مسأله 936ـ کسى که نمى تواند به اندازه رکوع خم شود اگر بتواند بايد به چيزى تکيه کند و رکوع نمايد و اگر آن هم ممکن نشود بايد به هر اندازه که ممکن است خم شود و اگر هيچ نتواند خم شود بايد رکوع را به صورت نشسته انجام دهد، و اگر آن هم ممکن نشود در حال ايستاده با سر اشاره مى کند و اگر اين را هم نتواند به نيّت رکوع چشمها را بر هم مى گذارد و ذکر را مى گويد و به نيّت برخاستن از رکوع چشمها را بازمى کند.
مسأله 937ـ هرگاه کسى مى تواند رکوع کند امّا به خاطر بيمارى يا علّت ديگرى نمى تواند به اندازه ذکر واجب توقّف کند بايد پيش از آن که از حال رکوع خارج شود ذکر واجب را بگويد هرچند بدن آرام نباشد و اگر نتواند، در حال برخاستن ذکر را تمام کند.
مسأله 938ـ هرگاه کسى بر اثر پيرى خميده شده، يا به خاطر بيمارى يا به علّت ديگر به حالتى شبيه رکوع درآمده، بايد در موقع نماز آن قدر که مى تواند کمر را براى قرائت راست کند و اگر نمى تواند قدرى کمر را قبل از رکوع راست کند سپس به حال رکوع در آيد و اگر آن هم ممکن نشود براى انجام رکوع کمى بيشتر خم شود، به شرط اين که از حالت رکوع خارج نگردد و اگر آن هم ممکن نشود احتياط اين است که هم با سر اشاره کند و هم قصد کند که آن حالتش جزء رکوع باشد.
مسأله 939ـ رکوع از واجبات رکنى است که اگر ترک شود يا در يک رکعت دو رکوع يا بيشتر به جا آورد نماز باطل است خواه عمداً باشد يا از روى سهو و فراموشى.
مسأله 940ـ بعد از تمام شدن رکوع، واجب است راست بايستد و بعد از آرام گرفتن بدن به سجده رود و اگر عمداً اين کار را ترک کند نمازش باطل است، امّا اگر از روى سهو باشد اشکالى ندارد.
مسأله 941ـ هرگاه رکوع را فراموش کند و پيش از سجده اوّل يا ميان دو سجده، يا قبل از آن که پيشانى براى سجده دوم به زمين رسد متوجّه شود، بايد برگردد و بايستد و بعد به رکوع رود.
مسأله 942ـ مستحبّ است پيش از رفتن به رکوع در حالى که راست ايستاده «اللّهُ اَکْبَرُ» بگويد و در حال رکوع زانوها را عقب دهد و پشت را صاف نگه دارد، گردن را بکشد و مساوى پشت نگه دارد و ميان دو قدم نگاه کند و بعد از آن که از رکوع برخاست و راست ايستاددرحالى که بدن آرام است بگويد: «سَمِعَ اللّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ».
مسأله 943ـ در احکام رکوع فرقى بين نماز واجب و مستحب نيست، حتّى زيادى رکوع بنابر احتياط واجب.
مسأله 944ـ در هر رکعت از نمازهاى واجب و مستحب دو سجده واجب است و محلّ آن بعد از رکوع است و هرگاه هر دو را عمداً يا از روى فراموشى ترک کند يا به جاى دو سجده چهار سجده به جا آورد نماز باطل است، امّا زيادى يا کمى يک سجده به شرط اين که از روى سهو باشد نماز را باطل نمى کند.
در سجده بايد هفت موضع بر زمين قرار گيرد: پيشاني، کف دستها، سر دو زانو، سردوانگشت بزرگ پا و هرگاه يکي از اين اعضا را عمداً بر زمين نگذارد سجده اش باطل است و اگر سهواً پيشاني را به زمين نگذارد باز سجده باطل است، اما اگر پيشاني به زمين باشد و بعضي ديگر از اعضا را سهواً به زمين نگذارد سجده صحيح است.
مسأله 946ـ در رکوع واجب است ذکر بگويد، ذکر رکوع بنابر احتياط واجب سه مرتبه «سُبْحَانَ اللّهِ» يا يک مرتبه «سُبْحانَ رَبِّىَ الْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ» است. ذکر سجده نيز واجب است و احتياط آن است که حدّاقل سه مرتبه «سُبْحانَ اللّهِ» يا يک مرتبه «سُبْحانَ رِبِّىَ الْأَعْلى وَ بِحَمْدِهِ» بگويد و هرچه بيشتر بگويد بهتر است.
