اگر هدیه گیرنده از اقوام و خویشاوندان باشد نمی تواند آن را پس بگیرد مگر این که شرط خاصی در مقابل دادن هدیه کرده و یا هدیه مشروط به ادامه زوجیت و یا امثال آن بوده، و اگر از اقوام نباشد تنها در صورتی می تواند، که عین آن هدیه موجود باشد و مصرف نشده باشد و شرط خاصی در مقابل دادن هدیه نکرده باشند.
نبش قبر مسلمان در چند مورد حرام نیست: 1ـ درصورتی‌که میّت در زمین غصبى دفن شده باشد و مالک زمین راضى نشود، همچنین اگر کفن یا چیز دیگرى که با میّت دفن شده غصبى باشد، یا چیزى از اموال میّت که به ورثه تعلّق دارد با او دفن شده باشد و ورثه راضى نشوند که آن چیز در قبر بماند (مانند انگشتر یا زینت‌آلات قیمتى) حتّى اگر راضى شوند و ماندن آن در قبر اسراف باشد باید آن را بیرون آورند، امّا اگر میّت وصیت کرده که دعا یا انگشترى را مثلاً با او دفن کنند درصورتی‌که وصیت او بیش از ثلث نباشد و اسراف محسوب نشود نمی‌توانند قبر را بشکافند. 2ـ درصورتی‌که براى اثبات حقّى لازم باشد بدن میّت را ببینند. 3ـ در موردى که میّت را در جایى دفن کرده‌اند که نسبت به او بی‌احترامی است، مانند قبرستان کفّار، یا جایى که کثافات می‌ریزند. 4ـ براى انجام یک مطلب شرعى که اهمیت آن از شکافتن قبر بیشتر است، مثل این‌که بخواهند بچه زنده اى را از شکم زن حامله بیرون آورند (البتّه معلوم است بچه مدّت کمى بعد از مادر ممکن است زنده بماند). 5ـ در جایى که بترسند درنده‌ای به بدن میّت آسیب برساند، یا دشمن آن را بیرون آورد. 6ـ در موردى که قسمتى از بدن میّت با او دفن‌نشده و بخواهند دفن کنند، ولى احتیاط واجب آن است که آن قسمت را طورى دفن کنند که بدن میّت ظاهر نشود.
در پنج مورد اذان ساقط می‌شود و بنا بر احتياط واجب بايد آن را ترك كرد:1. اذان نماز عصر روز جمعه هنگامىكه با نماز جمعه همراه خوانده شود.2. نماز عصر روز عرفه كه روز نهم ذی‌الحجه است هنگامىكه همراه ظهر خوانده شود.3. نماز عشاى شب عيد قربان براى كسى كه در مشعرالحرام است و آن را با مغرب همراه مىخواند.4. نماز عصر و عشاى زن مستحاضه كه بايد آن را بلافاصله بعد از نماز ظهر يا مغرب بخواند.5 نماز عصر و عشاى كسى كه نمىتواند از بيرون آمدن بول و غائط خوددارى كند.به‌طورکلی هر نمازى كه با نماز قبل همراه خوانده شود اذان آن ساقط می‌شود و فاصله شدن نافله و تعقيب كافى نيست، ولى اگر نمازها را جدا از هم هر يك را در وقت فضيلت خود به‌جا آورند اذان و اقامه هر دو مستحب است. 1-اذان نماز عصر روز جمعه هنگامى كه با نماز جمعه همراه خوانده شود. 2-نماز عصر روز عرفه كه روز نهم ذى الحجّه است هنگامى كه همراه ظهر خوانده شود. 3-نماز عشاى شب عيد قربان براى كسى كه در مشعرالحرام است و آن را با مغرب همراه مى خواند. 4-نماز عصر و عشاى زن مستحاضه كه بايد آن را بلافاصله بعد از نماز ظهر يا مغرب بخواند. 5-نماز عصر و عشاى كسى كه نمى تواند از بيرون آمدن بول و غائط خوددارى كند.بطور كلّى هر نمازى كه با نماز قبل همراه خوانده شود اذان آن ساقط مىشود و فاصله شدن نافله وتعقيب كافى نيست، ولى اگر نمازها را جدا از هم هر يك را در وقت فضيلت خود به جا آورند اذان و اقامه هر دو مستحب است.
زن جوان بهتر است در خانه نماز بخواند.
در شش صورت اگر بدن یا لباس نمازگزار نجس باشد نماز او صحیح است: 1 ـ درجایی که به‌واسطه زخم یا جراحت و دمل، لباس یا بدن به خون آلوده شده باشد. 2 ـ درجایی که خون موجود در لباس کمتر از درهم باشد (درهم تقریباً به‌اندازه‌ی یک «بندانگشت» اشاره است). 3 ـ هرگاه لباس‌های کوچک مانند جوراب و عرقچین او نجس باشد. 4 ـ محمول متنجّس. 5 ـ لباس زنى که پرستار بچه است. 6 ـ درجایی که ناچار است با بدن یا لباس نجس نماز بخواند. مثلاً درجایی گرفتارشده که لباس او نجس است و قابل‌تبدیل نیست یا وقت براى تطهیر آن تنگ است در اینجا از باب ضرورت نماز در لباس نجس صحیح است.
شكستن نماز واجب عمداً بنا بر احتياط جايز نيست، ولى براى جلوگيرى كردن از ضرر قابل توجّه مالى يا بدنى مانعى ندارد، مثلاً اگر جان نمازگزار يا كسى كه حفظ جان او واجب است به خطر بيفتد و بدون شكستن نماز رفع خطر ممكن نباشد بايد نماز را شكست، همچنين براى حفظ مالى كه نگهدارى آن لازم است، امّا براى مالى كه اهمیت چندانى ندارد، مكروه است.
خواندن نماز قضا واجب بر همه واجب است، به جر موارد زیر:الف: شخصی كه در تمام‌وقت به‌صورت غیرعمدی بی‌هوش بوده است.ب: نمازهای دوران قبل از ایمان آوردن فرد كافرى كه مسلمان شده است.ج: زنى كه در حال حيض يا نفاس بوده است.د: شخصی که مجنون و دیوانه است، اگر اوقات نماز را درک نمی‌کرده است و عقل کافی نداشته است.
1- ربا گرفتن مسلمانان از كفّارى كه در پناه اسلام نيستند.2- ربا گرفتن پدر و فرزند از يكديگر.3- ربا گرفتن زن و شوهر از يكديگر.
لوث در مواردى است كه اماره ظنّيّه نزد حاكم شرع بر صدق مدّعى قائم شود؛ مانند شهادت شاهد واحد، يا در جايى كه شخصى را غرق خون ببينند و شخص مسلّحى را كه بر سلاح او آثار خون است در آنجا بيابند، يا كشته اى را در خانه، يا محلّهاى كه غير از افراد خاصّى وارد نمىشوند، مشاهده كنند، در حالى كه عداوتى بين صاحبان خانه يا محلّه و مقتول وجود داشته است و امثال آن. در چنين مواردى قاضى احكام قسامه را جارى مىكند.
خمس در هفت مورد واجب می‌شود:1- منافع کسب‌وکار2- معدن3- گنج4- مال حلال مخلوط به حرام5- جواهراتى كه با غوّاصى از دريا به دست می‌آید،6- غنيمت جنگى7- زمينى كه كافر ذمی از مسلمان می‌خرد بنا بر احتياط واجب
1- عدم امکان تهیه آب 2- دسترسی به آب با مشقت زیاد 3- ترس از بیماری یا طولانی شدن آن 4- ترس از هلاک شدن از تشنگی یا افتادن در مشقت زیاد 5- دسترسی به آب فقط به مقدار تطهیر بدن یا لباس 6- آب موجود غصبی یا ظرف آن غصبی یا از طلا و نقره باشد 7- تنگ شدن وقت برای نماز
اشتغال به کسب‌وکار در غير از موارد وجوب، مستحب مؤكّد است، مخصوصاً براى كمك به فقرا و يا وسعت بخشيدن به زندگى خانواده.
اوّل: توانايي عمل به نذر را در آن زمان يا آن مکان ندارد، ولي با تغيير آن به زمان و مکان ديگر مي تواند عمل کند، در اين صورت از قبيل تعدد مطلوب است و در نزديک ترين مورد به موارد نذر، آن را مصرف مي کند مانند نذر اطعام روز عاشورا در مسجد خاص، در صورتي که مسجد مزبور را خراب کرده اند؛ بايد در مسجد ديگري اطعام کند.دوم: موضوع نذر در شرايطي طالب نداشته باشد. مانند نذر غذايي خاص در منطقه اي که در آن روز غالباً آن غذا را مي پزند و از اين اطعام استقبال نمي شود، در اين شرايط نيز مي توان نوع غذا را تغيير داد.
هبه در چند صورت قابل برگشت نيست:1.هبه معوَّضه باشد؛ يعني در قبال آن چيزي دريافت کرده باشد.2.هبه به ذي رحم (بستگان نسبي) باشد.3. مورد هبه تغيير پيدا کرده باشد مثلاً زمين باشد و در آن خانه ساخته باشند يا پارچه اي باشد و با آن لباس دوخته باشند يا فروخته باشند.4. هبه کننده فوت کند.5. هبه به قصد قربة الي الله پرداخت شده باشد. در اين پنج صورت هبه قابل بازگشت نيست.
هرگاه آب دارد ولى می‌ترسد اگر وضو بگيرد بيمار شود، يا بیماری‌اش به طول انجامد، يا شدّت پيدا كند، يا معالجه آن سخت شود، در تمام اين موارد بايد تيمّم كند. ولى اگر مثلاً آب گرم برايش ضرر ندارد بايد با آب گرم وضو بگيرد يا غسل كند؛ و لازم نيست يقين به ضرر داشته باشد، همين اندازه كه خوف ضرر داشته باشد كافى است كه وضو نگيرد و تيمّم كند.
