استفاده شخصی از بیت المال
استفاده شخصی از وسایل و امکانات محل کار چه حکمی دارد؟
استفاده شخصی از بیت المال، جايز نيست، مگر در مواردى كه مقرّرات اجازه مى دهد، يا اينكه با اجازه مسئولينى كه در اين حيطه اختيارات قانونى دارند، بوده باشد.
پرداخت دیه از بیت‌المال در صورت اقرار جداگانه دو نفر به قتل
ماده 236 قانون مجازات اسلامی بیان می‌دارد: اگر کسی به قتل عمدی شخصی اقرار کند پس‌ازآن دیگری به قتل عمدی همان مقتول اقرار نماید درصورتی‌که اوّلی از اقرارش برگردد قصاص و دیه از هر دو ساقط می‌شود و دیه از بیت‌المال پرداخت می‌شود، این در حالی است که قاضی احتمال عقلایی ندهد که قضیه توطئه آمیزاست: الف: آیا این ماده‌قانونی از فقه گرفته‌شده است؟ب: اگر اولیاء دم درخواست دیه داشته باشند چه کسی باید دیه بدهد؟
این ماده‌قانونی از حدیث معتبری گرفته‌شده است و فقها به آن فتوا داده‌اند و بیت‌المال دیه آن را می‌پردازد.
پرداخت دیه از بیت‌المال تنها در صورت قتل
درصورتی‌که ضارب یا قاتل فرار کند یا ناشناخته باشد، آیا می‌توان دیه جراحات و صدمات وارده بر مجنىّ علیه یا قتل را از بیت‌المال پرداخت؟
تنها در صورت قتل (چه عمد و چه غیر عمد) دیه از بیت‌المال گرفته می‌شود و دیه‌ی جراحات و صدمات بر عهده‌ی جانی است و دلیلى برگرفتن دیه در غیر قتل از بیت‌المال نداریم.
پرداخت دیه از بیت‌المال در صورت اعسار جانی
در موارد اثبات اعسار جانى از پرداخت دیه، اعم از اینکه موضوع آن قتل یا ضرب‌وجرح عمدى، یا در حکم شبه عمد، یا شبیه عمد باشد و محکوم‌علیه معسر نیز در دسترس باشد، لکن جهت اعسار مذکور حتّى در مدّت طولانى نیز قادر به پرداخت دیه مورد حکم نباشد. آیا باید از بیت‌المال پرداخت نمود، یا بر عهده بستگان محکوم‌علیه (الاقرب فالاقرب) است، یا در این فرض کسى جز محکوم‌علیه معسر ضامن نیست؟
در فرض سؤال چنانچه جنایت از قبیل قتل بوده باشد، دیه از بیت‌المال پرداخته می‌شود.
عدم لزوم اعلام پرداخت دیه از بیت‌المال در صورت عدم شناسایی قاتل
در مواردی که قاتل شناسایی نمی‌شود و دیه باید از بیت‌المال پرداخت شود، آیا اعلام این مطلب و قید آن در حکم لازم است، مخصوصاً اگر اثر نامطلوبى در جامعه داشته باشد و مورد سوءاستفاده قرار گیرد؟
در فرض سؤال لازم نیست این مسئله به‌طور آشکار اعلام شود تا سبب سوءاستفاده برای افرادى گردد.
درخواست پرداخت تفاضل دیه از بیت‌المال
در صورت عدم تمکّن اولياي دم از پرداخت تفاضل دیه و درخواست آنان از دستگاه قضايي، آيا ميتوان فاضل ديه را از بیت‌المال پرداخت نمود؟
در فرض سؤال جایز نیست، مگر اینکه امر مهمی‌باشد که در این صورت می‌توان از با اجازه‌ی حاکم شرع پرداخت نمود.
حکم دیه در صورت عدم توانایی بیت‌المال در پرداخت دیه
قاتلى محکوم‌به پرداخت دیه شده است، پس از پرداخت قسمتى از دیه، مدّعى اعسار شده و دادگاه قاتل را معسر شناخته و بقیّه دیه را بر عهده بیت‌المال گذاشته است سپس ولىّ دم به بیت‌المال مراجعه کرده و بیت‌المال به علّت کمبود بودجه فقط حدود نیمى ازآنچه را که باید پرداخت کند، پرداخت‌نموده است. آیا ولىّ دم می‌تواند مجدداً به قاتل مراجعه و بقیّه دیه را مطالبه نماید؟
اگر قاتل صاحب مالى شده است، ارباب دم می‌توانند به او رجوع کنند.
حکم پرداخت دیه از بیت‌المال در صورت امتناع از عفو برخی از وراث
بیشتر ورثه مقتول، قاتلى که بایستى اعدام شود را عفو کرده‌اند. یک یا چند نفر از ایشان نه حاضر به دادن رضایت هستند و نه قادر به پرداخت سهم الدّیه سایر ورثه می‌باشند. آیا ورثه مصرّ به قصاص می‌توانند مبلغ لازمه را از بیت‌المال مطالبه کنند؟ اگر چنین امرى ممکن نباشد، آیا قاتل با پرداخت و تودیع سهم الدّیه ورثه معترض، از قصاص معاف خواهد شد؟
در فرض مسئله اخذ دیه از بیت‌المال دلیلى ندارد، چنانچه گروهى رضایت دهند و بقیّه امتناع کنند، قاتل را باید با وثیقه کافى آزاد کرد تا بقیّه تصمیم بگیرند.
استفاده دانشجویان و اساتید پزشکی از بیت‌المال
مشاهده می‌شود كه برخى از دانشجویان و اساتيد پزشكى از امكانات دولتى و بیت‌المال، مثلاً فرم‌های بيمارستانى و كاغذهاى مکتب‌های استفاده شخصى می‌کنند، درحالی‌که هزينه اين وسايل يا از بیت‌المال تأمين می‌شود، يا به هزينه بيماران اضافه‌شده و از آنان گرفته می‌شود. آيا اين كار جايز است؟
جايز نيست، مگر به اجازه مسئولان بيمارستان، با در نظر گرفتن مصالح مجموعه.
شک در بیت المال یا شخصی بودن پولی که در جیب خود یافته
شخصی به دلیل کاری مبلغی از بیت المال را در جیب خود می گذارد و اقدام به خرید می نماید حال پولی در جیب خود یافته است که نمی داند این پول بیت المال است یا پول شخصی خودش است لطفا پاسخ فرمایید این شخص چه باید انجام دهد؟
در صورتی که پول خود او نیز در این جیب بوده، پول موجود را نصف کند؛ نیمی برای خودش و نیمی را به بیت المال بدهد البته اگر احتیاط کرده و همه را به بیت المال اختصاص دهد بهتر است.
حکم حقوق های هنگفت برخی رشته های ورزشی
آیا فرد مسلمان می تواند ورزشی را شغل خود قرار دهد و در مقابل آن پول هنگفتی از بیت المال بگیرد مانند فوتبال که یک فوتبالیست با حقوق های چند صد میلیونی امرار معاش می کند؟
این کار در حد معقول مانعی ندارد ولی حقوق های نامعقولی که معمول شده است و آن هم از بیت المال، جایز نیست.
