جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

1) Sözü gedən şəhadət qəbul olunmur. Yalnız qətllə nəticələnən işlərdə bu şəhadət qəbul oluna bilər. Lakin yaxşı olar ki, öz aralarında müsalihə etsinlər (razılığa gəlsinlər).2 və 3) Yuxarıdakı cavabdan məlum oldu.

İnsanların hüquqlarında (həqqun-nas) şəhadətə şəhadət vermək qəbul olunur.

Cinayətini şərən sübuta yetirməmiş heç bir müttəhimi cəzalandırmaq olmaz. Yalnız iki surətdə bu mümkündür:1) Öz iqrar və etirafına görə sahibinin icazəsi olmadan evə girmək, avtomobilin qapısını açmaq və ya əxlaqsızlıqla məşğul olmaq kimi günahları sübuta yetən, habelə cəza dəlillərinə şamil olan hallarda. Belə hallarda onu bu ünvanla cəzalandırmaq və ondan bildiklərini açıqlamağı tələb etmək olar.2) İslam hökuməti və ya İslamın varlığına, habelə müsəlmanların can və qanlarına geniş miqyasda aid olan böyük əhəmiyyətə malik məsələlər gündəmə çəkilən, nəticədə “mühüm və daha mühüm” qaydasını əsas tutaraq belə cəza növlərini tətbiqi mümkün olan yerlərdə. Bundan əlavə müasir zamanda dünyada elə metodlar kəşf olunmuşdur ki, müstəntiq müttəhimə əzab-əziyyət vermədən məlumatları ondan ala bilir.

Əgər iqrar və etiraf təzyiq altında baş vermişsə, habelə iqrar həyatda varlığı olmayan şəxslər barəsində olmuşsa, bu iqrar və etirafın etibarı yoxdur.

Kişinin iqrarına əsasən o, rəcm (daşqalaq) cəzasına məhkum edilməlidir. Qadına isə razı olmadığını iddia etdiyinə görə bəraət verilməlidir. Zahiri hökmlərdə fərqli ölçü götürməyin maneəsi yoxdur. Baxmayaraq ki, bu iş bəzi hallarda icmali (qeyri-dəqiq) elmlə ziddir. Məsələn, “kürr, yoxsa qəlil su (az su) olması şəkli olan su ilə yuyulan nəcis paltar” məsələsində istishab qaydasına görə paltar nəcis sayılır, su isə pak sayılır.

Şəriət hakiminin hüzurunda İslamın təyin etdiyi şərtlər və qayda-qanunlara riayət etməklə baş verməlidir.

Haqq sahibinin razılığı ilə onun bölüşdürmək olar və hər kəsin payı yerli əhalinin nəzərdə tutduqları qədərdir.

Əgər torpağı bölüşdürmüşlərsə və bölgü ilə razılaşmışlarsa, ona müvafiq olaraq əməl etməlidirlər. Onların hər birinin payı yerli əhalinin bu barədə adətinə uyğun olaraq olmalıdır.

Əgər o torpaqlar kəndin və ya müəyyən yaşayış məntəqəsinin hərimidirsə (ümumi torpaqlarıdırsa), o məntəqə əhalisinin onu (torpaq sahəsini) öz aralarında bölüşdürməyə haqları var. Bölgüdən sonra onların hər birinin oranın otunu biçməyə və odununu yığmağa haqları var. Əgər hərimi deyilsə, o halda buna haqları çatar ki, oranı özləri üçün ayırmış və yaxud əlamət qoyub ətrafına daş düzmüş olsunlar.

1. Birinci surətdə otlaq sahibinin ondan icazəsiz biçilən otları aparmağa haqqı var. 2. İkinci surətdə otları biçmək üçün alınan icazənin müqabilində pul almağın eybi yoxdur.

Onlar yerli camaatın ümumi rəyinə (ürfünə, adətinə) uyğun olaraq əməl etməlidirlər.

Sözü gedən torpaq sahəsi sahibsiz idisə, bunun eybi yoxdur. Habelə sahibi olan abadlaşdırılmış torpaq idisə və bələdiyyə idarəsi onu şəriət qanunlarına əsasən öz mülkiyyətinə keçirmişdirsə, yenə də eybi yoxdur. Əks halda ölülərin orada dəfn olunması caiz deyil.