جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

مرد نمی‌تواند او را نهى کند مگر به‌طور کلّى تمتّع از بین برود و در این صورت چون مزاحم حقّ شوهر است زن بدون اجازه او نمی‌تواند اقدام کند.

مستحبات احرام چند چيز است:1. قبلاً بدن خود را پاكيزه نموده و ناخن و شارِب (سبيل) خود را بگيرد و موى زير بغل و اطراف عورت را زايل كند.2. كسى كه قصد حج دارد از اوّل ماه ذى‌القعده و شخصى كه قصد عمره مفرده دارد پيش از يك ماه، موى سر و ريش را رها كند و بعضى از فقها قائل به وجوب آن شده‌اند و اين قول هرچند ضعيف است، ولى موافق احتياط مى‌باشد.3. پيش از احرام در ميقات غسل احرام كند و اين غسل از زن حائض و زنى كه وضع حمل كرده نيز صحيح است و تقديم اين غسل، به‌خصوص درصورتی‌که خوف آن باشد كه در ميقات آب يافت نشود، جايز است و در صورت تقديم، اگر در ميقات آب يافت شد مستحب است غسل را اعاده بنمايد و هرگاه مكلّف پس ‌از انجام‌ غسل احرام لباسى بپوشد، يا چيزى بخورد كه بر محرم حرام است، تكرار غسل مستحب است، البته پوشیدن لباسی غیر از لباس احرام برای خانم‌ها بعد از غسل، غسل احرام اشکالی ندارد و تکرار غسل لازم نیست؛ و اگر در روز غسل نمايد، آن غسل تا آخر شب آينده كفايت مى‌كند. همچنين اگر در شب غسل كند تا آخر روز آينده كافى است؛ ولى اگر بعد از غسل و پيش از احرام وضوى او باطل شد، غسل را اعاده نمايد.4. هنگام پوشيدن دو جامه احرام بگويد:«اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذي رَزَقَني مَا اُواري بِهü عَوْرَتِي و اُؤَدِّي فيهِ فَرْضي، وَ أعْبُدُ فيهِ رَبِّي و اَنْتَهي فيüهِ إلى مَا اَمَرَنِي. الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذي قَصَدْتُهُ فَبَلَّغَني و أرَدْتُهُ فَاُعانَنىü، وَ قَبِلَني وَ لَمْ يَقْطَعْ بي، وَ وَجْهَهُ أرَدْتُ فَسَلَّمَني. فَهُوَ حِصْني وَ كَهْفِي و حِرْزي وَ ظَهْري وَ مَلاذي وَرَجائي وَ مَنجاي و ذُخري وَ عُدَّتى في شِدَّتي وَ رَخائي».5. دو حوله احرام از جنس پنبه باشد.6. احرام را به ترتيب زير ببندد:در صورت امكان بعد از نماز ظهر و اگر ممكن نبود، پس از نماز واجب ديگر و چنانچه آن‌هم امكان‌پذير نبود، بعد از شش يا دو ركعت نماز نافله، كه در ركعت اوّل پس از حمد سوره توحيد و در ركعت دوم سوره قل يا ايّها الكافرون را بخواند و شش ركعت افضل است و پس از نماز، حمد و ثناى إلهى به‌جا آورد و بر پيغمبر و آل او صلوات بفرستد؛ آنگاه بگويد:«اللَّهُمَّ إنَّي أسألُکَ أنْ تَجْعَلَني مِمَّنِ اسْتَجابَ لَکَ، وَ آمَنَ بِوَعْدِکَ، وَاتَّبَعَ أمْرَکَ، فإنَّي عَبْدُکَ وَ في قَبْضَتِکَ، لا أوُقى الا مَا وَقَيْتَ، وَ لا آخُذُ الا مَا أعْطَيْتَ، وَ قَدْ ذكَرْتَ الْحَجَّ فَأسْاَلُکَ أنْ تَعْزِمَ لي عَليهِ عَلى كِتابِکَ وَ سُنَّةِ نَبِيِّکَ صَلَواتُکَ عَليهِ وَ آلِهِ و تُقَوِّيَني عَلى مَا ضَعُفْتُ، وَ تُسَلِّمَ لي مَناسِكي في يُسرٍ مِنْکَ وَ عافِيَةٍ، وَ اجْعَلْني مِن وَفْدِکَ الَّذي رَضِيْتَ وَ ارْتَضَيْتَ، وَ سَمَّيْتَ وَ كَتَبْتَ. اللّهُمَّ إنَّي خَرَجْتُ مِنْ شُقَّةٍ بَعيدةٍ، وَأنْفَقْتُ مالي إبْتِغاءَ مَرْضاتِکَ. اللّهُمَّ فَتَمِّمْ لي حَجَّتي وَ عُمْرَتي. اللّهُمَّ إنّي اُرِيدُ الَّتمَتُّعَ بِالعُمرَةِ إلى الحَجِّ، عَلى كِتابِکَ وَ سُنَّةِ نَبِيِّکَ، صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ آلِهِ، فَإن عَرَضَ لي عارِضٌ يَحْبِسُني فَخَلِّني حَيثُ حَبَسْتَني، بِقَدَرِکَ الَّذي قَدَّرْتَ عَلَىّ. اللّهُمَّ إنْ لَمْ تَكُنْ حِجَّةً فَعُمرَةً اُحَرِّمُ لَکَ شَعْري وَ بَشَري وَ لَحْمي وَ دَمي وَ عِظِامي وَ مُخِّي وَ عَصَبِي مِنِ النِّساءِ وَ الثِّيابِ وَ الطّيüبِ، أبْتَغي بِذلِکَ وَجْهَکَ وَ الدّارَ الآخِرَةَ».7. نيّت احرام را بر زبان جارى كند و تنها به نيّت قلبى قناعت نكند و براى مردان مستحب است تلبيه را بلند بگويند.8. سابقاً گفتيم كه تلبيه واجب، كه احرام به آن حاصل مى‌شود، بنا بر احتياط چنين است:«لَبَّيْکَ اللّهُمَّ لَبَّيکَ، لَبَّيْکَ لا شَرِيکَ لَکَ لَبَّيکَ، إنَّ الحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَکَ وَ المُـلْکَ، لا شَرِيکَ لَکَ».و مستحب است پس‌ازآن بگويد:«لَبَّيْکَ ذَا الْمـَعارِجِ لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ داعِياً اِلى دارِ السَّلامِ لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ غَفّارَ الذُّنُوبِ لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ اهل التَّلْبِيَةِ لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ ذَاالْجَلالِ وَ الاِْكْرامِ لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ تُبْدِئُ وَ الْمَعادُ اِلَيْکَ لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ تَسْتَغْني وَ يُفْتَقَرُ اِلَيْکَ لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ مَرْعُوباً وَ مَرْهُوباً اِلَيْکَ لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ اِلهَ الْحَقِّ لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ ذَا النَّعْمآءِ وَ الْفَضْلِ الْحَسَنِ الْجَميلِ لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ كَشّافَ الْكُرَبِ العِظامِ لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدَيکَ لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ يا كَرِيمُ لَبَّيْکَ».و خوب است اين جمله‌ها را نيز بگويد:«لَبَّيْکَ أَتَقَرَّبُ اِلَيْکَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِ محمد لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ بِحَجَّةٍ اَوْ عُمْرَةٍ لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ وَ هذِهِ عُمْرَةُ مُتْعَةٍ اِلَى الْحَجِّ لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ اهل التَّلْبِيَةِ لَبَّيْکَ، لَبَّيْکَ تَلْبِيَةً تَمامُها وَ بَلاغُها عَلَيْکَ».9. تلبيه‌ها را در حال احرام و در موارد زير تكرار كند:الف) هنگام برخاستن از خواب. ب) بعد از هر نماز واجب و مستحب. ج) وقت رسيدن به زوّار ديگر كه سواره هستند. د) هنگام بالا رفتن از بلندى، يا سرازير شدن از آن. هـ ) وقت سوارشدن يا پياده شدن. و) در اوقات سحر تلبيه بسيار بگويد. 10. زنان حائض و نفساء (زنى كه وضع حمل كرده) نيز اين تلبيه‌ها را بگويند.شخصى كه عمره به‌جا مى‌آورد تلبيه گفتن او در عمره مستمر خواهد بود تا خانه‌هاى مکه را ببيند و پس‌ازآن قطع خواهد شد و تلبيه حج تا ظهر روز عرفه ادامه دارد و پس‌ازآن قطع خواهد شد.

1. براى تواضع و فروتنی در برابر خداوند متعال پابرهنه شده و کفش‌های خود را در دست گرفته، داخل حرم شود. اين عمل ثواب زيادى دارد.2. هنگام دخول حرم اين دعا را بخواند:«اَللّهُمَّ اِنَّکَ قُلْتَ في كِتابِکَ وَ قَوْلُکَ الْحَقُّ: (وَ اَذِّنْ في النّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوکَ رِجالاً وَ عَلى کل ضامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ کل فَجٍّ عَمِيقٍ) اَللّهُمَّ اِنِّي اَرْجُوا اَنْ أكُونَ مِمَّنْ اَجابَ دَعْوَتَکَ، وَ قَدْ جِئْتُ مِنْ شُقَّةٍ بَعِيدَةٍ وَ فَجٍّ عَمِيقٍ، سامِعاً لِنِدآئِکَ، وَ مُسْتَجِيباً لَکَ، مُطِيعاً لاَِمْرِکَ، وَ کل ذلِکَ بِفَضْلِکَ عَلَىَّ وَ اِحْسانِکَ اِلَىَّ، فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَى ما وَفَّقْتَني لَهُ، اَبْتَغي بِذلِکَ الزُّلْفَةَ عِنْدکَ، وَ الْقُرْبَةَ اِلَيْکَ، وَ الْمَنْزِلَةَ لَدَيْکَ، وَ الْمَغْفِرَةَ لِذُنُوبي، وَ التَّوْبَةَ عَلَىَّ مِنْها بِمَنِّکَ. اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى محمد وَ آلِ محمد، وَ حَرِّمْ بَدَني عَلَى النّارِ، وَ امِنِّي مِنْ عَذابِکَ وَ عِقابِکَ، بِرَحْمَتِکَ يا اَرْحَمَ الرّاحِمِينَ».

1. براى دخول به مکه معظّمه غسل كردن مستحب است.2. هنگام ورود به مکه، با حالت تواضع وارد شود.3. مستحب است براى دخول به مسجدالحرام غسل نمايد. 4. مستحب است با پای‌برهنه و با حالت سكينه و وقار وارد شود.5. بهتر است از باب‌السّلام كه محاذى باب بنى شيبه سابق است واردشده و جلوى در مسجدالحرام ايستاده و بگويد:«اَلسَّلامُ عَلَيْکَ اَيُّهَا النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ الله وَ بَرَكاتُهُ، بسم‌الله وَ بِاللّهِ وَما شآءَ الله، اَلسَّلامُ عَلى اَنْبِيآءِ الله وَ رُسُلِهِ، اَلسَّلامُ عَلى رَسُولِ الله، صَلَّى الله عَلَيْهِ وَ آلِهِ، اَلسَّلامُ عَلى اِبْراهِيمَ خَليلِ الله، وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ».6. سپس داخل مسجدالحرام شود و رو به كعبه دست‌ها را بلند نموده، بگويد:«اَللّهُمَّ إِنّي اَسْأَلُکَ فِي مَقامي هذا، وَ في اَوَّلِ مَناسِكي اَنْ تَقْبَلَ تَوْبَتي، وَ اَنْ تَتَجاوَزَ عَنْ خَطِيئَتي، وَ اَنْ تَضَعَ عَنِّي وِزْرِي. اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي بَلَّغَنِي بَيْتَهُ الْحَرامَ. اَللّهُمَّ إِنِّي اَشْهَدُ اَنَّ هذا بَيْتُکَ الْحَرامُ الَّذِي جَعَلْتَهُ مَثابَةً لِلنّاسِ، وَ اَمْناً مُبارَكاً، وَ هُدىً لِلْعالَمِينَ. اَللّهُمَّ إنّىü عَبْدُکَ، وَ الْبَلَدَ بَلَدُکَ، وَ الْبَيْتَ بَيْتُکَ، جِئْتُ اَطْلُبُ رَحْمَتَکَ، وَ اَؤُمُّ طاعَتَکَ، مُطِيعاً لاَِمْرِکَ، راضِياً بِقَدَرِکَ، اَسْأَلُکَ مَسْأَلَةَ الْفَقِيرِ اِلَيْکَ، الْخائِفِ لِعُقُوبَتِکَ. اَللّهُمَّ افْتَحْ لي اَبْوابَ رَحْمَتِکَ، وَ اسْتَعْمِلْني بِطاعَتِکَ وَ مَرْضاتِکَ».و در روايت ديگر آمده كه بر در مسجد چنين بگويد:بسم‌الله وَ بِاللّهِ، وَ مِنَ الله وَ اِلَى الله وَ ما شآءَ الله، وَ عَلى مِلَّةِ رَسُولِ الله، صَلَّى الله عَلَيْهِ وَ آلِهِ، وَ خَيْرُ الاَْسْمآءِ لِلّهِ، وَ الْحَمْدُ لِلّهِ، وَالسَّلامُ عَلى رَسُولِ الله، اَلسَّلامُ عَلى محمد بْنِ عَبْدِ الله، اَلسَّلامُ عَلَيْکَ اَيُّهَا النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ الله وَ بَرَكاتُهُ، اَلسَّلامُ عَلى اَنْبِيآءِ الله وَرُسُلِهِ، اَلسَّلامُ عَلى خَلِيلِ الرَّحْمنِ، اَلسَّلامُ عَلَى الْمُرْسَلِينَ، وَالْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ، اَلسَّلامُ عَلَيْنا وَ عَلى عِبادِ الله الصّالِحينَ.اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى محمد وَ آلِ محمد، وَ بارِکْ عَلى مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ، وَ ارْحَم مُحمداً و آلَ محمد، كَما صَلَّيْتَ وَ بارَكْتَ وَ تَرَحَّمْتَ على إبْراهِيمَ وَ آلِ إبْراهِيمَ، إنَّکَ حَميدٌ مَجِيدٌ.اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى محمد وَ آلِ محمد، عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى إبْراهِيمَ خَلِيلِکَ، وَ عَلى أَنْبِيآءِکَ وَ رُسُلِکَ، وَ سَلِّمْ عَلَيْهِمْ، وَ سَلامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ، وَ الْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ.اَللّهُمَّ افْتَحْ لِي أَبْوابَ رَحْمَتِکَ، وَ اسْتَعْمِلْني فِي طاعَتِکَ وَمَرْضاتِکَ، وَ احْفَظْنِي بِحِفْظِ الاِيمانِ اَبَداً ما اَبْقَيْتَني، جَلَّ ثَناءُ وَجْهِکَ، اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذِي جَعَلَني مِنْ وَفْدِهِ وَ زُوّارِهِ، وَ جَعَلَني مِمَّنْ يَعْمُرُ مَساجِدَهُ، وَ جَعَلَني مِمَّنْ يُناجüيهِ.اَللّهُمَّ إِني عَبْدُکَ، وَ زائِرُکَ في بَيْتِکَ، وَ عَلى کل مَأْتِىٍّ حَقٌّ لِمَنْ أَتاهُ وَ زارَهُ، وَ أَنْتَ خَيْرُ مَأْتِىٍّ وَ أَكْرَمُ مَزُورٍ، فَأَسْأَلُکَ يا الله يا رَحْمنُ، بِأَنَّکَ أَنْتَ الله لا إِلهَ الا أَنْتَ، وَحْدَکَ لاشَرüيکَ لَکَ، بِأَنَّکَ واحِدٌ اَحَدٌ صَمَدٌ لَمْ تَلِدْوَ لَمْ تُولَدْ، وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً اَحَدٌ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ، صَلَّى الله عَلَيْهِ وَ عَلى اهل بَيْتِهِ، يا جَوادُ يا كَرüيمُ، يا ماجِدُ يا جَبّارُ يا كَريüمُ، أَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ تُحْفَتَکَ إِيّايَ بِزüيارَتüي إِيّاکَ، أَوَّلَ شَىْءٍ تُعْطِيَنüي فَكاکَ رَقَبَتüي مِنَ النّارِ.سپس سه مرتبه مى‌گويد: «أَللّهُمَّ فُکَّ رَقَبتüي مِنَ النّارِ».سپس مى‌گويد: «وَ أَوْسِعْ عَلَىَّ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلالِ الطَّيِّبِ، وَادْرَأْعَنّي شَرَّ شَياطِيْنِ الْجِنِّ وَ الإنْسِ، وَ شَرَّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَ الْعَجَمِ».7. مستحب است وقتی‌که به محاذات حجرالأسود رسيد بگويد:«أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ الا الله وَحْدَهُ لا شَريکَ لَهُ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، آمَنْتُ بِاللّهِ، وَ كَفَرْتُ بِالْجِبْتِ وَ الطّاغُوتِ وَ اللّاتِ وَ الْعُزّى، وَ بِعِبادَةِ الشَّيْطانِ، وَ بِعِبادِةِ کل نِدٍّ يُدْعى مِنْ دُونِ الله».8. سپس نزديك حجرالأسود رفته و در صورت امكان دست بر آن بگذارد و بگويد:«أَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذي هَدانا لِهذا، وَ ما كُنّا لِنَهْتَدِىَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا الله. سُبْحانَ الله، وَ الْحَمْدُ لِلّهِ، وَ لا إِلهَ الا الله، وَ الله‌اکبر، الله‌اکبر مِنْ خَلْقِهِ، وَ الله‌اکبر مِمّا أَخْشى وَ اَحْذَرُ. لا إِلهَ الا الله، وَحْدَهُ لا شَريکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ، يُحْيüي وَ يُميüتُ، وَ يُميüتُ وَ يُحْيüي، وَ هُوَ حَىٌّ لا يَمُوتُ، بِيَدِهِ الْخَيْرُ، وَ هُوَ عَلى کل شَىْءٍ قَديرٌ».9. صلوات بر پيغمبر و آل او عليهم السلام بفرستد و سلام بر پيغمبران بدهد، همان‌گونه كه هنگام دخول مسجد سلام مى‌دهد. 10. سپس بگويد: «إنَّى اُؤمِنُ بِوَعدِكَ وَ أوُفي بِعَهْدِکَ».11. در روايت معتبرآمده است: هنگامی‌که نزديك حجرالأسود رسيدى دستهاى خود را بلند كن و حمد و ثناى إلهى به‌جا آور و بر پيامبر اسلام (ص) صلوات بفرست و از خداوند عالم بخواه كه حج تو را قبول كند. پس‌ازآن، در صورت امكان حَجَر را بوسيده و اگر بوسيدن ممكن نشد با دست لمس كن و اگر آن‌هم ممكن نشد اشاره به آن كن و بگو:«أَللّهُمَّ أَمانَتي أَدَّيْتُها، وَ ميüثاقüي تَعاهَدْتُهُ، لِتَشْهَدَ لüي بِالْمُوفاةِ. أَللّهُمَّ تَصْديüقاً بِكِتابِکَ، وَ عَلى سُنَّةِ نَبِيِّکَ، صَلَواتُکَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ، أَشْهَدُ أَنْ لا اِلهَ الا الله، وَحْدَهُ لا شَريüکَ لَهُ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، آمَنْتُ بِاللّهِ، وَ كَفَرْتُ بِالْجِبْتِ وَ الطّاغُوتِ وَ الّلاتِ وَ الْعُزّى، وَ عِبادَةِ الشَّيْطانِ، وَ عِبادَةِ کل نِدٍّ يُدْعى مِنْ دُونِ الله».و اگر نتوانى تمام آن را بخوانى، قسمتى از آن را بخوان و بگو:«أَللّهُمَّ إِلَيْکَ بَسَطْتُ يَدِي، وَ فيüما عِنْدَکَ عَظُمَتْ رَغْبَتüى، فَاقْبَلْ سُبْحَتüي، وَ اغْفِرلüي وَ ارْحَمْنüي. اَللّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْكُفْرِ وَ الْفَقْرِ، وَمَواقِفِ الْخِزْىِ فِى الدُّنْيا وَ الآخِرَةِ».

آداب و مستحبات ديگر در مکه معظّمه ازاین‌قرار است:1. زياد ذكر خدا كند و قرآن بخواند.2. ختم نمودن يك قرآن.3. خوردن آب زمزم و خواندن دعاى زير پس‌ازآن:«اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ عِلْماً نَافِعاً، وَ رِزقاً واسِعاً، وَ شِفاءً مِنْ کل داءٍ وَ سُقْمٍ».و نيز بگويد:«بسم‌الله وَ باللّهِ وَ الشُّكرُ لِلّهِ».4. نگاه كردن به كعبه.5. هرگاه مزاحم طواف کنندگان واجب نشود، در هر شبانه‌روز ده مرتبه طواف نمايد؛ در اوّل شب سه طواف و در آخر شب سه طواف و پس از دخول صبح دو طواف و بعدازظهر دو طواف.6. هنگام توقّف در مکه به عدد روزهاى سال طواف نمايد و اگر اين مقدار ممكن نشد پنجاه و دومرتبه و اگر آن‌هم ممكن نشد هر مقدار كه بتواند.7. شخص ضرورت، يعنى كسى كه اولین بار حج به‌جا مى‌آورد، در صورت امكان داخل خانه كعبه شود و مستحب است قبل از دخول غسل كند و در وقت داخل شدن بگويد:«اللّهُمَّ إنَّکَ قُلتَ وَ مَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً، فآمِنِّي مِنْ عَذابِ النّارِ».سپس دو ركعت نماز گزارده، در ركعت اوّل بعد از حمد سوره «حم سجده» و در ركعت دوّم بعد از حمد پنجاه و پنج این از ساير سوره‌هاى قرآن، بين دو ستون بر سنگ قرمز بخواند. 8. دو ركعت نماز در هر يك از چهار زاويه كعبه بجا آورد و بعد از نماز اين دعا را بخواند:«اللَّهُمَّ مَنْ تَهيَّأَ أوْ تَعبَّأَ أوْ أعَدَّ أوِ اسْتَعَدَّ لِوِفادَةٍ إلى مَخلُوقٍ رَجاءَ رِفْدِهِ وَ جائِزِتهِ وَ نَوافِلِه وَ فَواضِلِه، فَإلَيکَ يا سيِّدي تَهْيِئَتي وَ تعْبِيَتي وَ إعْدادي وَ اسْتِعْدادي رَجاءَ رِفدِکَ وَ نَوافِلِکَ وَ جائِزتِکَ، فَلا تُخَيِّبِ اليَومَ رَجائي، يا مَنْ لا يَخيüبُ عَلَيهِ سائِلٌ، وَ لا يَنْقُصُهُ نائِلٌ، فإنّي لَمْ آتِکَ اليَومَ ثِقَةً بِعَمَلٍ صالِحٍ قَدَّمْتُهُ، وَ لا شَفاعَةِ مَخلُوقٍ رَجُوتُهُ، وَلكنّي أتَيتُکَ مُقِرّاً بالظُّلمِ وَ الإساءَةِ عَلى نَفسي، فإنَّهُ لا حُجَّةَ لي، وَ لا عُذْرَ، فَأسْألُکَ يَا مَنْ هُوَ كذلِکَ، أنْ تُصَلِّىَ عَلى محمد وَ آلهِ، وَتُعْطِينَي مَسْأَلَتي، وَ تَقْلِبَني بِرَغْبَتي، وَ لا تَرُدَّني مَجْبُوهاً مَمْنوُعاً، وَ لا خائِباً، يا عَظيمُ يا عَظيمُ يا عَظيمُ، أرْجوکَ لِلعَظيمِ، أسألُکَ يا عظيمُ، أنْ تَغفِرَ لِيَ الذَّنْبَ العَظيüمَ، لا إلهَ الا أنْتَ».9. هنگام خروج از كعبه سه مرتبه «الله‌اکبر» بگويد.سپس اين دعا را بخواند:«اَللّهُمَّ لا تَجْهَدْ بَلاءَنا، رَبَّنا وَ لا تُشمِتْ بِنا اَعْداءَنا، فَإِنَّکَ أنْتَ الضَّارُّ النّافِعُ».10. سپس پايين آمده، پلّه‌ها را در سمت چپ قرار دهد و كعبه را استقبال نمايد و نزد پله‌ها دو ركعت نماز بخواند. (البتّه در شرايط فعلى انجام اين مستحبات غالباً ممكن نيست).

انجام اعمال زير در حال طواف مستحب است:1. «اَللّهُمَّ اِنّىü أَسْئَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذüي يُمْشى بِهِ عَلى ظَلَلِ الْمآءِ، كَما يُمْشى بِهِ عَلى جُدَدِ الأرْضِ، وَ اَسْئَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذüي يَهْتَزُّلَهُ عَرْشُکَ، وَاَسْئَلُکَ بِاسْمِکَ الّذي تَهْتَزُّ لَهُ اَقْدامُ مَلائِكَتِکَ، وَ اَسْئَلُکَ بِاسمِکَ الَّذüي دَعاکَ بِهِ مُوسى مِنْ جانِبِ الطُّورِ فَاسْتَجَبْتَ لَهُ، وَاَلْقَيْتَ عَلَيْهِ مَحَبَّةً مِنْکَ، وَ اَسْئَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذüي غَفَرْتَ بِهü لِمـُحَمَّدٍ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَ آلِهِ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ ما تأخر، وَ اَتْمَمْتَ عَلَيْهِ نِعْمَتَکَ، اَنْ تَفْعَلَ بىü كَذا وَكذا» و به‌جا «كذا و كذا» حاجت خود را از خداوند متعال بخواهد.2. مستحب است هنگام طواف بگويد:«اَللّهُمَّ اِنّüي اِلَيْکَ فَقْيرٌ، وَ اِنّüي خآئِفٌ مُسْتَجüيرٌ، فَلا تُغَيِّرْ جِسْمüي، وَلاتُبَدِّلْ اِسْمي».3. صلوات بر محمد و آل او بفرستد، به‌خصوص هنگامی‌که به در خانه كعبه رسيد. 4. هنگامی‌که به حجر اسماعيل رسيد، به ناودان نگاه كند و بگويد:«اَللّهُمَّ اَدْخِلْنِي الْجَنَّةَ، وَ اَجِرْنِي مِنَ النّارِ بِرَحْمَتِکَ، وَ عافِني مِنَ السُّقْمِ، وَ اَوْسِعْ عَلَىَّ مِنَ الرِّزْقِ الْحَلالِ، وَ ادْرَأَ عَنّي شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَالإنْسِ، وَ شَرَّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَ الْعَجَمِ».5. به هنگام عبور از حجر بگويد: «يا ذَا المَنِّ وَ الطَّوْلِ، يا ذَا الْجُودِ وَ الْكَرَمِ، اِنَّ عَمَلي ضَعüيفٌ، فَضاعِفْهُ لي، وَ تَقَبَّلْهُ مِنّي، اِنَّکَ اَنْتَ السَّمüيعُ الْعَلüيمُ».6. هنگامی‌که به ركن يمانى برسد دست‌ها را بلند كند و بگويد: «يا الله يا ولی الْعافِيَةِ، وَ خالِقَ الْعافِيَةِ، وَ رازِقَ الْعافِيَةِ، وَ الْمُنْعِمَ بِالْعافِيَةِ، وَ الْمَنّانُ بِالْعافِيَةِ، وَ الْمُتَفَضِّلَ بِالْعافِيَةِ عَلَىَّ وَ عَلى جَمِيعِ خَلْقِکَ، يا رَحْمنَ الدُّنْيا وَ الآخِرَةِ وَ رَحِيمَهُما، صَلِّ عَلى محمد وَ آلِ محمد، وَ ارْزُقْنَا الْعافِيَةَ، وَ تَمامَ الْعافِيَةِ وَ شُكْرَ الْعافِيَةِ، فِي الدُّنْيا وَالآخِرَةِ، يا اَرْحَمَ الرّاحِمِينَ».7. سپس سر را به سمت كعبه كند و بگويد: «اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذِي شَرَّفَکِ وَ عَظَّمَکِ، وَ الْحَمْدُلِلّهِ الَّذي بَعَثَ مُحَمَّداً نَبِيّاً وَ جَعَلَ عَلِيّاً اِماماً. اَللّهُمَّ اهْدِ لَهُ خِيارَ خَلْقِکَ، وَ جَنِّبْهُ شِرارَ خَلْقِکَ».8. هنگامی‌که بين ركن يمانى و حجرالأسود رسيد، بگويد: (رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً و فِي الآخِرَةِ حَسَنَةً، وَ قِنا عَذابَ النّار).9. در شوط هفتم، وقتی‌که به مستجار رسيد، مستحب است ـ در صورت امكان ـ دودست خود را بر ديوار خانه بگشايد و شكم و صورت خود را به ديوار كعبه بچسباند و بگويد: «اَللّهُمَّ الْبَيْتُ بَيْتُکَ، وَ الْعَبْدُ عَبْدُکَ، وَ هذا مَكانُ الْعائِذِ بِکَ مِنَ النّارِ».10. سپس به گناهان خود اعتراف نموده و از خداوند عالم آمرزش بطلبد كه ان‌شاءالله تعالى مستجاب خواهد شد، بعد بگويد:«اَللّهُمَّ مِنْ قِبَلِکَ الرَّوْحُ وَ الْفَرَجُ وَ الْعافِيَةُ، اَللّهُمَّ اِنَّ عَمَلِي ضَعِيفٌ فَضاعِفْهُ لِي، وَ اغْفِرْ لِي مَااطَّلَعْتَ عَلَيْهِ مِنّي وَ خَفِىَ عَلى خَلْقِکَ، اَسْتَجِيرُ بِاللّهِ مِنَ النّار».11؛ و هرچه خواهد دعا كند و دست بر ركن يمانى ـ كه قبل از ركن حجرالأسود قرار دارد ـ بگذارد، سپس نزد حجرالأسود آمده و طواف خود را تمام كند و بگويد:«اَللّهُمَّ قَنِّعْني بِما رَزَقْتَني، وَ بارِکْ لي فüيما آتَيْتَني».12. براى طواف كننده مستحب است در هر شوط اركان خانه كعبه (چهارگوشه آن) و حجرالأسود را استلام نمايد؛ و در وقت استلام حجر بگويد: «أمانَتي أدَّيتُها، وَ ميüثاقي تَعاهَدْتُهُ، لِتَشْهَدَ لي بِالْـمُوافاةِ».

مستحب است امور زير را در نماز طواف به‌قصد رجا بجا آورد: 1. پس از قرائت سوره حمد، در ركعت اوّل «سوره توحيد» و در ركعت دوم «سوره قل يا ايّها الكافرون» را بخواند. 2. پس از نماز، حمد و ثناى الهى را به‌جا آورده و صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد و از خداوند عالم طلب قبول نمايد. 3. در بعضى از روايات آمده، كه حضرت صادق (ع) بعد از نماز طواف به سجده رفته و چنين راز و نياز مى‌كردند:«سَجَدَ لَکَ وَجْهِي تَعَبُّداً وَرِقّاً، لااِلهَ الا اَنْتَ حَقّاً حَقّاً، الاَْوَّلُ قَبْلَ کل شَىْءٍ، وَ الاْخِرُ بَعْدَ کل شَىْءٍ، وَ ها اَنَا ذا بَيْنَ يَدَيکَ ناصِيَتِي بِيَدِکَ، فَاغْفِرْلِي، اِنَّهُ لايَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظِيمَ غَيْرُکَ، فَاغْفِرْلِي، فَإنِّي مُقِرٌّ بِذُنُوبِي عَلى نَفْسِي، وَ لايَدْفَعُ الذَّنْبَ الْعَظِيمَ غَيْرُکَ».و پس از سجده آثار گريه و زارى بر چهره مبارك آن حضرت ظاهر بود. پس ‌از انجام نماز طواف و پيش از سعى مستحب است نزد زمزم رفته و كمى آب بر سر و پشت و شكم خود بريزد و بگويد: «اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ عِلْماً نَافِعاً، وَ رِزقاً واسِعاً، وَ شِفاءً مِنْ کل داءٍ وَ سُقْمٍ».

امورى كه در احرام عمره مستحب بود، در احرام حج نيز مستحبّ است. علاوه بر آن، مستحبّات زير را نيز به قصد رجاء بجا آورد: ‌ پس از اين كه احرام بست، و از مكّه بيرون آمد، همين كه بالاى بلندى اطراف مكّه قرار گرفت، با صداى بلند لبّيك بگويد. ‌ و هنگامى كه متوجّه مِنى شد بگويد: ‌ «اللّهُمَّ إيّاکَ أرْجُو، وَ إيّاکَ أدْعُو، فَبَلِّغْني أمَلِي، وَ أصلِحْ لي عَمَلِي».‌ با تن و دلى آرام، با تسبيح و ذكر حق تعالى راه را ادامه دهد، و چون به منى رسيد بگويد :‌ «اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذي اَقْدَمَنِيها صالِحاً فِي عافِيَةٍ، وَ بَلَّغَنِي هذَا الْمَكانَ».‌ سپس بگويد :‌ «اَللّهُمَّ هذِهِ مِنى، وَ هِىَ مِمّا مَنَنْتَ بِهِ عَلَيْنا مِنَ الْمَناسِکِ، فَاَسْأَلُکَ اَنْ تَمُنَّ عَلَىَّ بِما مَنَنْتَ عَلى أنْبِيآئِکَ، فَإنَّما اَنَا عَبْدُکَ وَ فِي قَبْضَتِکَ».‌ و اگر ممكن است شب عرفه را در منى بماند، و به طاعت الهى مشغول باشد، و بهتر آن است كه عبادات و خصوصاً نمازها را در مسجد خيف به جا آورد، و پس از نماز صبح تا طلوع آفتاب تعقيب گفته، سپس به سوى عرفات روانه شود، و اگر بخواهد بعد از طلوع صبح روانه شود مانعى ندارد، ولى سنّت بلكه أحوط اين است كه تا آفتاب طلوع نكرده از وادي محسَّر رد نشود، و روانه شدن پيش از صبح مكروه است، مگر بر اثر ضرورت، مانند بيمار و كسى كه از ازدحام مردم خائف باشد. ‌ چون به سوى عرفات حركت كند، اين دعا را بخواند :‌ «اَللّهُمَّ اِلَيْکَ صَمَدْتُ، وَ اِيّاکَ اعْتَمَدْتُ، وَ وَجْهَکَ اَرَدْتُ، اَسْئَلُکَ اَنْ تُبارِکَ لىü فىü رِحْلَتىü، وَ اَنْ تَقْضِىَ لِي حاجَتىü، وَ اَنْ تَجْعلَنىü مِمَّنْ تُباهىü بِهِ الْيَوْمَ مَنْ هُوَ اَفْضَلُ مِنّüي».‌ و تا رسيدن به عرفات لبّيك را تكرار كند.‌ البتّه انجام بسيارى از اين مستحبّات در حال حاضر مشكل است. آنچه را مى‌تواند انجام دهد، و اگر نيّت انجام همه را داشته، خداوند ثوابش را مى‌دهد؛ انشاءاللّه.‌

در وقوف به عرفات چند چيز مستحب است.1. با طهارت بودن در حال وقوف.2. غسل نمودن و بهتر آن است كه نزديك ظهر باشد.3. آنچه موجب تفرّق حواس است از خود دور سازد؛ تا قلب او متوجّه درگاه الهى گردد.4. در پايين كوه و در زمين هموار وقوف كند، زيرا بالا رفتن از كوه مكروه است.5. نماز ظهر و عصر را اوّل وقت به يك اذان و دو اقامه به‌جا آورد.6. قلب خود را متوجّه خدا ساخته و حمد الهى و تهليل و تمجيد نموده و ثناى پروردگار را به‌جا آورد. پس‌ازآن، صد مرتبه «الله‌اکبر» بگويد و صد مرتبه سوره توحيد را بخواند و آنچه خواهد دعا نمايد و از شيطان رجيم به خدا پناه برد.7. اين دعا را نيز بخواند:«اَللّهُمَّ رَبَّ الْمَشاعِرِ كُلِّها، فُکَّ رَقَبَتِي مِنَ النّارِ، وَ اَوْسِعْ عَلَىَّ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلالِ، وَ ادْرَأْ عَنِّي شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَ الاِْنْسِ. اَللّهُمَّ لاتَمْكُرْبىü، وَ لاتَخْدَعْنِىü، وَ لاتَسْتَدْرِجْنِىü، يا اَسْمَعَ السّامِعِينَ، وَ يا اَبْصَرَ النّاظِرِينَ، وَ يا اَسْرَعَ الْحاسِبِينَ، وَ يا اَرْحَمَ الرّاحِمِينَ. اَسْألُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى محمد وَ آلِ محمد، وَ أَنْ تَفْعَلَ بِي (كذا و كذا)» و حاجت خود را نام ببرد، سپس دست به آسمان بردارد و بگويد:«اَللّهُمَّ حاجَتِي اِلَيْکَ، الَّتىü اِنْ اَعْطَيْتَنِيها لَمْ يَضُرَّنِي ما مَنَعْتَنِي، وَ اِنْ مَنَعْتَنِيها لَمْ يَنْفَعْنِي ما اَعْطَيْتَنِي، أَسْأَلُکَ خَلاصَ رَقَبَتِي مِنَ النّارِ. اَللّهُمَّ إنِّي عَبْدُکَ، وَ مِلْکُ ناصِيَتِي بِيَدِکَ، وَ أَجَلِي بِعِلْمِکَ، أَسْأَلُکَ أَنْ تُوَفِّقَنِي لِما يُرْضِيکَ عَنِّي، وَ اَنْ تُسَلِّمَ مِنِّي مَناسِكِي، الَّتي اَرَيْتَها خَلِيلَکَ اِبْراهِيمَ 7، وَ دَلَلْتَ عَلَيْها نَبِيَّکَ مَحَمَّداً صَلَّى الله عَلَيْهِ وَ آلِهِ. اَللّهُمَّ اجْعَلْنِي مِمَّنْ رَضِيتَ عَمَلَهُ، وَ اَطَلْتَ عُمْرَهُ، وَ اَحْيَيْتَهُ بَعْدَ الْمَوتِ».8. اين دعا را بخواند:«لا اِلهَ الا الله وَحْدَهُ لاشَرِيکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ، يُحْيِي وَيُمِيتُ، وَ هُوَ حَىٌّ لايَمُوتُ، بِيَدِهِ الْخَيْرُ، وَ هُوَ عَلى کل شَىْءٍ قَدüيرٌ. اَللّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ كَالَّذي تَقُولُ، وَ خَيْراً مِمّا نَقُولُ، وَ فَوْقَ ما يَقُولُ الْقائِلُونَ. اَللّهُمَّ لَکَ صَلاتىü وَ نُسُكي وَ مَحيْاىَ وَ مَماتي، وَ لَکَ تُراثي، وَ بِکَ حَوْلüى، وَ مِنْکَ قُوَّتي. اَللّهُمَّ اِنّي اَعُوذُ بِکَ مِنَ الْفَقْرِ، وَ مِنْ وَساوِسِ الْصُّدُورِ، وَ مِنْ شَتاتِ الاَْمْرِ، وَ مِنْ عَذابِ الْقَبْرِ. اَللّهُمَّ اِنّي اَسْئَلُکَ خَيْرَ الرِّياحِ، وَ اَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ ما يَجىüءُ بِهِ الرِّياحُ، وَ اَسْئَلُکَ خَيْرَ اللَّيْلِ وَ خَيْرَ النَّهارِ. اَللّهُمَّ اجْعَلْ في قَلْبي نُوراً، وَ في سَمْعي وَبَصَري نُوراً، وَ في لَحْمي وَ دَمي وَ عِظامي وَ عُرُوقي وَ مَقْعَدي وَمَقامي وَ مَدْخَلي وَ مَخْرَجي نُوراً، وَ اَعْظِمُ لي نُوراً، يا رَبِّ يَوْمَ اَلْقاکَ، اِنَّکَ عَلى کل شَىْءٍ قَديرٌ».و در اين روز تا مى‌تواند در خيرات و صدقات كوتاهى نكند.9. رو به كعبه كند و هر يك از اين اذکار را صد مرتبه بگويد:«سُبْحانَ الله»، «الله‌اکبر»، «ما شآءَ الله لا قُوَّةَ الا بِاللّهِ»، «أشْهَدُ أنْ لا إلهَ الا الله وَحْدَهُ لا شَرِيüکَ لَهُ، لَهُ المُلْکُ، وَ لَهُ الحَمْدُ، يُحيüي وَيُميüتُ، وَ يُميüتُ و يُحْيي، وَ هُوَ حَىٌّ لا يُمُوتُ، بِيَدِهِ الْخَيْرُ، وَ هُوَ عَلى کل شَيءٍ قَديرٌ».سپس از اوّل سوره بقره ده این بخواند، سپس سوره توحيد را سه مرتبه بخواند، پس‌ازآن آیت‌الکرسی را تا آخر بخواند، سپس اين آيات را تلاوت كند:(اِنَّ رَبَّكُمُ الله الَّذي خَلَقَ السَّمواتِ وَ الاَْرْضَ فِي سِتَّةِ اَيّامٍ ثُمَّ اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِى اللَّيْلَ النَّهارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثاً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومَ مُسَخَّراتٍ بِاَمْرِهِ اَلا لَهُ الْخَلْقُ وَ الاَْمْرُ تَبارَکَ الله رَبُّ الْعالَمِينَ * اُدْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً إنَّهُ لا يُحِبُّ المُعْتَدينَ * وَ لا تُفسِدوا فىü الأرضِ بَعدَ إصلاحِهَا و ادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إنَّ رَحْمَةَ الله قَريْبٌ مِنَ الُمحْسِنينَ). سپس سوره (قُل اَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقْ) و سوره (قُل اَعُوذُ بِرَبِّ النّاس) را بخواند.سپس آنچه از نعمت‌های پروردگار به ياد داشته باشد یک‌یک ذكر كرده و حمد الهى نمايد. مخصوصاً به خاطر نعمت خانواده و اموال، كه خداوند بزرگ به او مرحمت نموده، حمد بنمايد و بگويد:«اَللّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلى نَعْمآئِکَ، الَّتِي لاتُحصى بِعَدَدٍ و لاتُكافى بِعَمَل». و به آياتى از قرآن که در آن‌ها ذكر حمد شده خدا را حمد نمايد و به آياتى كه در آن‌ها ذكر تسبيح شده خدا را تسبيح نمايد و به آياتى كه در آن‌ها ذكر تكبير شده خدا را تكبير نمايد و به آياتى كه در آن‌ها ذكر تهليل شده خدا را تهليل نمايد و بر محمد و آل محمد زياد صلوات بفرستد و به هر اسمى از اسماء الله كه در قرآن موجود است خدا را بخواند و به آنچه از اسماء الهى كه در ياد دارد خدا را ذكر كند و به اسماء الهى كه در آخر سوره حشر موجود است خدا را بخواند؛ و آن‌ها عبارت‌اند از:«الله، عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ، الرَّحْمنُ الرَّحيüمِ، اَلمَلِکُ، القُدُّوسُ، السَّلام، المؤمِنُ المُهَيْمِنُ، العَزيüزُ الْجَبّارُ، المُتَكَبِّرُ، الخالِقُ الْبارِىءُ، المُصَوِّرُ».و اين دعا را بخواند:«أَسْأَلُکَ يا الله يا رَحْمنُ، بِكُلِّ اسْمٍ هُوَ لَکَ، وَ أَسْأَلُکَ بِقُوَّتِکَ وقُدْرَتِکَ وَ عِزَّتِکَ، وَ جَمِيعِ ما اَحَاطَ بِهِ عِلْمُکَ، وَ بِجَمْعِکَ وَ بِاَرْكانِکَ كُلِّهَا، وَ بِحَقِّ رَسُولِکَ صَلَواتُکَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ، وَ بِاسْمِکَ الاَْكْبَرِ الاَْكْبَرِ، وَبِاسْمِکَ الْعَظِيمِ، الَّذِي مَنْ دَعاکَ بِهِ كانَ حَقّاً عَلَيْکَ اَنْ لا تُخَيِّبَهُ، وَبِاسْمِکَ الاْعْظَمِ الاْعْظَمِ، الَّذِىü مَنْ دَعاکَ به كانَ حَقّاً عَلَيْکَ اَنْ لاتَرُدَّهُ، وَ اَنْ تُعْطِيَهُ ما سَأَلَ، وَ اَنْ تَغْفِرَ لِي جَمِيعَ ذُنُوبِي، فِي جَمِيعِ عِلْمِکَ فِىَّ».و هر حاجت كه دارد از خداوند بخواهد و از خداوند متعال توفيق حج را در سال آينده و هرسال طلب كند.و هفتاد مرتبه «أَسْئَلُکَ الْجَنَّةَ» و هفتاد مرتبه «أسْتَغْفِرُ الله رَبّي وَأتُوبُ إلَيْهِ» بگويد.سپس اين دعا را بخواند:«اَللّهُمَّ فُكَّني مِنَ النّارِ، وَ أوْسِعْ عَلىَّ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلالِ الطَيِّبِ، وَادْرَأ عَنِّى شَرَّ فَسَقَةِ الجِنِّ وَ الإنْسِ، وَ شَرَّ فَسَقَةِ العَرَبِ وَ الْعَجَمِ».10. نزديك غروب آفتاب بگويد:«اَللّهُمَّ اِنّىü اَعُوذُبِکَ مِنَ الْفَقْرِ، وَ مِنْ تَشَتُّتِ الاُْمُورِ، وَ مِنْ شَرِّ ما يَحْدُثُ بِاللَّيْلِ وَ النَّهارِ، اَمْسى ظُلْمىü مُسْتَجيüراً بِعَفْوِکَ، وَ اَمْسى خَوْفىü مُسْتَجيüراً بِاَمانِکَ، وَ أمْسى ذُنُوبي مُسْتَجِيرَةً بِمَغْفِرَتِکَ، وَ اَمْسى ذُلّىü مُسْتَجيüراً بِعِزِّکَ، وَ اَمْسى وَجْهي الْفانüى مُسْتَجيüراً بِوَجْهِکَ الْباقüى. يا خَيْرَ مَنْ سُئِلَ، وَ يا اَجْوَدَ مَنْ اَعْطى، جَلِّلْنüى بِرَحْمَتِکَ، وَ اَلْبِسْنىü عافِيَتَکَ، وَ اصْرِفْ عَنّي شَرَّ جَميعِ خَلْقِکَ».توجّه به اين نكته لازم است كه دعاهاى وارده در اين روز شريف بسيار است و هرقدر ممكن باشد خواندن دعا مناسب است و بسيار خوب است كه در اين روز دعاى صحيفه كامله و دعاى حضرت سيّد الشّهداء و حضرت زين‌العابدين 8 خوانده شود و بعد از غروب آفتاب بگويد:«اَللّهُمَّ لاتَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ هذَا الْمَوْقِفِ، وَ ارْزُقْنيüهِ مِنْ قابِلٍ اَبَداً ما اَبْقَيْتَنِي، وَ اقْلِبْنِي الْيَوْمَ مُفْلِحاً مُنْجِحاً مُسْتَجاباً لِي، مَرْحُوماً مَغْفُوراً لِي، بِاَفْضَلِ ما يَنْقَلِبُ بِهِ الْيَوْمَ اَحَدٌ مِنْ وَفْدِکَ، وَ حجاج بَيْتِکَ الْحَرامِ، وَ اجْعَلْنِى الْيَوْمَ مِنْ اَكْرَمِ وَفْدِکَ عَلَيْکَ، وَ اَعْطِنِي اَفْضَلَ ما اَعْطَيْتَ اَحَداً مِنْهُمْ، مِنَ الْخَيْرِ وَ الْبَرَكَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الرِّضْوانِ وَالْمَغْفِرَةِ، وَ بارِکْ لِي فِيما اَرْجِعُ اِلَيهِ، مِنْ اهل اَوْ مالٍ أوْ قَلِيلٍ اَوْ كَثِيرٍ، وَ بارِکْ لَهُمْ فِىَّ».و بسيار بگويد: «اللّهُمَّ اَعْتِقْنüي مِنَ النَّار».

1. با تن و دلى آرام از عرفات به‌سوی مزدلفه حركت كند و استغفار نمايد.2. همین‌که از طرف دست راست به تلّ سرخ رسيد بگويد: «اللّهُمَّ ارْحَمْ تَوَقُّفي، وَ زِدْهُ فüي عَمَلي، وَ سَلِّمْ لي ديüني، وَ تَقَبَّلْ مَناسِكüي».3. درراه رفتن عجله ننمايد و كسى را آزار ندهد. 4. نماز مغرب و عشا را تا مزدلفه به تأخیر اندازد، اگرچه ثلث شب نيز بگذرد، ولى با توجّه به این‌که گاه رسيدن به مشعر در زمان ما به تأخیر مى‌افتد بهتر است در شرايط فعلى نماز مغرب و عشا را در عرفات بخواند و حركت كند.5. ميان هر دونماز به يك اذان و دو اقامه جمع كند، يعنى براى نماز مغرب اذان و اقامه گويد و براى نماز عشا فقط اقامه.6. نوافل مغرب را بعد از نماز عشا به‌جا آورد.7. در آن شب به هر مقدارِ ممكن به عبادت الهى بپردازد.8. اين دعا را بخواند:«اَللّهُمَّ هذِهِ جُمَعُ، اَللّهُمَّ اِنّىü اَسْئَلُکَ اَنْ تَجْمَعَ لىü فüيها جَوامِعَ الْخَيْرِ. اَللّهُمَّ لاتُؤْيِسْنüى مِنَ الْخَيْرِ الَّذüى سَئَلْتُکَ، اَنْ تَجْمَعَهُ لىü فüى قَلْبüى، وَاَطْلُبُ مِنْکَ اَنْ تُعَرِّفَنüى ما عَرَّفْتَ اَوْلِيآئَکَ فىü مَنْزِلىü هذا، وَ اَنْ تَقِيَنىü جَوامِعَ الشَّرِّ».9. بعد از نماز صبح با طهارت حمد و ثناى الهى را به‌جا آورد و هراندازه كه ممكن باشد از نعمت‌های حضرت حق ذكر كند و بر محمد و آل‌محمّد صلوات بفرستد، آنگاه دعاء نمايد و بعضى آن را واجب مى‌دانند.10. اين دعا را نيز بخواند:«اَللّهُمَّ رَبَّ الْمشعرالحرام فُکَّ رَقَبتىü مِنَ النّارِ، وَ اَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلالِ، وَ ادْرَأ عَنّüى شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَ الاِْنسِ. اَللّهُمَّ اَنْتَ خَيْرُ مَطْلُوبٍ اِلَيْهِ، وَ خَيْرُ مَدْعُوٍّ وَ خَيْرُ مَسْئُولٍ، وَ لِكُلِّ وافِدٍ جائِزَةٌ، فَاجْعَلْ جائِزَتىü فىü مَوْطِنىü هذا اَنْ تُقüيلَنىü عَثْرَتىü، وَ تَقَبَّلْ مَعْذِرَتىü، وَ اَنْ تَجاوَزَ عَنْ خَطüيئَتىü، ثُمَّ اجْعَلِ التَّقْوى مِنَ الدُّنْيا زادي».11. سنگ‌ريزه‌هايى را كه در منى رمی خواهد نمود از مشعر بردارد و مجموع آن‌ها هفتاد سنگ است (و چون بعضى از سنگ‌ها ممكن است اصابت نكند، بيشتر بردارد).12. هنگامی‌که از مشعر به‌سوی منى مى‌رود و به وادى «مُحَسَّر» مى‌رسد، مقدار صد قدم تند برود و بگويد:«اَللّهُمَّ سَلِّمْ لي عَهْدىü، وَ اقْبَلْ تَوْبَتي، وَ أجِبْ دَعْوَتي، وَ اخْلُفْني فيüمَنْ تَرَكْتُ بَعْدي».

در رمى جمرات چند چيز مستحب است:1. با وضو بودن در حال رمى.2. هنگامی‌که سنگ‌ها را در دست گرفته، اين دعا را بخواند:«اللّهُمَّ هذِهِ حَصَيَاتي، فَاَحْصِهِنَّ لي، وَ ارفَعْهُنَّ في عَمَلِي».3. با هر سنگى كه مى‌اندازد تكبير بگويد.4. هر سنگى را كه بيندازد اين دعا را بخواند:«الله‌اکبر، اَللّهُمَّ ادْحَرْ عَنِّي الشَّيْطانَ. اَللّهُمَّ تَصْدِيقاً بِكِتابِکَ، وَعَلى سُنَّةِ نَبِيِّکَ، محمد صَلَّى الله عَلَيْهِ وَ آلِهِ. اَللّهُمَّ اجْعَلْهُ لِي حَجّاً مَبْرُوراً، وَ عملاً مقْبُولاً، وَ سَعْياً مَشْكُوراً، وَ ذَنْباً مَغْفُوراً».5. در صورت امكان به هنگام رمى جمره عقبه، پنج تا هفت متر با آن فاصله داشته باشد و در جمره اولى و وسطى كناره جمره بايستد.6. جمره عقبه را رو به جمره و پشت به قبله رمى نمايد و جمره اولى و وسطى را روبه‌قبله ايستاده رمى كند.7. پس از برگشتن به‌جا خود در منى اين دعا را بخواند:«اللّهُمَّ بِکَ وَثِقْتُ، وَ عَلَيْکَ تَوَكَّلْتُ، فَنِعْمَ الرَّبُّ، وَ نِعْمَ الْمَوْلى، وَنِعْمَ النَّصيرُ».

مستحبات قربانى چند چيز است:1. در صورت تمكّن شتر قربانى كند و در مرحله بعد گاو و چنانچه هیچ‌کدام ممكن نشد به گوسفند قناعت نمايد. 2. قربانى فربه (چاق) باشد.3. شتر يا گاو را از جنس ماده و گوسفند يا بز را از جنس نر انتخاب كند.4. شترى كه مى‌خواهند آن را نحر كنند ايستاده باشد و از سر دست‌ها تا زانوى آن را ببندند و شخص از جانب راست او بايستد و كارد يا نيزه يا خنجر را به گودال گردن او فروکند.5. در وقت ذبح اين دعا را بخواند:«وَجَّهْتُ وَجْهِىَ لِلَّذي فَطَرَ السَّماواتِ وَ الاَْرْضَ حَنِيفاً مسلماً وَ ما اَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ، اِنَّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْياىَ وَ مَماتِي لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ، لاشَرِيکَ لَهُ، وَ بِذلِکَ اُمِرْتُ، وَ اَنَا مِنَ الْمُسْلِميِنَ. اَللّهُمَّ مِنْکَ وَ لَکَ، بسم‌الله وَ بِاللّهِ وَ الله‌اکبر، اَللّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنِّي».6. اگر مى‌تواند خودش قربانى را ذبح كند و اگر نتواند دست خود را روى دست قصّاب بگذارد.