Namaz qılanlara maneçilik törətməsə, onların yerini daraltmasa, və məscidin tələbatından sayılarsa, eybi yoxdur.
Onların razılığı şərt deyil. Lakin onların narahatçılığına səbəb olmamalıdır. Məsələn, məscidin mikrofonunun səsi, habelə məscidə gələnlərin saxladıqları maşınlar qonşulara mane olmamalıdır.
Əgər onun binasının yenidən inşasına ümid yoxdursa, habelə o kənddə başqa hamama ehtiyac yoxdursa ki, bu yeri satıb ona sərf etsinlər, bu halda yazdığınız şeyləri həyata keçirə bilərsiniz.
Məsciddə onlardan istifadə etmək mümkün deyilsə, yaxud məhv olmaq üzrədirsə, onları “əhsənə” çevirmək olar. Yəni onları muzeyə və qeyrisinə sataraq yerinə təzə Quranlar alıb məscidə vəqf etsinlər.
O avadanlığa ehtiyac yoxdursa, satıb pulunu həmin məscidə xərcləyin. Buna görə ki, belə hallarda onları vəqf edən, yaxud hədiyyə edən insanların nəzərinə (məqsədlərinə) daha yaxın olan, onları (avadanlıqları) həmin məsciddə istifadə etməkdir. Bu məscidin onlara ehtiyacı yoxdursa, başqa məsciddə istifadə edə bilərsiniz.
Məscidi sökmək caiz deyil. Lakin özü xarab olarsa onun materiallarını o kəndin məscidinə, yaxud başqa kəndin məscidinə köçürmək olar.
Xətm və fatihə məclislərinin pulları məscidin mütəvəllisinin, yaxud imam camaatın nəzarəti altında (hansı biri bu işə nəzarət edirsə) məscidin vəsaitinə xərclənməlidir. Məscidin xadimi də onların nəzarəti ilə adi miqdarda o puldan istifadə edə bilər. Lakin diqqət etmək lazımdır ki, məsciddən istifadə etməyin müqabilində pul almaq olmaz; yalnız camaat öz razılıqları ilə nə isə versələr və ya məsciddə olan xidmətlərə görə onlardan pul alınsa, eybi yoxdur.
Yol üstündə yerləşən və qaytarılmasına ümid qalmayan məscidlərin barəsində həm məscid olma hökmü, həm də vəqf olma hökmü aradan gedir. Bunu edən şəxs o məscidin qiymətini başqa məscidin inşasına, yaxud sair məscidlərin təmirinə xərcləməlidir. Həqiqətdə bu iş malın eynini tələf etmək kimidir. Lakin çox ciddi, fövqəladə zərurət olmasa, məscidi sökmək əsla caiz deyil. Çöllüklərdə, əhalisi köçmüş kəndlərdə yerləşən məscidlər barəsində isə, (demək lazımdır ki,) onları elə bir şəkildə qorumaq lazımdır ki, onlara qarşı hörmətsizlik olmasın.
Caiz deyil. Lakin onu satıb həmin məscidin buna bənzər ehtiyaclarına sərf etmək olar.
Məscidin qadınlar üçün, bəzən də kişilər üçün müəyyən məhdudiyyətləri vardır. Hüseyniyyədə isə (məscidlə müqayisədə) daha çox azadlıq var. Əlbəttə, məsciddə qılınan namazın savabı ilə Hüseyniyyədə qılınan namazın savabı arasında böyük fərq mövcuddur. Bu da iki növ binanın təsis olunmasına səbəb olmuşdur.
Ehtiyac olan halda, eybi yoxdur.
Ehtiyat budur ki, mütəvəllidən icazə alınsın. Lakin mütəvəlli məscidin mənafeyinə qarşı müxalif mövqe tutarsa və ya laqeyd olarsa, şəri hakimdən icazə alın.
