مسأله 1277ـ اگر مأموم سهواً حمد و سوره را بخواند، يا گمان کند صدايى را که مى شنود صداى امام نيست و حمد و سوره را بخواند و بعد بفهمد صداى امام بوده نمازش صحيح است و هرگاه شک کند صداى امام است يا صداى کس ديگر بنابر احتياط حمد و سوره را نخواند.
مسأله 1278ـ مأموم نبايد تکبيرة الاحرام را پيش از امام بگويد، ولى در ذکرهاى ديگر مانع ندارد، هرچند احتياط مستحب آن است که اگر صداى امام را بشنود پيش از او نگويد.
مسأله 1279ـ مأموم بايد کارهاى نماز را مانند رکوع و سجود جلوتر از امام انجام ندهد، بلکه همراه امام يا کمى بعد از او به جا آورد و اگر سهوا پيش از امام سر از رکوع بردارد بايد دوباره به رکوع برود و با امام سربردارد و زيادى رکوع در اينجا نماز را باطل نمى کند، ولى اگر به رکوع برگردد و پيش از آن که به رکوع برسد امام سر بردارد نمازش باطل است.
مسأله 1280ـ هرگاه مأموم خيال مى کرد امام سر از سجده برداشته، او هم سر از سجده برداشت، بايد دوباره به سجده برود و اگر اين کار در هر دو سجده واقع شود زيادى دو سجده که رکن است نماز را در اينجا باطل نمى کند، امّا اگر به سجده برگردد در حالى که در همان لحظه امام سر از سجده برداشته است، اگر در يک سجده چنين اتفاق افتد نمازش صحيح است و اگر در دو سجده باهم باشد نمازش باطل مى شود.
مسأله 1281ـ اگر اشتباهاً سر از رکوع يا سجده بردارد و سهواً يا به خيال اين که به امام نمى رسد به رکوع يا سجده نرود نمازش صحيح است.
مسأله 1282ـ هرگاه مأموم سهواً قبل از امام به رکوع رود و طورى باشد که اگر سر بردارد به مقدارى از قرائت امام مى رسد بايد برگردد و قرائت امام را درک کند و با او به رکوع رود و هرگاه مى داند به چيزى از قرائت امام نمى رسد احتياط واجب آن است که سر بردارد و با امام نماز را تمام کند و نماز را دوباره بخواند.
مسأله 1283ـ در تمام مواردى که مأموم بايد برگردد اگر عمداً برنگردد نمازش اشکال دارد.
مسأله 1284ـ اگر امام در رکعتى که تشهّد ندارد اشتباهاً تشهّد بخواند، يا در رکعتى که قنوت ندارد اشتباهاً قنوت بخواند، مأموم نبايد تشهّد و قنوت را بخواند، ولى نمى تواند پيش از امام برخيزد، يا پيش از امام به رکوع رود، بلکه بايد مطلب را با علامت و اشاره اى به او حالى کند، و اگر نشد صبر کند تا امام تشهّد و قنوت را تمام کند و بقيّه نماز را با او بخواند.
مسأله 1285ـ مستحبّ است امور زيربه اميد ثواب الهى در جماعت رعايت شود:1ـ اگر مأموم يک مرد است در طرف راست امام، کمى عقب تر از او بايستد و اگر يک زن است در طرف راست امام طورى بايستد که جاى سجده اش مساوى زانو يا قدم امام باشد و اگر يک مرد و يک زن يا يک مرد و چند زن باشند مرد طرف راست امام و باقى پشت سر امام مى ايستند و اگر چند مرد يا چند زن باشند همه پشت سر امام مى ايستند و اگر چند مرد و چند زن باشند مردها پشت سر امام و زنها پشت سر مردها بايستند. 2ـ اگر امام و مأموم هر دو زن باشند در يک صف مى ايستند، ولى امام کمى جلوتر مى ايستد. 3ـ امام در وسط صف بايستد و اهل علم و فضيلت و تقوا در صف اوّل بايستند. 4ـ صفهاى جماعت منظم باشد آنچنان که شانه هاى آنان رديف يکديگر قرار گيرد و ميان کسانى که در يک صف ايستاده اند فاصله اى نباشد.5ـ بعد از گفتن «قَدْ قامَتِ الصَّلاة» مأمومين همگى برخيزند و آماده جماعت شوند. 6ـ امام جماعت حال مأمومى را که از ديگران ضعيف تر است رعايت کند و عجله نکند تا افراد ضعيف به او برسند، همچنين رکوع و سجود و قنوت را زياد طولانى نکند، مگر اين که بداند همه کسانى که به او اقتدا کرده اند آمادگى دارند.7ـ امام جماعت هنگام قرائت حمد و سوره صداى خود را بلند کند تا مأمومين بشنوند ولى نه بيش از اندازه. 8ـ اگر امام در رکوع بفهمد شخص يا اشخاصى تازه رسيده اند و مى خواهند اقتدا کنند رکوع را کمى طول بدهد تا به او برسند، ولى بيش از دو برابر رکوع معمولى طول ندهد، هرچند بداند شخص يا اشخاص ديگرى نيز مى خواهند اقتدا کنند.
مسأله 1286ـ شايسته است به اميد ثواب از امور زير بپرهيزند:1ـ اگر در صفهاى جماعت جا باشد نمازگزار تنها نايستد. 2ـ مأموم ذکرهاى نماز را طورى نگويد که امام بشنود. 3ـ مسافرى که نماز ظهر و عصر و عشا را شکسته مى خواند براى کسانى که مسافر نيستند امامت نکند، همچنين کسى که مسافر است به شخص حاضر اقتدا نکند (البته منظور از کراهت در اينجا کمتر بودن ثواب است وگرنه نماز جماعت در هر صورت ثواب دارد).
مسأله 1287ـ نماز آيات در چهار صورت واجب مى شوداوّل و دوم گرفتن خورشيد و ماه هرچند مقدار کمى از آنها بگيرد، خواه کسى بترسد يا نه. سوم زلزله، خواه کسى بترسد يا نه. چهارم صاعقه و بادهاى سياه و سرخ و هرگونه حوادث خوفناک آسمانى در صورتى که بيشتر مردم بترسند، بلکه براى حوادث خوفناک زمينى نيز اگر موجب وحشت بيشتر مردم شود احتياط واجب آن است که نماز آيات بخوانند.
مسأله 1288ـ هرگاه امورى که نماز آيات براى آنها واجب است مکرّر اتّفاق بيفتد واجب است براى هريک از آنها يک نماز آيات بخواند، مثل اين که چند بار زلزله شود، يا گرفتن خورشيد با زلزله همراه گردد، امّا اگر در بين نماز آيات اين امور واقع شود همان يک نماز آيات کافى است.
