مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

هرگاه وارث يك دايى يا يك خاله و يك عمو يا يك عمّه باشد، مال را سه قسمت مى‏كنند، يك سهم را دايى يا خاله، دو سهم را عمو يا عمّه می‌برد.

دلیل آن روشن است زنان هنگامی‌که شوهر می‌کنند هزینه‌ای براى زندگى نمی‌پردازند و در اسلام تمام هزینه آنها بر دوش مردان است و به تعبیر دیگر مردان هم باید هزینه زندگى خود را بپردازند و هم هزینه زندگى فرزندان و زنانشان را و بااین‌حال طبیعى است که سهم ارث آنها بیشتر باشد، ممکن است گفته شود بعضى از زنان شوهر نمی‌کنند و بعضى از مردان زن نمی‌گیرند، درباره آنها چطور؟ پاسخ آن نیز با توجّه به یک نکته معلوم می‌شود و آن اینکه قوانین الهى (بلکه تمام قانون‌ها) هماهنگ با نوع افراد جامعه است. افراد استثنایى معیار قوانین نیستند (شرح بیشتر را در تفسیر نمونه، جلد سوّم، صفحه 374، ذیل آیه دوازدهم سوره نسا مطالعه فرمایید).

اگر وارث عمو و عمّه هر دو باشند (و همه پدر و مادرى يا پدرى باشند) عمو دو برابر عمّه می‌برد.

درصورتی‌که خواهران صریحاً رضایت نداده باشند فرزندان آنها حق مطالبه دارند.

درصورتی‌که پس از تحقیقات کافى از آشنایان و بستگان و اهل اطّلاع مسئله روشن نشود، احتیاط آن است که طرفین ورثه باهم مصالحه کنند، درصورتی‌که صغیرى در بین نباشد، وگرنه احتیاط رعایت حقّ اوست.

اگر سهم خود را به برادر دیگر بخشیده اند و تحویل وی داده‌اند حق رجوع ندارند.

هیچ‌یک از ورثه حق ندارند بیش از سهم خود را از اموال میّت بردارند، مگر به رضایت بقیّه؛ و به‌طورکلی استفاده از ملک مشترک بدون رضایت تمام افراد جایز نیست.

هرگاه وارث ميّت عمو و عمّه و دايى و خاله پدر و عمو و عمّه و دايى و خاله مادر او باشد، مال او سه سهم می‌شود، يك سهم به عمو و عمّه و دايى و خاله مادر ميّت مى‏رسد (و آنها بنا بر احتياط واجب در تقسيم آن مصالحه مى‏كنند) و دو سهم ديگر را سه قسمت مى‏كنند، يك قسمت را دايى و خاله پدر ميّت، به‌طور مساوى ميان خود تقسيم مى‏كنند و دو قسمت ديگر آن به عمو و عمّه پدر ميّت مى‏رسد (و سهم عمو دو برابر عمّه است).

با توجه به اينکه اين وصيت پدربزرگ درواقع نوعي هديه است بين ورثه مادر مرحومتان به‌صورت مساوي تقسيم می‌شود.

اموال میت به یازده قسمت تقسیم می شود یک سهم آن برای طلبکار یک میلیاردی و ۱۰ سهم بقیه برای طلبکار ۱۰ میلیاردی.

اگر وارث میت یک جدۀ پدری و یک جد مادری باشد در این صورت دو قسمت سهم جده می‌شود و یک قسمت سهم جد می‌شود.

اگر تقدّم آن بر فوت پدر و مادر معلوم نشود حكم به تأخّر آن می‌شود.

هرگاه وارث فقط يك خواهر يا يك برادر مادرى باشد كه از پدر با ميّت جداست تمام مال به او مى‏ رسد و اگرچند برادر مادرى يا چند خواهر مادرى يا چند برادر و خواهر مادرى باشند، درهرصورت مال به‌طور مساوى ميان آنها تقسيم می‌شود.

هرگاه وارث ميّت فقط پدر و چند دختر، يا مادر و چند دختر باشد مال را پنج قسمت مى‏كنند، يك قسمت را پدر يا مادر می‌برد و چهار قسمت ديگر سهم دخترهاست كه به‌طور مساوى ميان خودشان تقسيم مى‏كنند؛ که در اینجا سهم هر دختر با پدر مساوی می‌شود.

درصورتی‌که این وصیت به‌ضمیمه سایر وصایای میّت بیش از ثلت اموال وی نباشد عمل به آن لازم است؛ یعنی اضافه سهم دختران از ثلث پرداخته می‌شود؛ و اگر اضافه بر ثلث باشد، تنها به مقدار ثلث جایز است.