خمس اموالی که صرف نذر و کفاره می‌شود
آیا به اموالی که به مصرف نذر یا کفاره می‌رسد خمس تعلق می‌گیرد؟
اموالی را كه انسان به مصرف نذر و كفّاره می‌رساند جزء مخارج ساليانه محسوب می‌شود و خمس ندارد.
عدم وجوب خمس در صورت بی‌نیازی از وسايل خریداری‌شده
اگر از وسایل موردنیازی که در اثناء سال خریده است، بی‌نیاز شده باشد باید خمس آن را بپردازد؟
اگر در اثناء سال وسایل موردنیاز خود را بخرد خمس ندارد و اگر بعداً از آن وسایل بی‌نیاز شود خمس دادن آن لازم نیست، همچنین زیورآلات زنانه اگر بعد از گذشتن سنّ و سالى از زن، موردنیازش نباشد خمس به آن تعلق نمی‌گیرد، ولى احتیاط مستحب آن است که خمس این وسایل یا زیورآلات را بدهد.
تکلیف خمس درآمد زن سرپرست خانوار
خانمى كه نان، خوراك و وسايل موردنیاز زندگی‌اش را خودش تهيّه می‌کند، آيا به او خمس تعلق می‌گیرد؟
چنانچه درآمدش بيش از مخارجش نباشد، خمس بر او واجب نيست.
تکلیف خمس طلاهایی که به زن بخشیده شده
طلايى كه زن به‌صورت بخشش از مادر يا خواهرش دريافت كرده، خمس دارد؟
چنانچه به‌اندازه نياز و در حد شأنش باشد خمس ندارد.
خمس لباس‌ها، زیورآلات و وسايل مختلف زندگى
آیا به لباس‌ها و زیورآلات و سایر وسایل زندگی خمس تعلق می‌گیرد؟
لباس‌هاى متعدّد و همچنین انگشتر و زیورآلات و وسایل مختلف زندگى، اگر همه آن‌ها موردنیاز و در حدّشان او باشد و از درآمد همان سال تهیه‌شده باشد خمس ندارد، ولى اگر زائد بر نیاز و شأن باشد، مقدار زیادى خمس دارد.
خمس پول حاصل از فروش وسایل زندگی
اگر چیزى جزء مؤونه سال گردد، مانند خانه و فرش و وسایل دیگر و بعداً آن را بفروشند آیا به آن خمس تعلق می‌گیرد؟
در این صورت به قیمت آن خمس تعلّق نمی‌گیرد؛ مخصوصاً اگر بخواهند آن را تبدیل به‌مثل کنند
خمس لوازم ازدواج که تدریجاً توسط فرد مجرّد تهیّه شد
افراد مجرّدی که از درآمد بین سال به‌مرورزمان لوازم ازدواج را تهیّه می‌کنند (ازآنجاکه تهیّه فوری لوازم در زمان ازدواج میسر نیست) آیا خمس به این لوازم تعلّق می‌گیرد؟
درصورتی‌که این کار در میان مردم رایج باشد و به‌صورت هزینه معمولى درآید، خمس ندارد.
خمس جهیزیه بعد از عروسی
به اسباب و اثاثیه‌ای که جهیزیه آوردم و هنوز استفاده‌نشده است خمس تعلق می‌گیرد؟
آنچه معمولاً موردنیاز است خمس ندارد هرچند استفاده‌نشده باشد؛ اما هرگاه واقعاً مقدارى از آن زائد بر نیاز بوده باشد خمس دارد، بنا بر احتیاط واجب
خمس جهیزیه
آیا به جهیزیه‌ای که برای دختر تهیّه می‌شود خمس تعلّق می‌گیرد؟
در ميان بسيارى از خانواده‌ها معمول است كه جهیزیه دختران را تدريجاً تهيّه می‌کنند، چنانچه سال بر آن جهیزیه بگذرد خمس آن واجب است؛ ولى در مناطقى كه اگر جهیزیه را قبلاً تهيّه نكنند عيب محسوب می‌شود و يا اینکه تهيّه آن جز به‌صورت تدريجى مشكل است، خمس ندارد؛ بنابراین اگر درجایی خريد جهيزيه و كنار گذاشتن خود آن يا حتى پول عرفا مؤونه به‌حساب بيايد خمسى ندارد
خمس تفنگی که از آن نگهداری می‌شود
تفنگ جنگی مانند تفنگ برنو که قیمت بالایی دارد چنانچه سال‌ها نگهداری شود خمس به آن تعلّق می‌گیرد؟
درصورتی‌که در حال یا گذشته مورداستفاده بوده است خمس ندارد.
خمس کتب طلاب و سایر دانش‌پژوهان
آیا کتاب‌های طلاب، دانشجویان و مانند آن‌ها خمس دارد؟
کتاب‌هایی را كه طلاب علوم دينى يا غير آن‌ها از درآمد کسب‌وکار مىخرند چنانچه موردنیازشان باشد خمس ندارد، ولى اگر فعلاً نيازى به آن ندارند و مقصودشان استفاده در آينده است خمس به آن تعلّق می‌گیرد (اگر در تمام طول سال نيز از آن استفاده نكند، ولى وجود آن كتاب براى مواقع ضرورى در كتابخانه لازم است، نياز محسوب می‌شود).
خمس ملک وقف خاص
اگر ملکى را براى افراد معیّن، مثلاً فرزندان خود، وقف کند خمس دارد؟
هرگاه قبل از گذشتن سال خمسی وقف کند خمس ندارد. البته چنانچه آن ملك درآمدى داشته باشد و از مخارج سال آن‌ها زياد بيايد بايد خمس آن را بدهند.
خمس هدیه پس‌انداز شده بدون اطلاع صاحب حساب
این‌جانب مبلغی را به‌عنوان هدیه در یک حساب بلندمدت در بانک برای برادرم واریز کرده‌ام که خود ایشان اطلاع ندارد و تصمیم دارم در شرایط مناسب به ایشان اطلاع دهم که این حساب، هدیه من به ایشان است. اکنون سال خمسی من رسیده، خمس آن بر عهده‌ی من است؟
اگر به اسم ایشان و برای ایشان منظور کرده‌اید و آن را به او بخشیده‌اید خمس آن بر شما واجب نیست.
حکم هبه برای فرار از خمس
اگر انسان قبل از سال خمسی پس‌انداز خود را ببخشد چه حکمی دارد؟
چنانچه واقعاً ببخشد و اين مقدار بخشش در شأن او باشد خمس به او تعلّق نمىگيرد؛ ولى از فضيلتى محروم شده است. البته اگر براي فرار از خمس باشد اشكال دارد و خمس ساقط نمىشود (بنا بر احتياط واجب).
