مسأله 2303ـ اگر از روى فراموشى يا اجبار و اضطرار به قسم عمل نکند کفّاره ندارد و قسمى که آدم وسواسى مى خورد مثل اين که مى گويد و اللّه الآن مشغول نماز مى شوم، ولى وسواس مانع مى گردد اگر وسواس او طورى باشد که بى اختيار به قسم خود عمل نکند کفّاره ندارد.
مسأله 2303ـ اگر از روى فراموشى يا اجبار و اضطرار به قسم عمل نکند کفّاره ندارد و قسمى که آدم وسواسى مى خورد مثل اين که مى گويد و اللّه الآن مشغول نماز مى شوم، ولى وسواس مانع مى گردد اگر وسواس او طورى باشد که بى اختيار به قسم خود عمل نکند کفّاره ندارد.
مسأله 2304ـ کسانى که براى اثبات مطلبى قسم مى خورند اگر حرف آنها راست باشد قسم خوردن مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان کبيره است، ولى اگر مجبور شود که براى نجات خود يا مسلمانان ديگرى از شرّ ظالمى قسم دروغ بخورد اشکال ندارد، بلکه گاه واجب مى شود و اين نوع قسم خوردن که براى اثبات مطلبى است غير از قسمى است که در مسائل پيش گفته شد که براى انجام کار يا ترک کارى بود.
مسأله 2304ـ کسانى که براى اثبات مطلبى قسم مى خورند اگر حرف آنها راست باشد قسم خوردن مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان کبيره است، ولى اگر مجبور شود که براى نجات خود يا مسلمانان ديگرى از شرّ ظالمى قسم دروغ بخورد اشکال ندارد، بلکه گاه واجب مى شود و اين نوع قسم خوردن که براى اثبات مطلبى است غير از قسمى است که در مسائل پيش گفته شد که براى انجام کار يا ترک کارى بود.
مسأله 2305ـ هرگاه کسى چيزى را وقف کند از ملک او خارج مى شود نه او، و نه ديگران نمى توانند آن را بفروشند، يا ببخشند و هيچ کس از آن ارث نمى برد، ولى در بعضى از موارد که در مسأله 1786 گفته شد فروختن آن جايز است.
مسأله 2306ـ صيغه وقف را مى توان به عربى يا به هر زبان ديگر خواند، مثلاً اگر بگويد: «خانه خود را براى فلان منظور وقف کردم» کافى است و احتياج به قبول ندارد، خواه وقف عام باشد يا وقف خاص، هرچند احتياط مستحب آن است که حاکم شرع در وقف عام و اشخاصى که براى آنها وقف شده در وقف خاص، صيغه قبول بخوانند.
مسأله 2307ـ وقف معاطاتى نيز صحيح است يعنى همين که مثلاً مسجدى را به قصد وقف بر مسلمين بسازد و در اختيار آنها بگذارد کافى است هر چند صيغه لفظى نخواند.
مسأله 2308ـ هرگاه ملکى را براى وقف معيّن کند و پيش از خواندن صيغه يا تحويل به کسانى که براى آنها وقف شده پشيمان شود يا بميرد وقف درست نيست.
مسأله 2309ـ كسى كه مالى را وقف مى كند بنابر احتياط مستحب بايد از همان موقع خواندن صيغه وقف كند، ولى بايد براى هميشه مال را وقف کند و اگر مثلاً بگويد اين مال بعد از وفات من وقف باشد اشكال دارد، يا بگويد از حالا تا ده سال وقف باشد آن نيز اشكال دارد، ولی می توان مالی را برای هميشه وقت کرد مشروط بر اینکه مثلاً چند سال اوّل منافعش در اختیار واقف یا شخص دیگری باشد و در موقوفه مصرف نشود.
مسأله 2310ـ وقف در صورتى صحيح است که مال وقف را به تصرّف کسانى که براى آنها وقف شده يا وکيل يا ولىّ آنها بدهد، ولى در اوقاف عامّه مانند مساجد و مدارس و امثال آنها تحويل دادن شرط نيست، هرچند احتياط مستحب آن است که پس از خواندن صيغه آن را در اختيار کسانى که وقف براى آنها شده قراردهند تا وقف کامل گردد.
مسأله 2311ـ وقف کننده بايد بالغ و عاقل و داراى قصد و اختيار باشد و شرعاً حق تصرّف در اموال خود را داشته باشد، بنابراين انسان سفيه يا بدهکارى که حاکم شرع او را از تصرّف در اموالش منع کرده اگر چيزى از اموال خود را وقف کند صحيح نيست.
مسأله 2312ـ وقف براى کسانى که هنوز به دنيا نيامده اند صحيح نمى باشد، ولى وقف براى اشخاصى که بعضى از آنها به دنيا آمده اند و بعضى هنوز به دنيا نيامده اند صحيح است (مانند وقف بر فرزندان موجود و نسلهاى آينده) و آنها که بعداً به دنيا مى آيند در آن وقف شريک خواهند شد.
