وصیت به اهداء عضو به مسلمان یا غیرمسلمان
آيا انسان می‌تواند وصیت كند اعضاى بدنش را بعد از وفات، به مسلمانى كه اعضاى مهم بدنش مثل قلب و غير آن درخطر است اهدا كنند، به بيمار غیرمسلمان چطور؟
در مورد مريض مسلمان، در فرض مسئله اشكالى ندارد و امّا در مورد مريض غیرمسلمان چنانچه مسلمانی نیاز ندارد و پیوند گیرنده غیرمسلمان کافر حربی نیست و ضرورتی وجود دارد مانعی ندارد.
نافذ بودن وصیت به اهداء و فروش اعضاء پس از مرگ
آيا انسان بالغ می‌تواند وصیت كند كه پس از مرگ اعضاى بدنش را (مانند قلب و كليه و...) بدون اخذ وجهى به بيماران نيازمند داده، سپس او را دفن كند؟ آيا می‌تواند شرط كند كه اعضا را بفروشند و در مواردى كه وصیت می‌کند خرج كنند؟
اين وصیت تنها در صورتى نافذ است كه ضرورتى ايجاب كند كه اعضاى بدن او را بردارند؛ و بهتر آن است كه رايگان در اختيار نيازمندان بگذارند، هرچند گرفتن پول بی‌صورتی كه در بالا گفته شد مانعى ندارد.
برداشتن قرنیه چشم از اجساد مجهول‌الهویه
آيا اجازه می‌فرمایید از اجساد مجهول‌الهویه قرنيه چشم برداشته و به چشم افراد نيازمند پيوند زده شود؟ درصورتی‌که در آينده اولياى دم شناسايى شوند وظيفه پزشكى قانونى در اين رابطه چيست؟
درصورتی‌که نجات جان يا عضو مهم مسلمانى متوقف بر اين كار باشد اشكالى ندارد و چنانچه بعدآ اولياى ميّت پيدا شوند شايسته است در صورت اطّلاع يافتن از موضوع رضايت آنها جلب شود.
قطع کردن انگشت اضافه
نوزادي متولد شده كه يك پاي آن شش انگشت دارد آيا مي توان با تجويز پزشك انگشت زايد را قطع كرد؟ (چراكه ممكن است بعدها براي نوزاد مشكل روحي وجسمي ايجاد شود.)
چنانچه ضرر و خطری نداشته باشد مانعی ندارد.
اهداء عضو بدون ایجاد خطر و یا خطر کم برای اهداءکننده
لطفاً به سؤالات زير پاسخ دهيد:۱. آيا براى نجات جان یک مسلمان، می‌توان عضوى از اعضاى خود را به او هديه كرد، مشروط بر اينكه هيچ خطر جانى متوجّه دهنده عضو نباشد؟۲. اگر براى دهنده عضو، احتمال آسيب و خطر كمتر از مرگ وجود داشته باشد، ولى با اين كار مسلمانى از مرگ نجات می‌یابد، آيا اين اقدام جايز است؟
۱. نه‌تنها اشكالى ندارد، بلكه راجح و خوب است و گاه ممكن است واجب شود.۲. جايز است.
پیوند عضو کسی که مرگ مغزی شده
تعدادى از بيماران به دليل ضايعات مغزى غير قابل بازگشت، فعاليّتهاى قشر مغز خود را از دست داده، و در حالت اغماى كامل بوده، و به تحريكات داخلى و خارجى پاسخ نمىدهند، ضمناً فعاليّتهاى ساقه مغز خود را نيز از دست داده، فاقد تنفّس و پاسخ به تحريكات متفاوت نورى و فيزيكى مىباشند. در اينگونه موارد احتمال بازگشت فعّاليّتهاى مورد اشاره، مطلقاً وجود نداشته، و بيمار داراى ضربان خودكار قلب بوده، كه ادامه اين ضربان هم موقّتى و تنها به كمك دستگاه تنفس مصنوعى به مدّت چند ساعت و حدّ اكثر چند روز مقدور مىباشد. اين وضعيّت در اصطلاح پزشكى مرگ مغزى ناميده مىشود; از طرفى نجات جان عدّه ديگرى از بيماران منوط به استفاده از اعضاى مبتلايان به مرگ مغزى است. با عنايت به اينكه اين اشخاص فاقد تنفّس، شعور، احساس و حركت ارادى هستند، و هيچ گاه حيات خود را باز نمىيابند. لطفاً به سؤالات زير پاسخ دهيد:1. در صورت احراز شرايط فوق، آيا مىتوان از اعضاى بدن آنها براى نجات جان بيماران ديگر استفاده كرد؟2. آيا صرف ضرورت نجات جان مسلمانان نيازمند به پيوند عضو، براى جواز قطع عضو كافى است، يا اذن قبلى و وصيّت صاحب عضو نيز لازم است؟3. آيا در صورت جواز قطع اعضا ديه، ثابت است، يا ساقط مىشود؟ 4. در صورت ثبوت ديه، پرداخت آن بر عهده كيست؟ پزشك يا بيمار؟5. موارد مصرف ديه مذكور كدام است؟
1. در موارد مرگ مغزى، به صورتى كه در بالا ذكر شد، اگر موضوع قطعى و يقينى باشد، چنان فردى در اين گونه احكام مانند ميّت است (هر چند پاره اى از احكام ميّت مانند غسل و نماز و كفن و دفن و غسل مسّ ميّت بر او جارى نمىشود) بنابراين برداشتن اعضاى او براى نجات جان مسلمانان مانعى ندارد.2. در مواردى كه عضو را بعد از مرگ كامل بر مىدارند، و نجات جان ديگران منوط به آن است، اذن قبلى يا اجازه بازماندگان لازم نيست، هرچند بهتر است.3. در مورد جواز قطع اعضا، احتياط دادن ديه است.4. بر عهده كسى است كه عضو را قطع كرده است.5. دركارهاى خير براى ميّت مصرف مىشود.
پيوند مغز و آثار آن
با توجّه به قوانين اسلامى در رابطه با اصالت روح، آيا پيوند مغزى در جمجمه انسان ديگرى امكان دارد؟ به عبارت ديگر، آيا جسم پيوند زده شده با مغز پيوندى، هويّت شخصى خود را از دست داده، و روح شخص پيوند خورده به شخص پيوند زده شده انتقال مىيابد؟
در حال حاضر اين مسأله به عنوان يك فرضيّه مطرح است، و عملاً كارى انجام نگرفته، تا بتوان درباره آن بحث كرد. اگر چنين امرى انجام گيرد، بايد ديد فرد مزبور با مغز جديد، شخصيّت فرد اوّل را نشان مىدهد، يا دوم، و يا شخص ثالثى خواهد شد، تا احكام آنها تبيين گردد.
ديه جدا کردن عضو از میت جهت پيوند
اگر نياز به عضوى از اعضاى مرده باشد، و آن را از بدن او جدا كنند، آيا ديه دارد؟ ديه آن چه مقدار است؟ چه كسى بايد بدهد؟ به چه كسى تعلّق مى گيرد؟ در صورت ثبوت ديه، آيا بين مسلمان و كافر از يك طرف، و كافر ذمّى و غير ذمّى از سوى ديگر، فرقى هست؟
در چنين صورتى احتياط پرداخت ديه است. و بايد در راه خيرات براى آن ميّت صرف شود، و حربى ديه ندارد.
پيوند تخمدان زنى به زن ديگر
اگر از نظر طبّى اين امكان فراهم گردد كه همانند ساير اعضا بتوان تخمدان يك زن را به زن ديگر پيوند زد، در اين صورت هرگاه زن دريافت كننده پيوند در اثر ازدواج صاحب فرزند شود با توجّه به اينكه نطفه، حاصلِ لقاح سلولهاى زاياى مرد (اسپرم) با سلولهاى زاياى موجود در تخمدان (تخمك) زن اوّل است، و طبيعتاً از نظر وراثت و خصوصيّات فردى و ژنتيكى، پنجاه درصد متعلّق به زن اوّل است، لطفاً بفرماييد: رابطه فرزند يا فرزندان متولّد شده با زن اوّل و دوم چگونه خواهد بود؟
در صورتى كه تخمدان زنى را به ديگرى پيوند بزنند و جزء بدن او شود، يعنى پيوند كاملاً بگيرد، در اين صورت هرچه از آن متولّد شود متعلّق به زن دوم است، و رابطهاى با زن اوّل ندارد.
حکم طهارت عضو پیوندی و نماز با آن
آیا عضوی که از انسان زنده یا مرده جدا شود و به دیگری پیوند زده شود حکم میته را دارد و آیا نماز با آن صحیح است؟
هرگاه عضوى از مرده يا زنده جدا كنند و به ديگرى پيوند زنند بطورى كه جزء بدن انسان دوم شود، در اين صورت نجس و ميته نيست و براى نماز هم اشكال ندارد.
