək olduğunu bəyan edən bəzi rəvayətlər, saqqalı qırxmağın haram olmasını isbat etmirmi?
Bu hədislərin bir şəxsin zorla digər şəxsin saqqalını qırxdığı hallara məxsus olduğu ehtimalı var. Amma əgər onun razılığı ilə qırxarsa, hərçənd ehtiyat vacib bunu etməmək olsa da, “bədən üzvünü kəsmək” ünvanına daxil deyil.
Zinanın haramlığının zati və yaxud ərəzi olması
Zinanın haramlığı zatidir yoxsa ərəzi?
Əgər “zati” dedikdə məqsədiniz zinanın haramlığının onun ziyanlı nəticələri ilə heç bir əlaqəsi olmamağıdırsa, (yəni zina ziyanlı nəticə versə də, verməsə də haramdır) cavab budur ki, bəli, zinanın haramlığı zatidir.
Sinif otağında hicaba riayət etməyin lazımlığı
Lövhədə yazı yazdığı zaman qadının şəriətdə icazə verilən miqdardan artıq görünən üzünə, saçlarına və əllərinə baxmağın hökmü nədir? (Təbii ki, müəllimin başa salmağı və tələbələrin başa düşmələri üçün.)
Hicaba elə riayət olunmalıdır ki, üz və əllərdən artıq (miqdar) görünməsin.
Namaz qılmaq mümkün olmayan məscidin sökülməsi
Bir məscid 60-70 il bundan qabaq inşa edilmişdir. Lakin məkan baxımından münasib yerdə deyil. Yəni qışda o qədər soyuq olur ki, məhəllə camaatının məscidə getməyə və namaz qılmağa gücləri çatmır. Bu məscid bir nəfərin torpaq sahəsinin yanındadır. Onun özü vəfat edib. Lakin övladları iddia edirlər ki, məscid məhəllənin ərbabları tərəfindən zor gücünə tikilmişdir. Halbuki, onlar məscidin ətrafındakı sahibsiz torpaqları və məscidin öz torpağını abad etmişlər. Belə ki, onlar məscidin qapısına kimi əkin sahəsi düzəltmişlər. Bu səbəbdən məhəllə camaatı bir müddət olar ki, münasib bir yerdə yeni məscid tikiblər. Qabaqkı məscid isə xarabalığa çevrilmişdir. Camaatın onun qarşısında vəzifələri nədir? Bu məscidi söküb yerinə ağac əkə və ağaclardan əldə olunan mənfəəti yeni məscidə sərf edə bilərlərmi? Xatırladırıq ki, məhəllə əhalisinin sayı çox deyil ki, onların iki məscidi olsun.
Məscidi sökmək olmaz. Özü uçub xarab olarsa və avadanlığı təhlükə altına düşərsə, onları digər məsciddə istifadə etmək olar. Əgər uçub dağılandan sonra torpağı tam yararsız vəziyyətdə olsa, o torpaqlardan başqa məscidin mənfəəti üçün istifadə etməyin eybi yoxdur. Ətrafdakı torpaq sahiblərinin dedikləri şəri sənəd olmadan etibarsızdır.
Diyə ödənməmişdən cinayətkarın ölümü
Bir şəxs qəza hadisəsində digər şəxsi öldürmüşdür. Məhkəmə qatilin diyə ödəməsi barədə qərar çıxarmışdır. Lakin qatil diyəni ödəməzdən öncə dünyasını dəyişmişdir. Sual budur ki, bu diyəni ödəmək onun varislərinə vacibdirmi?
Diyə sair borclar kimidir və onu vəfat edən şəxsin malının əslindən (üçdə biri çıxılmazdan və vərəsələr arasında bölünməzdən öncə) ödəmək vacibdir.
Daimi nikahdan sonra zina
Bir qızla bir oğlan zina etmişlər. Oğlan bu əməldən sonra başqa bir qızla evlənmişdir. Amma evləndikdən sonra da bu əməli (zinanı) həmin qızla təkrar etmişdir. Oğlanın ikinci qızla evlənəndən sonra etdiyi bu zina, möhsinə zina sayılırmı?
Evlənəndən sonra əlaqədə olmuşdursa və bu əməli birinci qızla davam edirsə, möhsinə zina sayılır.
Zəruri hallarda nəziri nəzərdə tutulmuş yerdən başqasında yerinə yetirmək
Bir şəxs Beytullahil-hərama (Kəbəyə) gedəcəyi təqdirdə qızıl navalçanın altında Quranı bir dəfə xətm edəcəyini nəzir etmişdir. Lakin ora gedəndən sonra təmir işlərinə görə o məkanda Quran oxumaq mümkün olmasa, onun vəzifəsi nədir?
Ehtiyat vacib budur ki, Məscidül-həramın oraya yaxın olan digər bir yerində bu işi yerinə yetirsin.
İrs qruplarının hamısı üçün qisas haqqı
İrsdə ikinci və üçüncü qrupların qisas almaq haqqı varmı?
Əmlakdan irs aparanların hamısının qisas almaq haqları var. Yalnız ər-arvadın qisas haqları yoxdur. Amma diyədə şərikdirlər.
İstixarəyə əməl etməmək
İstixarə etdikdən sonra ona əməl etmək vacibdirmi?
İstixarəyə əməl etmək vacib deyil, lakin imkan daxilində əksinə əməl olunmasın. Amma (bu işi görmək istəsə) onu müəyyən bir müddət təxirə salsın, sonra ona əməl etsin.
Məscid ərazisindən idman fəaliyyətləri üçün istifadə etmək
Məscidin ərazisindən (məsələn, həyət, zirzəmi və s.) dini təlimlərlə (Quran təlimi, əhkam və əqaid) yanaşı, sağlam mədəni fəaliyyətlər üçün tennis stolu gətirməyin hökmü nədir?
Yuxarıda sözü gedən avadanlıqdan məscidin şəbistanında və fəzasında istifadə etmək caiz deyil. Amma əgər məsciddə kitabxana və ya mədəni-maarif fəaliyyətlər üçün salon tikilmişdirsə, bu kimi işlər üçün onun fəzasından istifadə etmək olar.
