معامله با رباخوار
خریدوفروش با تاجری که رباخوار است چه حکمی دارد؟
معامله با او اشکالی ندارد ولی امربهمعروف و نهی از منکر را فراموش نکنید. مگر اینکه بدانید از پول رباخواری در آن معامله وجود دارد.
حکم معامله پول با پول
آیا معامله پول با پول ازنظر شرعی جایز است؟
اگر منظور مبادله ارزهاى مختلف باهم باشد، اشکالى ندارد و اگر منظور معامله نوع واحد پول بوده باشد که مثلاً اسکناس ایرانى را با اهمان مبادله کنند چنانچه اسکناسها باهم در عرف بازار متفاوت باشد مثل اینکه اسکناسهای درشت را گاه بهتر از اسکناسهای کوچک میپسندند همانطور که براى مسافران مرغوبتر است در اینجا نیز میتواند بهصورت یک کالا و تابع عرضه و تقاضا باشد (البتّه با تفاوت کمى که در اینگونه موارد در میان عقلا ملحوظ است) صورت سوّمى نیز دارد و آن اینکه بخواهند براى فرار از ربا مقدارى از اسکناس نقد را با مقدار بیشترى بهصورت نسیه و مدتدار بفروشند بیآنکه تفاوت اسکناسها موردنظر باشد این نوع معامله اشکال دارد و درواقع همان وام توأم با رباست که نام بیع بر آن نهاده شده است.
شرط دریافت وام با بهره از فروشنده در ضمن عقد
شرطی ضمن یک عقد بیع منعقدشده که فروشنده متعهد میشود درصورتیکه خریدار نتواند قسمتی از ثمن را از بانک وام بگیرد بایع شخصاً آن مبلغ را با سود بانکی به مشتری وام دهد و عملاً بخشی از ثمن را بهصورت اقساط بهعلاوه سود بگیرد حال شرط مذکور صحیح است یا نه؟ و در صورت باطل بودن آیا این شرط مبطل عقد است؟
چنین شرطی باطل است ولی عقد باطل نمیشود و چنانچه خریدار نتواند ثمن را بپردازد فروشنده میتواند معامله را فسخ کند.
راهحل خروج از ربا با قرارداد شرکت
شخصى به اینجانب مقدارى پول داده است تا با پولى که خود داشتم ماشینى خریده و ماهیانه مبلغ معیّنى بهعنوان سود پول به او بدهم آیا این کار جایز است؟ و در صورت عدم جواز راه شرعى آن چیست؟
براى اینکه معامله صورت شرعى داشته باشد باید به این نحو عمل شود که معادل مبلغ مزبور از ماشین به صاحب پول واگذار شود سپس سهم او را از ماشین به مبلغ معیّنى اجاره کنید و براى طرفین حقّ فسخ معامله در رأس مدّت قرار داده شود و چنانچه معامله مزبور به همین نحو انجام شود صحیح است.
معامله گندم سالم با ناسالم در صورت برابر بودن قیمت
اگر فروشنده 1 کیلو گندم سالم را به 3 کیلو گندم ناسالم معاوضه کند (بفروشد) ربا محسوب میشود. اما اگر قیمت یک کیلو گندم سالم دقیقاً با قیمت سه کیلو گندم معیوب برابر باشد (یعنی مثلاً یک کیلو گندم سالم 300 تومان قیمت داشته باشد و 3 کیلو گندم ناسالم نیز 300 تومان قیمت داشته باشد)، آیا در این صورت اگر فروشنده و خریدار این گندمها را باهم معاوضه کنند ربا محسوب میشود یا خیر؟
در مورد گندم درهرصورت ربا محسوب میشود خواه قیمت مساوی باشد یا نباشد.
عدم صحت معامله معلّق
آیا معامله زیر، با توجّه به بعضى از بندهاى قولنامه که به این قرار است الف) طبق عبارت بند دوّم قرارداد «معامله قطعى بانک منوط به تصویب کمیسیون معاملات عمده بانک است» یعنى مفهوماً و ظاهراً عقد معلّق است. و در فقه امامیه طبق قول مشهور، جزم در عقد معتبر است و تعلیق منافات با جزم دارد.ب) طبق مادّه دوّم، که در بالا آمده، آیا جایز است در عقد معلّق متعاملین شرط کنند که هر دو یا یکى از آنها با ثالثى مشورت کنند، اگر آن شخص مصلحت دید، معامله باقى و الا بر هم خورد؟ج) به علّت نداشتن مدّت در بند دوّم قرارداد، آیا رعایت توالى ایجاب و قبول غیرممکن است.د) ثمن و مثمن از تاریخ تنظیم قرارداد تبادل نشده و قبض و اقباض به عمل نیامده صحیح است؟
بعضى از تعبیرات این قرارداد حکایت از تعلیق در انشا میکند که موجب بطلان این معامله است و بعضى حکایت از نوعى بیع خیارى دارد و درمجموع احراز صحت چنین معاملهای میسر نیست و اصالة الفساد حاکم است; مگر اینکه بعد از موافقت بانک قبض و اقباض هرچند در ثمن یا مثمن حاصل شود، در غیر این صورت معامله مزبور اعتبارى ندارد.
قرار دادن حق فسخ در صورت عدم پرداخت بهموقع ثمن
اگر خانهای بهصورت نسیه معامله گردد، و در ضمنِ عقد شرط شود که چنانچه خریدار از پرداخت ثمن در موعد مقرّر خوددارى نماید، فروشنده حقّ فسخ معامله را دارد. ولى مدّت استفاده از این خیار مشخص نشده باشد. با توجّه بهضرورت تعیین مدّت خیارِ شرط در عقد، آیا چنین معاملهای شرعاً صحیح است؟
این معامله و این شرط اشکالى ندارد، و استفاده از حقّ مزبور در حدود عرف و عادت محل است. در ضمن باید توجّه داشت که فاسد بودن شرط، سبب فساد عقد نمیشود.
شرط تصرف فروشنده در مورد معامله تا زمان حیاتش
اگر پدرى تمام دارایى، یا عمارت مسکونیاش را به فرزند خود بفروشد، مشروط بر اینکه مادام الحیاة در حیطه تصرّف خودش باشد آیا جایز است؟ در صورت جواز اگر در حیات پدر، فرزند فوت کند آیا بیع به قوّت خود باقى است، یا فسخ میشود؟
بیع مزبور صحیح بوده و آن اموال با اهمان شرایط به ورثه آن مرحوم منتقل میشود و پدر مادام الحیاة فقط حقّ تصرّف در منافع را دارد.
گرفتن سود از شرکتهای خارجی
آیا سودی که شرکت گولدن استار به اعضای خود میدهد در مقابل سود فراوانی که عاید این شرکت میشود ربا محسوب میشود؟ آیا اخذ ربا از شرکتهای خارجی در معاملات البته نه با این نام اشکال دارد؟
گرفتن ربا از شرکتهای خارجی اشکالی ندارد ولی سود شرکتهای زنجیره ای مانند گلدکوئیست حرام است.

