مسأله 948ـ هرگاه پيش از آن که بدن آرام گيرد ذکر سجده را شروع کند، نماز باطل است، همچنين اگر قسمتى از آن را هنگام بلند شدن از سجده بگويد، امّا اگر سهواً باشد مانعى ندارد و اگر قبل از برداشتن سر از سجده متوجّه شود بايد ذکر را اعاده کند.
مسأله 949ـ هنگامى که مشغول ذکر نيست مى تواند بعضى از اعضاى هفتگانه را جز پيشانى از زمين بردارد، يا جا به جا کند، ولى در موقع ذکر جايز نيست.
مسأله 950ـ بعد از سجده اوّل بايد بنشيند تا بدن آرام گيرد، سپس به سجده رود.
مسأله 951ـ بنابر احتياط واجب جاى پيشانى نمازگزار بايد از جاى زانوهايش بيش از چهار انگشت بسته، بالاتر و پايين تر نباشد، همچنين جاى پيشانى نسبت به جاى انگشتان پاى او، خواه زمين سراشيبى باشد يا نباشد.
مسأله 952ـ هرگاه پيشانى را سهواً بر جايى بگذارد که از محلّ زانوها يا انگشتان پا بيش از چهار انگشت بسته، پست تر و بلند تر باشد، اگر بلندى به حدّى است که به آن سجده نمى گويند بايد سر را بردارد و روى چيزى بگذارد که بلندى آن از چهار انگشت بسته کمتر است، امّا اگر بقدرى است که سجده به آن مى گويند واجب است پيشانى را از روى آن به روى چيزى بکشد که به اندازه چهار انگشت بسته يا کمتر است و اگر کشيدن پيشانى ممکن نيست، احتياط آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند.
مسأله 953ـ پيشانى بايد روى چيزى قرار گيرد که سجده بر آن صحيح است و شرح آن به خواست خدا در مسائل آينده ذکر مى شود و اگر حايلى در اين وسط باشد مانند موى سر يا چرک بودن مهر به حدّى که پيشانى به خود مهر نرسد سجده باطل است، ولى تغيير رنگ مهر اشکالى ندارد.
مسأله 954ـ هرگاه نتواند کف دستها را بر زمين بگذارد بايد پشت دستها را به زمين بگذارد و اگر آن هم ممکن نيست مچ دستها را بر زمين بگذارد و چنانچه آن هم ممکن نباشد بنابر احتياط واجب هر جاى دست تا آرنج ممکن شود روى زمين مى گذارد و در صورتى که نتواند، بازو را بگذارد.
مسأله 955ـ بنابر احتياط واجب بايد هنگام سجده سر دو انگشت پاها بر زمين باشد و انگشتهاى ديگر کافى نيست، حتّى اگر ناخن انگشت بزرگ پا طورى بلند باشد که سر انگشت به زمين نرسد اشکال دارد.
مسأله 956ـ کسى که مقدارى از شست پايش بريده شده بايد بقيّه را بر زمين بگذارد و اگر چيزى نمانده بقيّه انگشتان را بگذارد و اگر انگشت ندارد ، مقدارى از پا که باقيمانده بر زمين مى گذارد.
مسأله 957ـ هرگاه بطور غير معمول سجده کند مثلاً بخوابد و هفت عضو بدن را بر زمين بچسباند سجده اش باطل است.
مسأله 958ـ هرگاه در پيشانى دمل و مانند آن باشد و نتواند آن را بر مهر و مانند آن بگذارد مى تواند مهر را درکنار پيشانى يا در هر دو طرف قرار دهد و مهر را در هر دو طرف آن قدر از زمين بلند کند که دمل در وسط آن قرار گيرد به شرط اين که از چهار انگشت بسته بلندتر نباشد و هرگاه دمل يا زخم تمام پيشانى را گرفته باشد بايد به يکى از دو طرف بيرون پيشانى سجده کند و اگر ممکن نيست چانه را بر مهر مى گذارد و اگر آن هم ممکن نيست هر جاى از صورت که ممکن شود بر مهر بگذارد و اگر به هيچ جاى از صورت ممکن نشود بايد به اندازه اى که مى تواند خم شود.
مسأله 959ـ کسى که نمى تواند پيشانى را بر زمين بگذارد بايد به اندازه اى که مى تواند خم شود و مهر ياچيزديگرى که سجده بر آن صحيح است بر محلّ بلندترى قرار دهد که پيشانى به آن برسد و کف دستها و زانوها و انگشتان را بطور معمول بر زمين بگذارد هرگاه نتواند خم شود بايد با سر اشاره کند و الاّ با چشمها اشاره مى نمايد، يعنى آن را به قصد سجده مى بندد و به نيّت سر برداشتن باز مى کند و در هر صورت احتياط واجب آن است که مهر را بلند کند و بر پيشانى بگذارد، اگر هيچ يک از اينها را نتواند احتياط اين است که در قلبش نيّت سجده کند.
